Ruševine rimokatoličke opatije Ratačke nalaze se između Bara i Sutomora na Ratačkoj hridi. Očiti da mitropolit Amfilohije ima ideju da ovaj lokalitet prisvoji, bez bilo kakve razumne istorijske argumentacije.
Naime, sveštenici SPC već godinama održavaju liturgije i drže beśede na Ratcu, ponašaju se kao da je to njihovo. Тако је arhimandrit SPC, pokojni Luka Anić 5. juna 2012. na Ratcu rekao: “Mi imamo ovdje blizu Bara, imamo najveći mogući međaš kulture i našeg postojanja, imamo manastir kralja Milutina i njegove matere Jelene, najveći manastir koji je primorje ikada vidjelo, manastir presvete Bogorodice, Bogorodice Rtačke." (www.svetigora.com/node/10815)
No, ovaj manastir nikada nije bio pravoslavni iako su u prošlosti i pravoslavci išli na hodočašće u ovaj manastir; nešto slično kao što i katolici i muslimani pośećuju pravoslavni manastir Ostrog.
Manastir Ratac osnovali su benediktinci, najvjerovatnije u IX vijeku; vremenom je zadobio ogromnu slavu i ugled, tako da se izdigao na rang opatije. U 15. vijeku manastir je imao čak tri crkve i mnogo pośeda: vinograda, maslinjaka, poljoprivrednog zemljišta... O bogatstvu opatije svjedoči podatak da su pozajmljivali novac i vladarima iz kuće Balšića. Turci su manastir razorili 1571. godine i koju deceniju kasnije život u njemu je zamro. Postoje pretpostavke da je najstariji južnoslovenski istorijsko-literarni spis "Ljetopis popa Dukljanina" napisan u Ratačkom manastiru.
Srpska nauka nema dilemu kojoj crkvi manastir pripada: Da pogledamo što kažu neki elitni istoričari - čiji je manastir Ratac?
Konstantin Jireček, jedan od utemeljivača ozbiljne srpske istorijske nauke, prije više od sto godina pisao je o Jeleni Anžujskoj i manastiru Ratac: "Trajnu uspomenu ostavila je ona osobito u Duklji, nezaboravljena i pominjana u pričama Crnogoraca kao pobožna kraljica Jelena... U Kotoru, Baru, Ulcinju i Skadru podigla je ona katoličke crkve i manastire franjevačkog reda, a u unutrašnjosti srpski manastir Gradac na Ibru. Ona je obdarila i katolički manastir Ratac kod Bara i srpski vranjinski manastir na ostrvu u Skadarskom jezeru. Ona lično ostala je verna rimskoj crkvi, kako se to vidi iz mnogih zaštitnih pisama koja je dobila od papa." (Konstantin Jireček, Istorija Srba - Kulturna istorija, Zmaj, Beograd 1990, str. 264, link: http://i57.tinypic.com/33fc5qg.jpg)
Jelena Anžujska je bila supruga Uroša "Hrapavog" Nemanjića, majka moćnog kralja Milutina Nemanjića. Bila je franačkog porijekla, cio život revnosna katolkinja.
Čuveni vizantolog akademik SANU Georgije Ostrogorski kaže: "Kao kapetan i vojvoda Gornje Zete, Stefan Crnojević je delio pronije. Opat katoličkog manastira sv. Marije u Rotecu žalio se da je vojvoda Stefan oduzeo njegovom manastiru jedno selo i da je jednu polovinu tog sela dao pravoslavnoj crkvi, a drugu polovinu nekim pronijarima (la mita a una giexia crecha, e l'altra mita a certi homeni proniari). Njegova žalba se navodi u povelji mletačke vlade od 8. jula 1457. g., iz koje i saznajemo za ovaj slučaj." (Georgije Ostrogorski, O vizantijskom feudalizmu, Prosveta, Beograd, 1969, strane 338 i 339, link: http://i57.tinypic.com/23qyueh.jpg)Ivan Božić je pisao: "Međutim, Milutinova majka Jelena koja je držala neke posede u Zeti, dizala je katoličke crkve i franjevačke manastire kako u Kotoru i Baru tako i u Ulcinju i Skadru; ona je darivala ne samo pravoslavni manastir na Vranjini već i benediktinsku opatiju ratačku, sa čim se i sam Milutin saglašavao i potvrđivao njene poklone." (Ivan Božić, Albanija i Arbanasi u XIII, XIV, i XV veku, Glas CCCXXXVIII, SANU, Beograd, 1983, link: http://i62.tinypic.com/107qhs1.jpg)
Božić ne kaže da je Milutin darivao nego da je p o t v r đ i v a o poklone rimokatolkinje Jelene Anžujske.
I akademik SANU Momčilo Spremić piše o manastirima u Zetskom primorju: „Pravoslavni su bili Sv. Petra u Skadru, Sv. Arhanđela u Ulcinju, Praskvici u Paštrovićima (docnije nazvana Režević), Gospođin manastir u Grblju, a rimokatolički Sv. Marija Ratačka, Sv. Nikola na Bojani, Sv. Srđ i Vakh takođe na Bojani, Sv. Jovan kod Drivasta." (M. Spremić, Despot Đurađ Branković i njegovo doba, Beograd, 1994, strana 740, link: http://i60.tinypic.com/2dheibr.jpg)
Sila (SPC) boga ne moli: U emisiji "Parče neba na zemlji LI" posvećenoj manastiru Ratac jerej Petar Cerović je pročitao povelju kralja Milutina u kojoj Milutin kaže da p o t v r đ u j e darove njegove majke manastiru Ratac. U emisiji nije dat apsolutno nijedan dokaz da je manastir ikada bio pravoslavni. Naravno, nije zabilježeno ime nijednog pravoslavnog igumana tog manastira, nijedan dokument, nijedna jedina pravoslavna knjiga nije nastala na tom mjestu, nikakav uklesani ćirilični natpis ne postoji... Nema apsolutno ništa što bi dokazivalo da su u tom manastiru boravili pravoslavni kaluđeri.
U nauci - srpskoj ili bilo kojoj drugoj, nepodijeljeno je mišljenje da je Ratačka opatija vlasništvo Rimske crkve. No, Amfilohija Radovića i SPC istina, činjenice i nauka ne zanimaju, svi znamo crnogorsku narodnu poslovicu - sila (SPC) boga ne moli! Ako je i bio rimokatolički sad je naš, valjda je to taj argument Srpske crkve? Kako drugačije objasniti ideju vladike Amfilohije da prigrabi ovaj slavni manastir na osnovu toga što je katolkinja Jelena Anžujska bila ktitorka manastira, a njen sin Milutin "potvrđivao njene poklone". Po toj logici mogli bi rimokatolici da traže pravoslavni manastir na Vranjini jer ga je katolkinja Jelena Anžujska takođe bogato darivala. A kralj Milutin je, na primjer, darivao baziliku Sv. Nikole u Bariju skupocjenim oltarom, o čemu možete pročitati u tekstu "Nemanjići i crkva Sv. Nikola u Bariju".
Zašto onda Amfilohije ne drži liturgije i besjede u ovoj katoličkoj bazilici u Bariju, zašto ne traži da ta bazilika pripadne Srpskoj crkvi? E, sad: koji je redosled dešavanja u budućnosti? Možda će, poput crkve na Rumiji, munjevito, za jedan dan da nikne crkva – starija i ljepša?
Miroslav ĆOSOVIĆ
