Prvi car Latinskog carstva (krstaši ga osnovali 1204., prestalo da postoji 1261.) bio je Balduin I Flandrijski (1204-1205), a poslije njega brat mu Henri (1206-1216). Poslije Henrija, treći po redu, car Latinskog carstva bio je Pierre II de Courtenay (1216-1217). Petar II Kurtene (Pierre II de Courtenay) je postao car oženivši Jolandu, sestru Balduina i Henrija. Poslije njegove smrti Latinskim carstvom je vladala Jola nda(1217-1219), a poslije nje carevi su bili njihova dva sina, jedan za drugim, Robert I Kurtene (1221-1228), a onda Balduin II Kurtene. Balduina II nasleđuje sin Filip, a Filipa njegova kćerka jedinica Katarina, koja se udala za Karla Valoa, brata francuskog kralja Filipa IV Lijepog. Karlo Valao je bio sledeći car Latinslog carstva...Kćerka Karla I Anžujskog, Beatrisa, udala se za Filipa Kurtene-a, koji je iz familije iz koje vodi porijeklo i srpska kraljica Jelena, zbog čega je Karlo I Anžujski i nazvao srodnicom a ne zato što je bila Anžujka. Opat Đerardo Ćofari (Gerardo Cioffari) pogrešno je zaključio da srpski kralj Uroš I “oženio se Elenom di Valoa, ćerkom svrgnutog cara Konstantinopolja Baldvina II (1228-1261) i rođakom Anžujaca iz Napulja koji su neprestano održavali prijateljske odnose sa njom”.(Đerardo Ćiofari; “Srpski carevi i Sveti Nikolaj u Bariju“; str.33;2011).
Pravo porijeklo srpske kraljice Jelene “Anžujske“ utvrdio je engleski istoričar Gordon Mc Daniel. Po Mek Denijelu, Jelena je kćerka Jovana Anđela, vojvode Srema (duc de Srem) i kneza Kovina (comte de Kovin). Loannes Angelos, ili Ioannes Kaloioannes Angelos, ili Jovan Anđel (ili Anđeo), je ugarski plemić koji je oženio francusku plemkinju Mathilde de Vianden. Majka Matilde de Vjanden je Marguerite de Courtenay, jedna od brojnih kćerki Petra II Kurtene-a. Margaretin drugi muž je Henri I de Vjanden s kojim je imala kćerku Matildu. Matilda se udala za princa Jovana (Kalojana) Anđel-a, sina vizantijskog cara Isaka II Anđel-a i ugarske princeze Margarite, kćerke ugarskog kralja Bele III. Jovan Anđel je imao najmanje dvije kćerke, Jelenu, udatu za srpskog kralja Uroša I, i Mariju, udatu za viteza Anselme-a de Chaurs (Anselme de Šor), koji je bio Capitaine General u Albaniji u doba Karla I Anžujskog.(Gordon Mc Daniel; “On Hungarian-Serbian relations in the thirteenth century: John Angelus and Queen Jelena“;str. 43,45; Munchen;1983). Srpska kraljica Jelena nije Anžujka, ona je je praunuka Petra II Kurtene-a, kćerka Jovana Anđel-a i Margarite de Vjanden, po majci Kurtene.
Vitez Anselme de Šor se poslednjih decenija XIII vijeka nalazi u Ahaji. Njegova žena, Marija de Šor, dobila je od sestre, srpske kraljice Jelene, Ulcinj kao svoj domen đe je 1288. i sahranjena sa svojim si nom Đurđem. (Čedomilj Mijatović: “Balšići skice za istoriju Zete“; Glasnik srpskog učenog društva; knj. XLIX; str.155,156). Napuljski kralj Karlo II piše Filipu Savojskom, knezu Ahaje, 17.09.1302.“da gleda da pronađe gusare iz Klarence koji u primorju dračkom porobiše lađu na kojoj su bile stvari “viri nobilis Georgi de Chau“ zajedno sa stvarima kraljice srpske Jelene.“(Isto;str.157). Srpska kraljica Jelena je sa napuljskim kraljevima “Karlom I i Karlom II Anžujcima stojala u dosta živom saobraćaju, i da je jedan od njih u zvaničnim pismima nazivlje “predragom svojom srodnicom“ (affinis nostra carisima!).(Isto; str.155)
S obzirom da srpska kraljica Jelena nije značajna ličnost za istoriju Crne Gore, to ni priča o njoj ne zavređuje neku posebnu pažnju. Za ime “Jelena Anžujska“ vezuje se “po legendi“ izgradnja nekoliko crkava u Crnoj Gori. Ali, kako od nedavno u Baru postoji ulica Jelena Anžujska, možda bi, s obzirom na prethodno navedeno, trebalo razmisliti o promjeni naziva te ulice.
Željko V.Jovanović
