Problem zelenašenja prepoznat je kao jedan od prioritetnih i rastućih problema u Crnoj Gori. Posebnu težinu ovom problemu daje to da neraščišćeni odnosi između zelenaša i dužnika najčešće dovode do izvršenja brojnih drugih krivičnih dijela prvenstveno iz oblasti krvnih delikata sa elementima nasilja, podmetanje požara ili eksplozivnih naprava, prijetnji, iznuda, ucjena ili otmica, pokazuje policijska procjena opasnosti od organizovanog kriminala SOCTA.
Podaci prikupljeni u prethodnom periodu ukazuju na novu pojavu „organizovanog zelenašenja”, gdje se javljaju grupe pojedinaca koji udružuju sopstvene, pojedinačne kapitale radi zajedničkog kriminalnog djelovanja. Kod pojedinih grupa zelenaša, primijećena je i pojava podjele uloga pojedinaca, što je do sada uglavnom bila karakteristika vezana za organizovane kriminalne grupe. Smatra se da su uzroci navedene pojave povezanost pojedinih zelenaša sa članovima postojećihorganizovanih kriminalnih grupa (OKG), ali i sve veća uključenost samih članova OKG koji kapital akumuliran kroz primarno kriminalno djelovanje (iz poslova sa drogom ili krijumčarenjem) plasiraju na zelenašku kamatu, na taj način prenoseći i uvodeći metod rada karakterističan za OKG (podjela uloga) i na poslove zelenašenja.
Kako funkcioniše lanac kamatašenja: Kod pojedinih grupa zelenaša, primjećeno je uspostavljanje labavih struktura koju čine obično jezgro od 2-3 lica koja su u posjedu velikog kapitala – gotovog novca, koji ga ustupaju nižim saradnicima – lokalnim distibuterima po manjoj stopi (5-10%), zatim niži saradnici koji direktno daju građanima manje svote po većoj stopi (10-20%), zatim lica koja biraju žrtve, odnosno pronalaze građane u problemima kojima je potreban gotov novac, i na kraju lica koja sprovode nasilje u ime grupe zelenaša, najčešće u vidu opomena i prijetnji, pa sve do uništenja imovine dužnika. Lica koja se bave zelenašenjem takođe angažuju i specijaliste za obavljanje specifičnih zadataka kao što su: transport ili prenos gotovog novca preko državne granice ili pravnike za sve poslove od pripreme i realizacije ugovora za preuzimanje firmi ili nepokretnosti dužnika, pa sve do obezbjeđenja dokumentacije koja je zelenašima neophodna u eventualnom sudskom postupku. Postoji mogućnost da su navedene aktivnosti propraćene koruptivnim djelima lica zaposlenih u bankarskom sektoru, ali i lica koja se profesionalno bave poslovima notara i javnih izvršitelja.
Teško dokazivo kriminalno djelo: Poseban problem koji znatno otežava dokazivanje ovog krivičnog djela je da oštećena lica, odnosno lica koja su uzela novac pod zelenaškom kamatom, u najvećem broju slučajeva ne prijavljuju izvršenje krivičnih djela i ne žele da ostvare saradnju sa organima za sprovođenje zakona, uglavnom jer se nalaze pod stalnim prijetnjama i pritiskom od strane zelenaša ili lica koje zelenaši angažuju za sprovođenje nasilja. U narednom periodu trebalo bi preduzeti aktivnosti na zadobijanju većeg povjerenja lica oštećenih zelenašem, ili članova njihovih porodica, da prijavljuju sva krivična djela povezana sa ovom pojavom, prvenstveno kroz pružanje dodatne policijske i pravne zaštite. Takođe treba raditi na animiranju svih građana da u većem broju dostavljaju policiji, anonimno ili na drugi njima adekvatan način, saznanja o zelenašenju ili nasilju koje isto prouzrokuje. “Rješavanje problema zelenašenja trebalo bi i u narednom periodu da bude jedan od zajedničkih prioriteta policije i tužilaštva, sa ciljem pokretanja novih proaktivnih istraga i pronalaska novih načina za lakše i efikasnije dokazivanje kako samog krivičnog djela zelenašenja, tako i dokazivanje uloge zelenaša kao nalogodavaca krivičnih djela sa elementima nasilja. Istovremeno istražne aktivnosti bi trebalo fokusirati na stvaranje pravnog osnova za oduzimanje nezakonito stečene imovine ili dobiti od procesuiranih zelenaša”, zaključuje se u dokumentu.
P.Z.
