Na samom otvaranju rečeno je mnogo lijepih riječi o samom objektu, od čistoće i specijalnih postrojenja za odvod gasova i prečišćavanje nečiste vode, do anuliranja neprijatnog mirisa i mogućnosti da se “ruča na samoj deponiji”. Samo dvije godine kasnije, stvari ne izgledaju tako ružičasto.
Ovog se ljeta, naime, sa deponjije Možura širio izuzetno neprijatan miris, koga je vjetar nosio do turističkih naselja i objekata pri moru. Protestujući zbog činjenice da se gosti žale na smrad, te da im je ugroženo normalno funkcionisanje života, mještani Mrkojevića su u znak upozorenja blokirali put koji vodi od magistrale ka Možuri.
Prve dvije godine neprijatnog mirisa nije bilo, a pokazaće se - nimalo slučajno, problem je eskalirao kad su opštinske vlasti Bara dozvolile da se na Možuru odlaže i otpad iz Budve, Kotora, Tivta, jedno vrijeme i iz Berana. Količine smeća su se umnogostručile, a broj radnika i mehanizacije ostao isti.
Ogroman otpad u ljetnjim mjesecima: Tehnički direktor deponije Senad Arabelović kaže da deponiju odlikuje “neujednačen dovod otpada”.
“Zimi on bude 100 tona dnevno, a ljeti skoro 400 tona, u špicu sezone. Od 12. jula 2012. kad je startovala deponija, do kraja avgusta 2014. deponovano je 130 hiljada tona otpada. U prošloj godini deponovano je oko 63 hiljade tona otpada, a u ovoj godini očekujemo da bude na istom. Za Bar i Ulcinj projektovano je oko 28 hiljada do 30 hiljada tona godišnje (što mu dođe oko 70 tona dnevno – prim. aut.), ali su ekonomski i razlozi od državnog interesa učinili da još tri grada odlažu otpad kod nas”, kaže Arabelović.
Projektovano je da Deponija Možura traje do 2039. godine, s tim da bi prvih 10 godina bilo odloženo 301.456 tona smeća, zatim do 2029. godine 668.929 tona, i do 2039. godine čitavih 1.116.877 tona. Ukoliko priliv otpada bude i dalje onakav kakav navodi Arabelović, jasno je da će vijek deponije biti upola manji, i da ćemo ciljanih 301.456 tona dostići već za dvije i po godine, odnosno da ćemo za najkasnije 15 godina morati tražiti novu lokaciju za sanitarnu deponiju.
Povećana količina smeća ljeti (nevjerovatnih 400 tona dnevno!) mora biti ispraćena i sa adekvatnim brojem radnika i mehanizacije, jer je i najvećem laiku jasno da ovoliki broj ljudi na Deponiji ne može postići da obradi svu tu količinu. To je, uz druge preduslove, jedan od osnovnih uzroka za neprijatan miris koji se javlja u jeku sezone.
“Mi smo u intenzivnim aktivnostima da nabavimo dodatnu mehanizaciju, da taj veći dio posla obavimo kako treba. Poznata je naša želja za izgradnju Reciklažnog centra i Centra za kompostiranje, čime bi se smanjile količine koje bi se odlagale na deponiji, i smanjio se negativni uticaj koji se povremeno javlja. Takođe se nadamo da ćemo zaposliti određen broj radnika”, ističe Arabelović, i potencira da je ovo ljeto bilo veoma kišno, pa je dolazio izuzetno mokar otpad, toliko da je curilo iz bubnjara koje su dolazile: “Pod velikim vrućinama ta smrdljiva voda je isparavala, pa je i to stvaralo neprijatan miris. Više puta smo morali angažovati kamion JP Komunalne djelatnosti da operemo puteve nakon dolaska kamiona iz drugih krajeva države, toliko su bili prljavi”.
Vjetrovi duvaju po cio dan i nose neprijatne mirise: Iako je za deponiju rađena studija ruže vjetrova, očigledno - ili nije urađena kako treba, ili je neko prenebregao rezultate istraživanja. Jer, nema načina da se anulira duvanje vjetra na području Možure, kada je to jedna od lokacija sa najvećim brojem vjetrovitih dana u godini. Oni ovdje duvaju po čitavi dan. Uostalom, upravo zbog toga će na Možuri i biti u najskorije vrijeme podignut niz vjetroelektrana, na nekoliko stotina metara vazdušne linije od deponije. Neprijatan miris se zbog jakog vjetra ljeti širi mnogo dalje no što bi bilo uobičajeno.
Javna je tajna da deponija nije trebala biti na ovoj poziciji, već tamo gdje logika nalaže – nekoliko kilometara dalje, u velikoj rupi unutar planine, van dometa vjetrova. Međutim, to je bilo privatno zemljište, a opština nije htjela da izdvoji novac za otkup. Uz to je hitnost određivanja lokacije bila velika, jer je isticao termin koji je odredila Svjetska banka, pa je nađeno solomonsko rješenje i određen upravo ovaj prostor.
“Dešava se povremeno u toku ljeta da isparenja sa deponije mogu biti nanešena vjetrom na druga područja, i to je nešto što prati rad svake deponije. Lokacija deponije Možura je dosta blizu turističkih mjesta, pa je reakcija građana izraženija. Istina je, na Možuri duvaju vjetrovi i ljeti i zimi cio dan. Ja sam iz ovog kraja, i mi imamo izreku ‘Duva ka’ na Možuru’”, objašnjava Arabelović.
Na samoj deponiji se može vidjeti brdo bačenih automobilskih guma, koje prave problem prilikom kompaktovanja. Njih radnici moraju ručno vaditi, jer je to jedini način da se odstrane. Medicinski, uljni, akumulatorski i drugi opasni otpad nije predviđen za deponovanje, ali sadašnjom tehnologijom niko ne može kontrolisati sadržaj kamiona koji izbacuje smeće. Samo ono što se okom registruje. Ljetnje radno vrijeme je od 7 do 22, a zimsko od 8 do 20. “Poslije tog vremena nijedan kamion ne ulazi, što se može vidjeti i provjeriti po izlaznicama gdje stoji vrijeme, a tu su i kamere. Nakon zatvaranja kapije, na Deponiji je samo stražarska služba”, kategoričan je Arabelović.
Sve po propisima: Po njegovim riječima, nema ni trunke sumnje u to da Deponija ima sve papire za rad, i da je redovno kontroliše Ekološka inspekcija i druge institucije i službe.
“Sanitarna deponija Možura ima upotrebnu dozvolu dobijenu prije puštanja u rad, ali i tzv. integrisanu, po Zakonu o za integrisanom sprječavanju i kontroli zagađivanja životne sredine. Drugi smo u državi dobili takvu dozvolu. Ekološka inspekcije nas redovno obilazi, a vršimo redovno ispitivanje životne sredine - dva puta godišnje po 14 dana vozilo Centra za eko-toksikološka ispitivanja je na deponiji. Monitoring rada deponije vrše i eksperti Svjetske banka preko kojih je izgrađena, kao i delegacije EU. Svi su do sada bili zadovoljni kako funkcioniše proces rada i dostavljali izvještaje Vladi Crne Gore i svim ekspoziturama”, jasan je Arabelović.
Oktobar je, i žitelji okolnih naselja nemaju više velikih primjedbi na neugodan miris koji se povremeno širi sa deponije. On je, očigledno, najizraženiji ljeti, kad je i priliv otpada drastično veći nego što je uobičajeno. Zaključak koji se nameće kao rješenje za naredno ljeto je najlogičniji mogući – ili drastično povećati broj radnika i pojačati mehanizaciju, ili zabraniti dovoz smeća iz drugih gradova. Na vjetrove se ne može uticati.
Ž.M.
