- Jedna od bitnih stavki na kojoj treba raditi je bolja aviopovezanost sa državama regiona, jer u ovom trenutku ne postoje direktne aviolinije prema Hrvatskoj, Makedoniji, BiH i Kosovu. Takođe je bitno razmotriti mogućnost nacionalne aviokompanije Montenegro Airlines da se za letove ka Beogradu za dane vikenda i produženog vikenda (četvrtak-nedjelja) ponude povoljnije cijene karata. U tom cilju, Montenegro erlajns treba da pripremi posebne pakete koji bi bili marketinški podržani od strane Nacionalne turističke organizacije Crne Gore. Iz godine u godinu postoji sve veće interesovanje turoperatora i aviokompanija sa različitih tržišta za obavljanje letova uglavnom u špicu ljetnje turističke sezone (sredina jula-početak septembra), smatraju u Vladi.
U Informaciji koja je usvojena na prošloj sjednici Vlade, navodi se da kapaciteti naših aerodroma svakako treba da budu unaprijeđeni, pogotovu u Tivtu tokom špica ljetnje turističke sezone, ali se ovaj problem može prevazići unapređenjem uslova i brzim intervencijama već za 2014. godinu.
Pojeftiniti aerodromske usluge: - Što se tiče cijena aerodromskih usluga, u tom smislu treba razmotriti formiranje izvjesnih povoljnosti, s akcentom na period van glavne turističke sezone, kao mjeru podsticaja uvođenju novih linija i produženju turističke sezone. Primjera radi, kako bi se dala podrška porastu putničkog prometa, kao i poboljšala povezanost Dubrovnika tokom cijele godine, „Zračna luka Dubrovnik d.o.o.“ nudi besplatno slijetanje i polijetanje tokom zimskog reda letjenja za sve međunarodne redovne letove. Procjene su da oko 50.000 turista godišnje sa ovog aerodroma dolaze u Crnu Goru, što dominantno ima veze s nepostojanjem direktnih aviolinija ka Crnoj Gori. Sve češći su upiti koji dolaze na adresu Ministarstva održivog razvoj i turizma na temu mogućnosti marketinške podrške letovima ka Crnoj Gori. MORiT je formiralo međuresornu Radnu grupu koju čine i predstavnici Ministarstva saobraćaja i pomorstva, Nacionalne turističke organizacije, JP Aerodromi Crne Gore, Sekretarijata za razvojne projekte, a koja razmatra zahtjeve za marketinšku podršku uvođenju avio linija. Prioritet se daje onim aviokompanijama koje otvaraju letove sa novih i tržišta čiji turisti su poznati da putuju tokom cijele godine, zatim aviokompanijama koje su zainteresovane da lete minimum ljetnju IATA sezonu (posljednja sedmica marta-posljednja sedmica oktobra), ali i aviokompanijama koje nude letove po povoljnijim cijenama i marketinški promovišu destinaciju. U tom cilju potpisan je ugovor sa niskobudžetnom aviokompanijom Ryan Air za period 2013-2016. Ovo Ministarstvo je u cilju unapređenja aviodostupnosti tražilo budžetska sredstva u 2014. godini za troškove marketinške podrške za destinacije iz kojih dolaze turisti.
Ryan Air tokom ljeta obavio 66 letova: Prema statistikama JP Aerodromi Crne Gore, od 20. juna do 14. oktobra ove godine, kompanija Ryan Air je realizovala 66 letova, sa zbirnim faktorom popunjenosti letova od 83,65 odsto (u dolasku load faktor je iznosio 82,84 odsto, dok je u odlasku load faktor iznosio 84,46 odsto).
- Ukupan broj putnika u dolasku u navedenom periodu iznosio je 5.070, dok je u odlasku zabilježen broj od 5.169 putnika. Shodno anketama sprovedenim među putnicima Ryan Air-a, prosječna potrošnja po putniku za vrijeme boravka u Crnoj Gori iznosi 500 eura, pa samim tim možemo zaključiti da je ukupna potrošnja inostranih turista koji su u Crnu Goru doputovali ovom aviokompanijom iznosila 2.535.000 eura. Saradnja sa Ryan Air-om je značajna i u dijelu promocije Crne Gore kao destinacije preko prisutnosti na website-u Ryanair-a, pogotovu u kontekstu činjenice da je prema statistikama za 2012, website Ryanair-a posjetilo preko 300 miliona ljudi širom svijeta, piše u Informaciji.
Bitno je napomenuti da je radno vrijeme utvrđeno za aerodrom Tivat relativno kratko (u periodu 31.03.-31.08. od 06:30 do 19:30, u periodu 01.09.-30.09. od 06:30 do 19:00, u periodu 01.10.-26.10. od 07:00 do 18:00, dok je u zimskom periodu od 07:00 do 16:30). Ovo je u tijesnoj vezi sa otežanim uslovima za slijetanje na ovom aerodromu, jer je riječ o nestandardnom aerodromu.
- Mišljenja smo da je za isti potrebno razmotriti mogućnost odobravanja nestandardne procedure, jer širom svijeta postoji niz aerodroma sa nestandardnom procedurom, poput Insbruka i sl. Preduzimaju se intenzivne aktivnosti da se Aerodrom Tivat osposobi za obavljanje operacija noću i u uslovima smanjene vidljivosti, kaže se u Informaciji.
U tom cilju, kako se dodaje, potpisan je ugovor između Agencije za civilno vazduhoplovstvo i Evropske agencije za sigurnost 4 vazdušne plovidbe - EUROCONTROL, kako bi se sagledale mogućnosti za kreiranje odgovarajuće procedure i nabavke neophodnih navigacionih uređaja. Stav eksperata EUROCONTROL-a, SMATSA-e, Agencije za civilno vazduhoplovstvo, eksperata konsultantskih firmi koje se bave kreiranjem PBN procedura (Performance Based Navigation) je da nije moguće napraviti standardnu proceduru, u skladu sa dokumentima ICAO-a,i da treba biti veoma oprezan pri kreiranju procedure, kako bi operacije bile izvedene na siguran način.
- Bitno je istaći da standardnu proceduru odobrava ICAO, a u slučaju aerodroma Insbruk, procedura kreirana od austrijskem kontrole leta odobrena je od strane austrijskih vazduhoplovnih vlasti. Čeka se nalaz eksperata EUROCONTROL-a, kako bi se nastavilo sa realzacijom ovog projekta, smatraju u Vladi.
Flota nacionalnog avio prevoznika: Montenegro erlajns u floti ima 3 Embraera 195, kapaciteta 116 sjedišta i 5 Fokkera, kapaciteta 108 sjedišta.
- To nije flota koja u potpunosti odgovara našem saobraćaju s obzirom da imamo izraženu sezonalnost. Postoji potreba za malim avionima Embraer E175, kapaciteta 88 sjedišta. Plan Montenegro Airlines-a je da flota sadrži 3 veća i 3 manja aviona u narednih 5 godina. JP Aerodromi Crne Gore treba da uspostave redovan transfer na svakih sat vremena modernim shuttle autobusom sa aerodroma Podgorica do primorskih gradova tokom ljetnje sezone, kao i sa aerodroma Tivat do Podgorice i primorskih gradova. Takođe, potrebno je organizovati i prevoz sa i do aerodroma do centra Podgorice/Tivta. Jedan od nedostataka predstavlja i činjenica da Montenegro erlajnsa tokom novogodišnjih praznika ne radi 1. januara, tako da tog datuma njihovi avioni ne lete. Air Serbia, međutim, leti i 1. januara, kao i druge aviokompanije. Jedna od mogućnosti unapređenja aviosaobraćaja i turističke ponude Crne Gore leži u povezivanju Crne Gore i primorskih država okruženja hidroavionima. Luka Bar ima plutajući ponton, koji je prilagođen za pristajanje hidroaviona, kao i svu infrastrukturu za takvu vrstu letova, tako da u narednom periodu treba raditi na stvaranju uslova da ovakav vid saobraćaja bude redovan u Crnoj Gori, zaključuje se u Informaciji.
P.ZEČEVIĆ
