Piše: Jusuf Kalamperović
Usklađivanje identifikacionih dokumenata u pogledu izgleda, sadržine i načina obrade sa međunarodnim standardima, formiranje baza ličnih i biometrijskih podataka i baza izdatih dokumenata, te podizanje nivoa automatizacije, zaštite i brzine korišćenja podataka bila je jedna od neodložnih potreba Crne Gore kao nezavisne države i međunarodna obaveza Crne Gore. Cilj je, pored ostalog, bio - olakšano kretanje ljudi u regionu i šire, ostvarivanje i zaštita ljudskih prava i efikasnija razmjena podataka u podršci protiv nelegalnih migracija i kriminala.
Tehnologija
Međunarodna zajednica, nakon terorističkih napada u Njujorku 2001. godine, preduzela je mjere da se identifikaciona dokumenta u formi knjižice (ID3) - putne isprave - izdaju na bazi novih tehnologija njihove izrade sa mogućnošću elektronskog očitavanja podataka, kao i uz primjenu najnovijih biometričkih metoda kod njihovog izdavanja. U tom cilju, stvoren je međunarodnopravni okvir za preduzimanje mjera u segmentu izdavanja putnih isprava sa novom bezbjednosnom zaštitom: Rezolucija Ujedinjenih nacija 1377/2001 o međunarodnoj saradnji u borbi protiv terorizma; Povelja OEBS-a o prevenciji i borbi protiv terorizma sa Bukureštanskim programom i planom, Plan o novoj strategiji država-članica OEBS-a prema opasnostima koje ugrožavaju bezbjednost od terorizma u XXI vijeku, više odluka i drugih akata Savjeta Evropske unije u vezi sa unificiranjem putnih isprava i primjenom mjera zaštite njihovog izdavanja; više preporuka i standarda Međunarodne organizacije za civilni vazdušni saobraćaj, standardi Međunarodne organizacije za standardizaciju i drugi. U predlaganju novih rješenja za zaštitu putnih isprava, međunarodna zajednica je vodeću ulogu namijenila Međunarodnoj organizaciji za civilni vazdušni saobraćaj (ICAO).
Crna Gora je donošenjem i implementiranjem Zakona o putnim ispravama na bazi novih tehnologija, u potpunosti ispunila svoje međunarodne obaveze i standarde iz navedenog međunarodno-pravnog okvira. To je uvaženo i pri davanju opšte ocjene o ispunjenosti kriterijuma o doprinosu Crne Gore u borbi protiv terorizma, njenog stavljanja na „bijelu Šengensku listu“, kao i u procesu pridruživanja Crne Gore Evropskoj uniji.
Međunarodno-pravni okvir sadrži manji broj standarda za ličnu kartu nego za putnu ispravu, jer se ista koristi samo na teritoriji jedne države, a izuzetno i za prelazak državne granice i to uglavnom u regionalnim okvirima.
Donošenjem i implementacijom Zakona o ličnoj karti („Sl. list CG“, broj 12/07) ispunjeni su standardi u pogledu: izgleda, sadržine i načina obrade dokumenta; formiranje baze podataka o izdatim ličnim kartama i podacima unijetim u ličnu kartu; alfanumeričkih i biometrijskih podataka uzetih od građana; obezbjeđenja zaštite podataka o ličnosti i drugo.
Standardi iz dokumenata ICAO 9303 u pogledu mašinski čitljivog zapisa i standardi u pogledu obrasca lične karte takođe su ispoštovani. Zakon i podzakonski akti ne predviđaju da obrazac lične karte sadrži čip, ali se kod obrasca lične karte vodilo računa o prostoru koji treba ostaviti za čip, kada se ukaže potreba za ugradnju istog.
Biometrija
Čini se da u pomenutim raspravama koje se odvijaju ima izvjesnog nerazumijevanja primjene biometričkog metoda i da se ne pravi razlika između korišćenja biometrijskih podataka u postupku izdavanja identifikacione isprave od korišćenja biometrijskih podataka koji se unose u identifikacionu ispravu na određenom memorijskom zapisu. Primjera radi, pouzdana veza između lične karte i njenog pravnog vlasnika uspostavljena je u postupku izdavanja i na način što se od lica koje je podnijelo zahtjev za izdavanje lične karte uzimaju fotografija i otisci prstiju, a prilikom preuzimanja lične karte to se lice mora identifikovati otiskom prsta.
Inače, Zakon o ličnoj karti i podzakonski akti koji su donijeti na osnovu ovog zakona ne sadrže termin „biometrijska lična karta“, niti je taj termin, u javnoj komunikaciji povodom uvođenja nove lične karte, korišćen od najviših zvaničnika Ministarstva unutrašnjih poslova.
Standardi
Ministarstvo unutrašnjih poslova Crne Gore je oglasilo i sprovelo međunarodni tender za: realizaciju Sistema za prikupljanje podataka, personalizaciju identifikacionih dokumenata i skladištenje svih podataka u jedinstvenu bazu podataka i dizajn, izradu i dugoročno snabdijevanje obrascima identifikacionih dokumenata u skladu sa ICAO preporukama, ISO standardima i EU propisima. Postupak po pozivu, pregled, ocjena i upoređivanje ponuda izvršen je u skladu sa tada važećim Zakonom o javnim nabavkama i na osnovu utvrđenih kriterijuma, odabrana je najpovoljnija (prvorangirana) ponuda, te zaključen ugovor sa „Data Card“ iz Sjedinjenih Američkih Država. Time su stvoreni uslovi da i Crna Gora ima savremen sistem izdavanja identifikacionih dokumenata u formatu ID3 (putne isprave) i format ID1 (lične karte za državljane, lične karte za strance, vozačke i druge dozvole, saobraćajne i druge dozvole, oružni list, lične isprave iz oblasti azila, druge isprave).
Obrazac lične karte koji se isporučivao Ministarstvu unutrašnjih poslova, a koji je predmet rasprava, ispunjavao je uslove koji su traženi tenderskom dokumentacijom u vezi nominalnih dimenzija i standard ICAO 9303, materijala od kojeg se izrađuje, obaveznom setu sigurnosnih elemenata na pre-printanom obrascu, mašinski čitljivog zapisa u skladu sa standardom ICAO 9303 i drugo.
Tenderska dokumentacija (poziv broj 111 i 111/1), odluka o izboru ponuđača, odluka Komisije za kontrolu postupka javne nabavke, ugovor Ministarstva unutrašnjih poslova i „Data Card“ i druga dokumenta svakako bi trebala biti u Ministarstvu unutrašnjih poslova, a ugovor sa pratećom dokumentacijom i u Ministarstvu finansija.
Tender je sproveden u skladu sa zakonom, a posao urađen u skladu sa tenderom.
