U hrvatskoj-vojno policijskoj akciji "Oluja"” koja je započela 4. avgusta 1995. masivnom vojnom akcijom oružanih snaga Republike Hrvatske, uz podršku NATO-a, kao i jedinica Hrvatskog vijeća odbrane (HVO) i Armije BiH (ABiH), izvršena je ofanziva na prostor Republike Srpske Krajine, odnosno sjever Dalmacije, Liku, Kordun i Baniju.
Do napada je došlo uprkos činjenicama da se ta oblast nalazila pod zaštitom UN-a, kao sektori “Jug” i “Sjever”, kao i da su predstavnici RSK u Ženevi i Beogradu prihvatili prijedlog međunarodne zajednice o mirnom razrješenju.
Među stradalima, prema podacima Veritasa, nalazi se 1.196 (65%) civila, od kojih su oko tri četvrtine bili stariji od 60 godina. Među žrtvama se nalazi 544 (29%) žena, od kojih su oko četiri petine bile osobe starije od 60 godina. Takođe, prema podacima Veritasa, od ukupnog broja žrtava do sada je rasvijetljena sudbina 951 lica, dok se na evidenciji nestalih još uvijek vodi 894 osobe, među kojima je 632 civila (315 žena).
Odluka o početku akcije “Oluja” je na prijedlog tadašnjeg komandanta sektora Jug hrvatskog generala Ante Gotovine, donijeta na Brionima 31. jula 1995.
Na tom sastanku u Titovoj vili na Brionima, predsjednik Hrvatske Franjo Tuđman je kazao da treba nanijeti “takve udarce Srbima da praktično nestanu s ovih prostora”.
U akciji “Maestral” koja je bila produžetak “Oluje”, hrvatske oružane snage u sadejstvu sa Petim korpusom armije BiH, ubile su 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika s područja 13 opština u BiH.
Gotovina osuđen, pa oslobođen
U prvostepenoj presudi haškog Tribunala, aprila 2011. bilo je ocijenjeno da je “Oluja” bila udruženi zločinački poduhvat, na čelu s tadašnjim predsjednikom Tuđmanom, čiji je “cilj bio prisilno i trajno uklanjanje srpskog stanovništva i naseljavanje tog područja Hrvatima”.
Tribunal je drugostepenu presudu donio 17. novembra 2012. i njome oslobodio krivice hrvatske generale Gotovinu i Mladena Markača.
Oni su oslobođeni krivice za progon srpskog stanovništva iz Kninske krajine 1995, čime je poništena prvostepena presuda kojom je Gotovina bio osuđen na 24 godine, a Markač na 18 godina zatvora. Žalbeno vijeće je oslobodilo optužene po svim tačkama optužbe, mada nijesu negirani zločini utvrđeni u prvostepenoj presudi.
Akcija “Oluja” se nalazi i pred Međunarodnim sudom pravde (MSP) u sporu o genocidu po uzajamnim tužbama Hrvatske i Srbije, o čemu je glavni pretres održan u Palati pravde u Hagu od 3. marta do 1. aprila ove 2014. godine.
U Hrvatskoj je 5. avgust državni praznik koji se slavi kao Dan pobjede i domovinske zahvalnosti za akciju "Oluja" kojom su pod hrvatsku upravu vraćeni posljednji dijelovi teritorije koje su držali pripadnici srpskih vojnih jedinica. Od 2000.. taj dan se obilježava i kao Dan oružanih snaga Hrvatske.
