Predsjednik Upravnog odbora Centra za monitoring Zlatko Vujović ocijenio u razgovoru za Portal Analitika da će uspješno lociranje, a nakon toga i uspješno privođenje na bazi predaje Darka Šarića biti snažan adut crnogorskih vlasti na putu ka EU i NATO. Vujović smatra da je čak nakon hapšenja Šarića moguće očekivati poziv Crnoj Gori za članstvo u NATO.
- Označeno hapšenje, te pozitivni komentari na ulogu crnogorskih bezbjednosnih službi će uticati na popravljanje njihovog ugleda u očima zapadnih partnera, prije svega u svijetlu evroatlanskih integracija, kazao je Vujović za Portal Analitika.
Komentarišući hapšenja opštinskih čelnika u Budvi, Vujović je kazao da se tajming te akcije poklapa sa planiranim, a zatim odloženim sastankom premijera Mila Đukanovića sa američkim potpredsjednikom Džozefom Bajdenom.
- Očigledno je da je međunarodni pritisak veliki i ovakve akcije će se još dešavati, kazao je Vujović.
ANALITIKA: Privođenje pravdi Darka Šarića udarana je vijest u svim regionalnim medijama. Kako će se rješavanje tog slučaja odraziti na evropske i euroatlantske integracije Crne Gore imajući u vidu kontinuirane zahtjeve za borbom protiv organizovanog kriminala?
VUJOVIĆ: Uspješno lociranje, a nakon toga i uspješno privođenje na bazi predaje Darka Šarića će biti snažan adut crnogorskih i srpskih vlasti u procesu evropskih, a u slučaju Crne Gore i evroatlanskih integracija. Značaj slučaja Šarić je velik - ne samo za EU, već i za SAD, što će svakako voditi daljoj podršci crnogorskim vlastima, ali i ohrabrivanju, uz nove uslove, zvanične Podgorice na nove akcije protiv organizovanog kriminala.
Označeno hapšenje, te pozitivni komentari na ulogu crnogorskih bezbjednosnih službi će uticati na popravljanje njihovog ugleda u očima zapadnih partnera, prije svega u svijetlu evroatlanskih integracija. Posljednja dešavanja, kako na bezbjednosnom, tako i na međunarodnom planu daju osnova za veći stepen optimizma, da bi se iz današnje perspektive iznenađenje, ipak moglo desiti, te Crna Gora dobiti poziv za članstvo u NATO. No, to je prije svega politička odluka, te su sve procjene nezahvalne.
ANALITIKA: Pomenuli ste uslove koje Crna Gora mora ispuniti da bi postala članica NATO. Da li se i hapšenja u Budvi mogu dovesti u vezi sa ispunjavanjem tih uslova, kako se to može čuti u određenim krugovima u javnosti ?
VUJOVIĆ: Tajming hapšenja se poklapa sa planiranim, a zatim odloženim sastankom Đukanovića sa Bajdenom. Teško da se može isključiti veza izvođenja ove akcije sa posjetom Đukanovića SAD-u. No, da bi ona bila moguća bila je potrebna značajna prethodna aktivnost nadležnih organa.
Očigledno je da je međunarodni pritisak veliki, te da će se ovakve akcije dešavati. Stoga me ne bi iznenadile slične akcije prije donošenja nekih odluka od naših međunarodnih partnera a čiji je ishod značajan za Crnu Goru.
ANALITIKA: Da se vratimo na političku situaciju u Crnoj Gori. Opozicija se nakon osam godina vratila na vlast u Beranama. Koji su po vama ključni razlozi za uspjeh opozicije?
VUJOVIĆ: Jedan od najznačajnijih razloga za takav ishod je - nespremnost DPS-a da se odrekne loših kadrova te gotovo autistička politika istrajavanja na lošim rješenjima samo ako je riječ o licima koja su lojalna. Primjer Berana predstavlja jedan od drastičnijih primjera. Pitanje je da li je vlast u Beranama bila više bahata ili više nesposobna.
ANALITIKA: Šta vi mislite?
VUJOVIĆ: Takva kombinacija je vodila grad u bankrot, a politiku zapošljavanja svela na zapošljavanje u opštini po partijskoj liniji. U situaciji kada na sjeveru nema investicija, ni jasne perspektive razvoja, a u stanju velike nemaštine, DPS je sveo kampanju na izgrađivanje klijentelističkih odnosa koji se svode na zapošljavanje u organima lokalne ili državne administracije te na sitna novčana davanja. Postalo je očigledno da građanima koji se nalaze u veoma lošoj situaciji i to postaje dovoljno da se opredijele za koga da glasaju.
ANALITIKA: Preliminarne analize govore da DPS ali i SDP nijesu uspjeli nadoknaditi minus koji je nastao osamostaljivanjem opštine Petnjica. Vaš komentar?
VUJOVIĆ: Osamostaljivanjem Petnjice došlo se u situaciju koja ne predstavlja iznenađenje. Stvorene su dvije ako ne nacionalno, onda vjerski homogene opštine, što predstavlja loš potez. U jednoj takvoj situaciji izgubljen je za Berane veliki rezervoar glasova partija koje nijesu “prosrpske” orjentacije. Berane predstavlja sredinu gdje su identitetske podjele veoma izražene. Opozicija u Beranama uspijeva da snažno homogenizuje birače upravo na nacionalnom, čak i više nego na socijalnom pitanju, i pored toga što je socijalno-ekonomska situacija očajna u ovoj opštini.
Međutim, ukoliko ne uspiju da pokažu da imaju odgovor na ekonomsku situaciju, odnosno da poboljšaju kvalitet života DPS će imati realne šanse da se vrati na vlast. Iskustva iz drugih opština nam pokazuju da opozicione partije uspijevaju da održe vlast u onim opštinama (Plužine, Herceg Novi, djelimično Pljevlja) koje imaju ekonomski potencijal da učine život građanima pristojnim. Odnosno u onim u kojima se socijalna politika ne svodi isključivo na zapošljavanje u opštinskoj administraciji.
ANALITIKA: Da li je model izlaska DF-SNP dobar i za ostale opštine na kojima će biti izbori. Pogotovo Podgoricu?
VUJOVIĆ: Kada je riječ o opštinama, pogrešno im je prilaziti na uniforman način, jer sve one imaju prilično jake specifičnosti. Moguće je da bi na podgoričkim izborima za opoziciju bio najprihvatljivi scenario da ide sa dvije koalicije – SDP i Pozitivna, odnosno DF i SNP. Na taj način bi se izbjegli sukobi između partija koje ciljaju isto biračko tijelo. To bi smanjilo tenziju unutar opozicije plus SDP, a omogućilo bi im poziciju da pokušaju “otkinuti” dio biračke podrške DPS-u. No, to može anulirati pokušaje, istina mlake, prije svega DF i SNP da se predstave građanskim partijama, što ih može ponovo vratiti na početne pozicije kada je riječ o parlamentarnim izborima. Olakšavajuća okolnost je što je DPS počeo da bude podržavan od strane SPC, odnosno da snažno “flertuje” sa “prosrpskim” biračkim tijelom kroz projekat oživljavanja Narodne stranke koji se u Beranama pokazao neuspješnim. Time je DPS smanjio manevarski prostor da napada opoziciju zbog “prosrpske” orjentacije.
ANALITIKA: Da li ste iznenađeni navodima o kupovini glasova tokom izbornog dana u Beranama?
VUJOVIĆ: Kupovine glasova je bilo uvijek. Problem je uvijek bio što nije bilo dokaza. Dokaza će biti onda kada se tužilaštvo i policija budu, sa jasnim mandatom, bavili ovim pitanjem. Vjerujem da su glasove u prošlosti kupovali i vlast i opozicija. Ono što je jasno jeste da glasove kupuje onaj koji ima novac. Opozicija nema para i sve se sada svelo na DPS. Kupovine ima svuda, čak i u razvijenim demokratijama kao što su Velika Britanija, Holandija…
ANALITIKA: Kako to funkcioniše na Zapadu?
VUJOVIĆ: To nijesu toliko izolovani slučajevi, jer u ovim zemljama biračima je omogućeno da glasaju putem pisma na različit način od onog u Crnoj Gori. Biraču se šalje prazan glasački listić sa dvije koverte koji on popuni i upakuje. Jedna od njih je poštanska, i u njoj se nalazi koverta u kojoj se stavlja ispunjen glasački.
Ova koverta se zapečati. Glasački listić birač može ispuniti kod kuće, na poslu, sam ili u društvu, ali moguće je i da bude ispunjen od strane drugog lica. Kada izborna aministracija dobije pošiljku, otvara poštansku kovertu, vadi zapečaćenu kovertu sa glasačkim listićem i stavlja je zajedno sa drugim takvim kovertama da bi kasnije bile otvorene a glasovi prebrojani. Birači koji prodaju glasove to čine korišćenjem ovog sistema, prodajući time zainteresovanoj strani prazan listić koji ona popuni i pošalje u njihovo ime. Gotvo savršen sistem. Otkrivanje je jedino moguće ako policija i tužioci rade svoj posao.
ANALITIKA: U čemu je onda razlika u odnosu na Crnu Goru?
VUJOVIĆ: Razlika između Crne Gore i zemalja zapadne demokratije jeste što su policija i tužilaštvo u velikoj mjeri nezavisni, pa istražuju i procesuiraju ovakve slučajeve. Tako da ima dosta primjera gdje su počinioci završili u zatvoru.
ANALITIKA: Mnogo se govorililo i o ikonografiji na slavlju pristalica koalicije SNP-DF. Da li se može govoriti o povratku u vrijeme referenduma ili još gore u devedesete godine prošlog vijeka?
VUJOVIĆ: I opozicija i vlast će koristiti identiteske podjele u skladu sa izbornim strategijama, odnosno ukoliko im to povećava šanse za izborni uspjeh. Obično to rade kada nemaju što drugo da ponude. Činjenica je da birači u Crnoj Gori imaju lošu ponudu, te da veoma često glasaju protiv, umjesto za neku politiku. Dugo ćemo biti zarobljeni u tom začaranom krugu.
ANALITIKA: Nakon više od godinu dana pregovaranja i dalje nema dogovora o izbornom zakonu. Zbog čega je toliko sporna afirmativna akcija na lokalnom nivou?
VUJOVIĆ: Afirmacija na lokalnom nivou se predlaže kao vid izbornog inžinjeringa koji bi u sadašnjem odnosu snaga vodio rezervnom planu DPS-a za obezbjeđivanje većine na lokalnim izborima u Podgorici. No, to ne znači da je takav scenario zagarantovan. Vidjeli smo da manjinske partije znaju da iznenade. Slučaj posljednjih izbora odnosno konstituisanja lokalne vlasti u Ulcinju to najbolje dokazuje.
Nenad ZEČEVIĆ
