Država zbog toga gubi prihode ne samo po osnovu poreza i doprinosa, već se umanjuje i prihod od PDV koji bi se ostvario da je obveznik u stečaju izmirio obaveze prema drugim kompanijama – konstatovano je u izvještaju DRI - reviziji uspjeha pod nazivom „Efikasnost sistema naplate poreskog duga poreskih obveznika u stečaju i likvidaciji“.
I dok zbog ovih nedostataka gube država i zaposleni, na dobitku su vlasnici ili direktori koji firme gurnu u stečaj, a državi ostave velike dugove.
ROK
Kolegijum DRI je Poreskoj upravi ostavio rok do 30. oktobra tekuće godine da dostave plan za realizaciju brojnih preporuka. Primjenom prijedloga i preporuka bi, kako je objašnjeno, došlo do rasta naplate poreskih dugovanja i ispunjenja definisanih ciljeva stečaja, a doprinijelo bi se i jačanju odgovornosti i transparentnosti. U izvještaju revizije kojom je rukovodio senator dr Branislav Radulović se navodi da će o njemu biti upoznata Vlada - Ministarstvo finansija i skupštinski Odbor za ekonomiju. Revizijom su obuhvaćene 2015, 2016. i prošla godina, a obavljena je na odabranom uzorku od nekoliko predmeta u Privrednom sudu u Podgorici.
U izvještaju se navodi da je ukupan poreski dug na kraju prošle godine, prema podacima Poreske uprave, iznosio 444,66 miliona eura. U taj iznos nije uračunat dug državnih organa od 87,25 miliona, odložena plaćanja od 81,65 miliona, nerealizovani preusmjeri od 6,3 miliona, dug opština od 93,65 miliona i obveznika u stečaju i likvidaciji od 95,44 miliona. Prema podacima PU, poreski dug preduzeća u stečaju i likvidaciji na kraju prošle godine iznosio je 95,4 miliona, od čega se na firme kod kojih je postupak dobrovoljne likvidacije završen odnosi 4,4 miliona.
- U periodu od kraja 2012. godine do 27. aprila ove, zbog brisanja iz Centralnog registra privrednih subjekata (CRPS), a na osnovu pravosnažnih rješenja o zaključenju stečajnog postupka, prestale su poreske obaveze u iznosu od 77,6 miliona. Ukupno naplaćeni poreski dug kod preduzeća kod kojih je postupak stečaja sproveden u periodu od 2013. do prošle godine iznosio je 9,3 miliona - navedeno je u izvještaju. Navodi se i podatak da Poreska uprava nije preduzimala mjere prinudne naplate prije pokretanja stečaja kod 1.235 od 2.317 poreskih obveznika kod kojih je pokrenut postupak stečaja u periodu od 2013. do 2017.
Ovi podaci, kako je ocijenjeno, osnov su za zaključivanje da naplata poreskog duga od strane Poreske uprave kod preduzeća u stečaju i likvidaciji nije u dovoljnoj mjeri efikasna. - Podaci iz izvještaja ukazuju na podložnost stečajnog sistema zloupotrebama i prevarama kroz uvođenje stečaja, jer zaštita i integritet stečajnog sistema zavise od identifikovanja stečajne prevare i zloupotrebe i preduzimanja odgovarajuć ih akcija, koje izostaju - navodi DRI. Državna revizija je utvrdila da ne postoji sistematski program za identifikaciju uobičajenih prevara visokog rizika, već se sistem oslanja na inicijativu povjerilaca i stečajnih upravnika. - Poreska uprava, kao povjerilac, nedovoljno koristi pravne institute „pobijanja pravnih radnji“ i „probijanja pravne ličnosti“ i druge mjere, čijom primjenom je moguće prevarne radnje i zloupotrebe spriječiti ili otkloniti posljedice koje su njima uzrokovane - rekli su iz DRI. Revizijom je utvrđeno da podaci CRPS i oni koje je dostavila PU nijesu usaglašeni.
UZROK
Glavni uzrok visokog iznosa i loše naplate poreskog duga preduzeća u postupku stečaja je neblagovremeno pokretanje tog postupka. - Postupci se, u najvećem broju slučajeva, pokreću kad je već nastupila izražena prezaduženost kompanije, posebno u odnosu na raspoloživu imovinu stečajnog dužnika. Preduzete mjere prije pokretanja stečaja uglavnom ne rezultiraju naplatom, jer su kompanije već prezadužene i često su neblagovremene - smatraju u DRI.
U izvještaju se navodi i da PU nema program za analizu i procjenu rizika od uvođenja stečaja i likvidacije, koji bi između ostalog definisao i indikatore koji ukazuju na rizik od prevare kroz uvođenje stečaja i likvidacije. - Analizom uzorkom obuhvaćenih postupaka stečaja i likvidacije po skraćenom postupku, kao i uvidom u bazu podataka CRPS-a, utvrđeno je da su u određenom broju slučajeva iste osobe izvršni direktori i osnivači više preduzeća kod kojih je postupak stečaja i likvidacije sproveden ili je u toku, što može biti indikator rizika od prevare kroz uvođenje stečaja i likvidacije - navedeno je u izvještaju.
Poreska uprava tražila stečaj za svega 16 firmi
Držvna revizija je utvrdila da je Poreska uprava od 2013. do 2017. godine Privrednom sudu podnijela 16 prijedloga za pokretanje stečajnog postupka kod firmi koje su joj ukupno dugovale 39,1 milion eura. - Analizom podataka traženih od Privrednog suda utvrđeno je da je Poreska uprava pokretač stečajnog postupka kod samo jedan odsto slučajeva. Stečajni dužnici čine 77 odsto, banke i druge kreditne institucije 10 odsto, dok se zaposleni rijetko odlučuju na ovaj korak - svega dva osto - ističe se u izvještaju. Poreska uprava uglavnom ima najveća potraživanja od dužnika u stečaju, a najmanju naplatu.
Analizom je takođe utvrđeno da nijedan stečajni postupak nije pokrenut zbog prijeteće platežne nesposobnosti. - Metodom uzorka utvrđeno je da na pojedinim ročištima nije bilo obezbijeđeno prisustvo lica koja zastupaju interese države. Samo u dva postupka iz uzorka bio je formiran odbor povjerilaca, u kome je učestvovalo i zaposleno lice Poreske uprave. Predsjednik odbora povjerilaca nije bilo lice koje zastupa interese države - navodi se u izvještaju.
