Piše: Milorad Minjo RAŽNATOVIĆ
Da ona nije državnički odgovorno, patriotski svjesno i žurnalistički profesionalno otvorila svoje stranice za polemiku, crnogorska javnost bi ostala bez informacije o tome kakva je šteta, njegovim pojavljivanjem, nanijeta Crnoj Gori. Na stranicama Pobjede, profesori Fakulteta za Crnogorski jezik i književnost sa Cetinja i drugi crnogorski intelektualci koji se javiše ovim povodom, argumentovanim, stručnim i naučno fundiranim prilizima, razobličiše neprimjerene greške koje su sadržane u ne malom broju odrednica Rječnika - od pogrešnih leksikografskih definicija, do nevjerovatnih netačnosti koje se odnose na društvena i istorijska objašnjenja određenih riječi i pojmova. U tom kontekstu posebno su teški kvalifikativi kojima se grubo vrijeđaju nacionalna i vjerska ośećanja manjinskih autohtonih naroda u Crnoj Gori – Albanaca, Bošnjaka i Muslimana, čime se atakuje na crnogorsko multinacionalno, multikulturalno i multikonfesionalno biće, kao jednu od najvećih crnogorskih vrijednosti. Ništa manje istorijske netačnosti i grubosti ne sadrži ni odrednica koja je usmjerena na reviziju antifašističkog pokreta, kao jednog od najvećih civilizacijskih dostignuća Crne Gore, prikazujući Dražu Mihailovića kao „pravog“ antifašistu, niti, pak, ona koja kralja Aleksandra - čovjeka koji je puškom, bajonetom, spaljenim kućama i ugašenim domovima, obavio prisajedinjenje Crne Gore Srbiji i dekretom ukinuo Crnogorsku pravoslavnu crkvu - predstavlja „kao nepokolebljivog čuvara narodnog jedinstva i arbitra u političkim trvenjima“. Zanago su Crna Gora i Crnogorci, ośetili, i te dobro, svo njegovo „arbitriranje“ a ništa manje njegovo „milosrđe“ i „humanost“. S druge strane, na argumentaciju je odgovoreno neprimjerenim političkim etiketiranjem i diskvalifikacijama, od strane predśednice Savjeta za izradu Rječnika, člana tog Savjeta i kolumniste Vijesti, te crnogorskog akademika, autora kovanice o „najcrnogorskijoj Crnoj Gori“. Biće da je njegovim ulaskom i Akademija uzdignuta do „najcrnogorskije“ institucije.
Ni najnoviji odgovor autorskog tima Rječnika, koji se, pritisnut kritikama i osudama, obratio saopštenjem za javnost, nije donio ničeg novog. Pokušaj odgovora na postavljena pitanja sveo se, opet, jednim dijelom na neakademsko i politikantsko etiketiranje i vrijeđanje profesora Fakulteta za Crnogorski jezik i same te institucije, a drugim dijelom, na nevješto odbranaštvo, začinjeno negiranjem i odbacivanjem iznešenih kritičkih osvrta. Najtužnije u svemu tome je, što se, autorski tim u saopštenj, braneći svoje „čedo“, koristi neprimjerenim manipulacijama koje se odnose na integralno citiranju pojedinih rečenica, koje su u Rječniku skraćene i kao takve imaju drugačije značenje od onog koje bi imale da su u Rječniku vjerno prenijete, ili se pozivaju na autore koji bi im pomogli u odbrani objašnjenja pojedinih odrednica, pritom citirajući samo djelove koji njima odgovaraju, što se, i u jednom i u drugom slučaju, graniči sa falsifikatom. Uz to, maltene, optužuju autore književnih djela iz kojih su preuzeli određene rečenice u svrhu objašnjenja riječi kojima se vrijeđaju manjinski narodi i njihova religija, kao da su ovi krivi za odabir građe kojom su se služili autori Rječnika, i kao da se kod istih, ili drugih autora, nijesu mogli naći ljepši, etičkiji i primjeri koji objektivno karakterišu ove zajednice. Pokazao je i ovaj Rječnik, koliko je lingvistkinjama sa nikšićkog Filološkog fakulteta stalo do kodifikacije crnogorskog jezika i baštinjenja bogatog autohtonog jezičkognasljeđa, kao i spregu onih koji osporavaju i grubo nipodaštavaju, standardizovani crnogorski jezik (već pomenute profesorice, CANU, Vijesti i njihov politički satelit URA). Takođe je ukazao na žalosnu činjenicu da CANU, i pored određenog „osvježenja“, naučnim i kulturnim poslenicima crnogorske, antiratne i antifašističke provenijencije, nije dalje mrdnula od devedesetih godina prošlog vijeka i njene nacional-šovinističke, hegemonističke i asimilatorske uloge prema Crnogorcima i Crnoj Gori. To nije neočekivano od institucije u kojoj, sva je prilika, glavnu riječ još uvijek vode „stari“ kadrovi iz Miloševićevog zemana, a njome rukovodi čovjek koji je povodom organizovanja refenduma o nezavisnosti poručivao „No pasaran“ – neće proći crnogorska nezavisnost, ili grubo kvalifikovao govoreći da je „Crna Gora staljinistička, nedemokratska i necivilizovana država i kao takva ne može i ne treba da postoji“. Ali jest neočekivano i zdravom razumu nepojmljivo, da se povodom pokušaja revizije antifašizma i davanja neopravdanih zasluga pojedinim ličnostima i događajima, ne oglasiše i ne ogradiše od takve rabote SUBNOR Crne Gore i njegov potpredśednik – akademik CANU i član Savjeta Rječnika, stipendisti Titovog fonda, kojih ima među članovima Akademije, kao i istoričari koji su se bavili temama iz crnogorske istorije. Izgleda da je od svega toga Akademiji, njenom Predśedništvu i akademicima, izuzimajući akademika Pulevića, bilo važnije da „loptu prebaci u tuđe dvorište“, osuđujući benigan performans jednog poslanika u Skupštini, zamagljujući time svoju odgovornost za podmetanje ovog „kukavičjeg jaja“, koje nije manje štetno po multietničku, multikulturalnu i multikonfesionalnu Crnu Goru, od onog koje podmetnuto na Rumiji od strane Amfilohija Radovića.
Pridružujući se onima koji su tražili, ne spaljivanje, kako se želi zlonamjerno spočitati, već povlačenje (dovoljno bi bilo da je samo u jednoj odrednici napravljena greška koja nanosi nenadoknadivu štetu crnogorskom multinacionalnom, multivjerskom i multikulturalnom suživotu, pa da zahtjev za povlačenjem bude opravdan), koje bi bilo u funkciji ispravki i dorada Rječnika, iako je mala vjerovatnoća da će se to i desiti, ovom prilikom ću podśetiti na moje zalaganje iznijeto u tekstu NOVI ŽIVOT STRE DRŽAVE, kao i aktuelnost tog zalaganja, koje je zasnovano na dvadesetpetogodišnjem kontinuiranom djelovanju CANU. Tada sam zapisao sljedeće:„Ako je sa ijednom institucijom trebalo napraviti diskontinuitet to je sa ovom filijalom SANU u Crnoj Gori, jer ovako imamo kontinuitet sa politikom Miloševića i sa onim što je ona na ovim prostorima predstavljala. Ovakva djelatnost CANU, kao i činjenica da je Crna Gora vratila svoju nezavisnost, davalo je potpuno pravo i štoviše obavezivalo Vladu da Zakonom uspostavi novu instituciju sa istim imenom, formirajući pritom matičarsku komisiju sastavljenu od eminentnih naučnih i kulturnih radnika iz Crne Gore, regiona, pa i šire, koja bi na osnovu naučnih i umjetničkih kompetencija birala ne više od tridesetak akademika. S tim, što bi eliminatorni faktor za izbor u novu CANU bio taj - da njen član ne može biti onaj koji je svojim radovima i svojom javnom djelatnošću osporavao crnogorsku državu i njene atribute.“ (tekst je objavljen u Lučindanu, 12. jula 2012. godine, a kasnije publikovano u mojoj knjizi Združeni udar, str. 202)
