Piše: Branislav MILAČIĆ
U biti čovjeka je da se opredjeljuje za ono što mu je blisko i drago, što je popularno. U svijetu sporta - to je fudbal. Ta tako uzročna veza čovjeka i fudbala je dovela do toga da je fudbal postao najgledanija sportska igra, samim tim i najpopularniji sport. On izaziva veliko interesovanje kod ljudi svih uzrasta i na svim djelovima zemljine kugle. O njemu se na svakom mjestu i u svako vrijeme govori, piše, diskutuje u svim sredinama, sa različitih aspekata i na razne načine. Fudbal ima moć da oduševi i da razočara. Izaziva salve opšte sreće, zadovoljstva i veselja, ali i kolektivnu depresiju, tugu i plač. Kada se igraju važne fudbalske utakmice, uobičajeni tok života prestaje. Ulice postaju sablasno puste, a nakon završetka utakmice nastaje opšte narodno veselje ili opšta narodna tuga. Fudbal svađa i miri, spaja i razdvaja. Zbog njega se čak i grize. Vole ga i oni koji plaču, i oni koji pjevaju. Fudbal se jednostavno - voli. I sve smo to vidjeli u danima igranja svjetskog prvenstva u Brazilu.
Postoji jedna konstanta kod svih koji vole fudbal pa čak i kod onih koji ga sporadično prate i svuda je istovjetna. Oni misle da o fudbalu sve znaju i da ga maksimalno razumiju. Jednostavno ne shvataju da fudbal, kao i svaku živu materiju, nije moguće do kraja razobličiti i objasniti. I onda kad pomislite da ste došli do fudbalske istine, ta magična lopta vas demantuje. U tome jeste neponovljiva draž ove igre.
Svođenje računa: Zavjesa je spuštena – svjetsko prvenstvo u Brazilu je završeno. Slijedi svođenje računa. Analiziraće se učinak svake reprezentacije, ozbiljno i detaljno onoliko koliko je ozbiljna federacija koja vrši analizu. Stručnjaci koje angažuje FIFA pozabavit će se viđenim u kontekstu onog šta je ovaj šampionat donio novog i sagledati kuda ide svjetski fudbal. Obiman posao čiji završetak s nestrpljenejem očekuju svi ljudi koji rade u fudbalu.
Međutim, u ovom trenutku, za mene je najinteresantnije ono što se na šampionatu desilo reprezentaciji Brazila. Koji su razlozi da je jedna fudbalska velesila, uz to domaćin prvenstva, došla do polufinala najviše zahvaljujući nefudbalskim faktorima i sreći, a potom na sljedeće dvije utakmice doživjela blamažu. Kako to da su Njemci i Holanđani pobijedili Brazilce igrajući nekadašnji prelijepi brazilski fudbal pun kombinacije duha i majstorstva; da su Brazilci izgubili igrajući nekadašnji zanatski njemački fudbal prepun gole trke, borbenosti i snage. Da bi se taj fenomen shvatio potrebno je vratiti se u prošlost.
Kako su Brazilci uništili sebe: U drugoj polovini XX vijeka Brazilci su dominirali svjetskim fudbalom. Igrali su fudbal u kojem je dominantnu ulogu igrala: tehnika, timsko i pojedinačno majstorstvo i nevjerovatna improvizacija pojedinih njihovih vedeta – velikana svjetskog fudbala. Vrijeme je prolazilo i u načinu igre Brazilaca nije se ništa mijenjalo. Na tim osnovama i statusa qvo bilo je jasno svima - sem njima samima - da njihova dominacija neće dugo trajati.
Za to vrijeme u evropskom fudbalu dolazi do znatnog unapređenja načina igranja. Pristup se mijenja zahvaljujući studioznom radu ekipa stručnjaka svih profila koji su potrebni fudbalu. Zamah hvata takozvani totalni fudbal gdje su primat preuzeli polivalentni igrači, atletske građe. Dominiralo je veliko trčanje i oštra poziciona igra. I Brazilci su počeli gubiti primat. Rješenja nijesu tražili u svojoj kući. Vjerovatno zbog toga što su ona zahtijevala nove ljude (novu pamet) i velika materijalna sredstva - iznalaženje novih modela i metodologija rada bio je dug i skup proces. Opredijelili su se za lakši put, koji je uz to donosio veliku zaradu. Izvozili su u Evropu mlade igrače, velike talente, kako bi oni došli u kontakt sa evropskim fudbalskim novatorijama. Zatim su od tih igrača pravili reprezentaciju igrajući - uslovno rečeno - tuđ fudbal. Jednostavno i primamljivo rješenje koje je na kratke staze dalo rezultate, ali to nije bilo ulaganje u budućnost.
Uspon Evrope: Za to vrijeme, brazilski majstori u Evropu donose ono najbolje iz Brazila. Federacije velikih fudbalskih sila (Španija, Francuska, Holandija, Belgija i druge, ali ne i Engleske i Italije) shvataju da je počela nova era u razvoju fudbalske igre. Njihove stručne ekipe prave moderne planove i programe razvoja fudbala u svojim državama i počinju sa njihovom realizacijom. Brazilski fudbaleri su i te kako pomogli da realizacija ovih programa teče uspješno.
Najbolji primjer je Bundes liga. U njoj se igrao zanatski, neinteresantan fudbal u kome nije bilo mjesta za majstorstvo i kreaciju. Nakon realizacije navedenih programa ta liga je postala jedna od najatraktivnijih na svijetu. Treba naglasiti da se sa ovim programima počelo od najmlađih selekcija. Nakon nekoliko godina njemačke seniorske ekipe počele su da se popunjavaju mladim igračima tehnički ekstra obučenim, profilovanim za modernu igru. Tamo su ih sačekivali vrhunski brazilski igrači, potpuno drugačijeg senzibiliteta od njihovog, uz čiju su pomoć ovi mladići uvećavali svoj kvalitet. Uz navedeno - i urođenu njemačku disciplinu i pobjednički mentalitet – zakonomjerno dolazi do procvata njemačkog fudbala. Došlo je do spajanja dva fudbalska mentaliteta, u kojem su njemački fudbaleri umnogome prihvatili sve dobro iz brazilskog fudbala, i napravljena je dobitna kombinacija.
Ovo je bila pojava i u ostalim evropskim zemljama. Tako je stvorena situacija da Evropljani počinju da igraju usavršeni i nadgrađeni brazilski fudbal. Za to vrijeme odliva brazilskih igrača, bez dobro osmišljenih planova i programa za stvaranje novih, u brazilskoj ligi se igrao slab i do zla boga „ neozbiljan fudbal“. Vraćaju se isluženi igrači i ne donose ništa novo; naprotiv - unose neku vrstu fudbalske dekadencije. Selektori se u potpunosti oslanjaju na igrače „evropskog“ profila tako da u igri reprezentacije nema, njima svojstvenog, majstorstva, već se skoro sve svodi na borbu i samo borbu. Vrijeme je prolazilo, a stvari su ostale iste. Spas je potražen u organizaciji svetskog prvenstva. Sve je urađeno da se osvoji titula. Gradila se kula od karata i u susretu sa Njemačkom srušena je do temelja.
Kako povratiti dušu igre: Možda je za Brazil, moju fudbalsku ljubav, dobro što se to desilo na tako brutalan način. Vjerovatno će ih ova katastrofa natjerati da se okrenu sebi. Moraju pronaći put kojim će ubuduće da krene njihov fudbal, a da pri tom prioritet imaju fudbaleri znanci i majstori – da budu ono što su bili i što ljubitelji fudbala širom svijeta od njih očekuju. Moraju da shvate ono što su Evropljani već shvatili: u mlađim selekcijama moraju birati „atletičare“ (dječake za fudbal talentovane, ali snažne i brze) i od njih u procesu rada praviti fudbalere (tenički i taktički maksimalno obučene). A ne obrnuto - od tananih i nejakih talenata fudbalskim drilom praviti atlete. Ako svom fudbalu ne vrate dušu, on će biti na izdisaju.
Moja malenkost je postala fudbalski fanatik zahvaljujući brazilskom pojmanju fudbala i intepretaciji istog od njihovih majstora ove igre. Zahvaljujući tome i mnogi ljudi širom planete postali su obožavaoci ove igre. Još živim u ubeđenju da brazilski fudbal nije završio svoju misiju. Moraju je nastaviti, ali na predhodno navedenim osnovama, što je i njihov i interes svjetskog fudbala.
Imam u svojoj gardarobi žutu majicu. Rekao sam sebi da je neću stavljat na svoje kosti dok Brazil ponovo ne počne da igra svoj prepoznatljiv fudbal. Pri tome, od mene, a siguran sam i mnogih fubalskih zaljubljenika, neće im biti zamjereno ako ne postanu prvaci svijeta.
