Marija Milić, koordinatorka programa direktne asistencije za osobe koje koriste droge u NVO Juventas, kazala je da intitucije ne sarađuju dovoljno, a obrazovni sistem nema razvijen način da rano prepozna djecu u riziku i uputi ih na institucije koje im mogu pomoći.
“Jedini državni program za rehabilitaciju, nije besplatan, dok su mjesta u Specijalnoj bolnici ograničena i nedovoljna. Apelujemo da se odredi odgovornost u državi i ulože ozbiljni napori da se mladima pomogne, a da se statistički podaci počnu adekvatno prikupljati i analizirati. Najmlađa osoba, među osobama koje injektiraju droge a sa kojom smo imali kontakt, je dječak od 12 godina”, kazala je Milić.
Izvršna direktorica NVO Juventas, Ivana Vujović, rekla je da Crna Gora ima vrlo ograničene sisteme i servise podrške iako, kako je kazala, na papiru postoje servisi za djecu i mlade.
“Suštinski, profesionalci u ovoj oblasti, ne znaju gdje mogu da upute nekoga ko ima 13 ili 15 godina, a već je duboko u problemu zavisnosti. Očigledno je da se reaguje samo kada se prepozna da je nečije ponašanje, uz korišćenje psihoaktivnih supstanci, postalo i kriminogeno i opasno za okolinu. Ovaj okrugli sto je apel da kao društvo preuzmemo odgovornost“, kazala je Vujović.
Ljiljana Golubović iz Instituta za Javno zdravlje navodi da se u Evropi se od 1995. godine svake četvrte godine sprovodi Analiza Evropsko školskog istraživanja o alkoholu i drugim drogama i do sada je bilo šest ciklusa.
“Analiza ESPAD u Crnoj Gori je pokazala da trend upotrebe psihoaktivnih supstanci raste, 2008. godine je iznosio odsto, dok je 2015. zabilježeno 10 odsto. Kanabis je najčešće upotrebljavana psihoaktivna supstanca u Crnoj Gori, dok drugu po zastupljenosti predstavljaju inhalanti”, kazala je ona.
Ono što izaziva veliku pažnju je, kako je pojasnila, učestalost upotrebe energetskih pića sa alkoholom.
“Čak je bilo i smrtnih slučajeva. To su kombinacije, koje se danas vrlo često koriste. Opasnost leži u tome što su energetska pića psihostimulanti, a alkohol je depresiv. I u tom međudejstvu može da dođe do fatalnih posljedica“, objasnila je Golubović.
Za normalan i zdrav razvoj djeteta ključni su, kako smatra, porodica, zdravstvene, obrazovne ustanove i zajednica kojoj dijete pripada.
“Kroz zajednicu treba da se razvijaju preventivni programi, koji nude značajan potencijal za smanjenje, odnosno prevenciju rizičnih ponašanja i posljedica koje se javljaju u odrasloj dobi“, rekla je Golubović.
Psiholog Dijana Milošević iz JU Kakaricka gora navodi da tretman bolesti zavisnosti u ovoj ustanovi podrazumijeva promjenu životnog stila, što je mnogo više od uspostavljanja apstinencije od psihoaktivnih supstanci.
“Tretman u Javnoj ustanovi traje 12 mjeseci rezidencijalnog boravka, koji se sastoji iz tri faze- adaptacije, rehabilitacije i resocijalizacije, nakon čega slijedi 12 mjeseci nerezidencijalnog tretmana. U poslednje vrijeme evidentan je porast osoba koje spadaju u kategoriju mladih kojima je tretman neophodan, a koji su češće zavisnici od sintetičkih droga, alkohola i kocke, dok je jedan dio njih i u početnoj fazi upotrebe heroina”, ukazuje ona.
Poteškoće u radu sa mladima najčešće se tiču niske motivacije i fascinacije supstancom.
“Često su prisutni različiti mehanizmi odbrane kao što su minimalizacija, projekcija i negacija upotrebe psihoaktivnih supstanci”, navodi Milošević.
Milutin Milošević iz Mreže za politike droga u Jugoistočnoj Evropi, naveo je da su pristupi prevenciji upotrebe psihoaktivnih supstanci raznovrsni i kreću se od onih namjenjenih cjelokupnoj zajednici do onih koji su usmjereni veoma specifičim grupama ili pojedincima.
“Većina programa usresređuje se generalno na supstance, neki tretiraju povezane probleme kao što su nasilje ili rizično seksualno ponašanje, dok je manji broj usmjeren na pojedinačne supstance. Kod donošenja odluke o prevenciji, treba uzeti u obzir lokalnu situaciju, ciljnu populaciju, mogućnost neželjenih posledica, kulturni model zajednice, mogućnosti i prepreke u sprovođenju. Kao uspješne mjere prevencije pokazale su se zabrana reklamiranja duvana ili promocija pozitivne klime za učenje, uvećanje cijena alkoholnih pića”, ocijenio je on.
Nebojša Kavarić, direktor Doma zdravlja Podgorica, ističe da je primjetan pad starosne granice kada se počinje eksperimentisati sa psihoaktivnim supstancama.
“Zato je preventivni rad neophodno stalno unaprijeđivati, jer je liječenje često dugotrajno, neizvjesno i skupo. Najveći značaj u preventivnom radu daje se edukaciji o štetnosti psihoaktivnih supstanci, kao i psihosocijalnoj podršci mladima, koji najčešće psihoaktivne supstance počinju da koriste u adolescenciji”, kazao je on.
Dodaje da Dom zdravlja Podgorica nudi set usluga koje obuhvataju promociju, prevenciju, dijagnostiku i liječenje bolesti zavisnosti, a najveći značaj u preventivnom radu daje se edukaciji o štetnosti psihoaktivnih supstanci, kao i psihosocijalnoj podršci mladima.
“U preventivni rad treba da budu uključeni svi subjekti društva, potrebno je intenzivirati preventivni rad kroz sve mehanizme koji su na raspolaganju u društvu. To je ulaganje u budućnost koje uvijek ima smisao i suštinu”, naveo je Kavarić.
