Istraživanje je obuhvatilo 85 porodičnih firmi iz Crne Gore a ankete su, online putem, popunjavali vlasnici i/ili direktori porodičnih firmi.
Najveći poslovni izazov sa kojim se suočava 41,7% porodičnih firmi u Crnoj Gori je pronalazak kvalitetnih zaposlenih, a na pitanje „Da li je nasljednicima jasno ko će biti na kojim rukovodećim pozicijama u budućnosti?“, skoro dvije trećine ispitanika (64,3%) je odgovorilo „da će se to samo riješiti“.
Osim navedenih rezultata, istraživanje je pokazalo i da je za trećinu porodičnih firmi u Crnoj Gori (33,3%) najčešći uzrok konflikta vizija budućeg poslovanja firme, ali i da veliki broj firmi nikada nije učestvovao u nekom od programa za unapređenje malih i srednjih preduzeća koje je sprovela neka međunarodna organizacija (oko 80%) ili neka domaća organizacija ili Vlada Crne Gore (njih 75%).
„Pokazatelji za Crnu Goru su nešto nepovoljniji u odnosu na rezultate istraživanja o porodičnim firmama u Bosni i Hercegovini ili u Srbiji. Izazovi koji stoje pred porodičnim firmama u svijetu, pa i regionu, su skoro pa isti, počevši od najvećeg – transfera generacija, pa do problema nepostojanja strateškog plana razvoja ili jasne politike nasljeđivanja. Ipak, ukoliko se na vrijeme počne sa edukacijom, strateškim planiranjem razvoja i nasljeđivanja, porodične firme u Crnoj Gori mogu prevazići probleme i izazove u kojima se trenutno nalaze i koji im neminovno slijede u narednim godinama“, rekao je Dragan Močević, autor projekta “Porodične firme – stub razvoja ekonomije”.
Saša Radunović, direktor agencije “Montimprex” naglašava podatak da 70% firmi ne „preživi“ transfer sa prve na drugu generaciju:
„Rezultati istraživanja koje smo sproveli su pokazali da skoro trećina porodičnih firmi (32,1%) posluje između 10 i 19 godina, te da u 82,1% slučajeva firmu još uvijek vodi prva generacija. Da li će firma preživjeti transfer generacija, ili će bio dio statistike koja kaže da 70% porodičnih firmi ne preživi transfer iz prve u drugu generaciju, zavisi od toga da li će se se na vrijeme suočiti sa problemima i izazovima, kako trenutnim, tako i onim koji im tek slijede. Porodične firme su generator novog zapošljavanja i jedino one mogu obezbijediti održivost i stabilnost domaće privrede u narednim godinama", istakao je on.
Uticaj svjetske krize je osjetilo 64,3% porodičnih firmi. Kako bi poboljšali produktivnost i cjelokupnu konkurentnost firme u narednih 12 mjeseci 31% ispitanika namjerava ulagati u prodaju, a 22,6% u ljudske resurse. Oko 60,7% ispitanika u svojim firmama nemaju neporodične ili eksterne menadžere, iako njih 77,4% smatra da je dobra poslovna odluka ukoliko na visoku poziciju u firmi postave nekoga ko nije član porodice.
Centar za edukaciju „Pro Educa“ već sedam godina radi na podizanju svijesti o značaju, izazovima i prilikama za kvalitetno upravljanje porodičnim firmama.
Projekat “Porodične firme – stub razvoja ekonomije ” realizuje se i u Bosni i Hercegovini, Makedoniji, Srbiji, a od ove godine i u Crnoj Gori. Do sada su predavanja na temu porodičnih firmu u Crnoj Gori održana u sklopu edukacija koje organizuje NVO Digitalizuj.me, kao i u Američkoj privrednoj komori u Crnoj Gori.
S.G.
