U 16 od 23 crnogorske opštine zabilježen je negativni prirodni priraštaj, od čega čak 12 na sjeveru zemlje. Pljevlja prednjače sa negativnim prirodnim priraštajem od minus 214. Tako je u toj opštini bilo 157 živorođenih, a 371 umrlih. To govore posljednji preliminarni podaci Monstata za oktobar 2018. godine. Govoreći o migracijama, u tom periodu u Pljevlja se doselila 91 osoba, a odselilo čak 357.
Veći broj umrlih nego živorođenih imale su opštine Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Cetinje, Danilovgrad, Herceg Novi, Kolašin, Mojkovac, Petnjica, Plav, Plužine, Šavnik i Žabljak. Međutim, bez obzira na to, prirodni priraštaj u tom mjesecu na nivou države bio je pozitivan i iznosio je 781. Razlog ove pojave su, kako tvrde Pobjedini sagovornici, ne tako dobri životni uslovi na sjeveru države, koji dovode do velikih migracija i odlaganja odluke o formiranju porodice zbog egzistencijalne nesigurnosti.
Iako lokalne uprave, kao i država, ulaganjem u sjeverni region pokušavaju da spriječe odliv stanovništva, prema podacima statističara, za sada ne uspijevaju u tome.
PLJEVLJA
Predsjednik opštine Pljevlja Mirko Đačić kazao je za Pobjedu da na negativan prirodni priraštaj utiče visoka stopa mortaliteta, ali i izražene migracije. - Životna sredina u našoj opštini je prilično narušena, velika je nezaposlenost, mladi se sve teže osamostaljuju i odlučuju na zajednički život i brak, a mnogi odlaze u Podgoricu ili na Primorje zbog zaposlenja, lakšeg života ili bolje zarade. Sve je više stanovnika srednje i starije životne dobi. Veliki broj radno sposobnih je napustio zavičaj i ovaj trend je posebno izražen u seoskom dijelu opštine, gdje su u najvećem broju ostala starija ili staračka domaćinstva sa jednim ili dva člana – objašnjava Đačić.
Prema podacima Monstata iz oktobra prošle godine, u Pljevlja se doselila 91 osoba, a iselilo 357. Direktna pomoć opštine mladim bračnim parovima i novorođenčadima je, kako kaže Đačić, skromna. - Roditeljima svakog novorođenčeta isplaćuje se jednokratna novčana naknada. Takođe, svaki par koji sklopi brak i odluči se za život na selu dobija od lokalne uprave 400 eura. Kada dobiju prinovu, dobijaju još 400 eura, a istu tu sumu dobijaju za svako naredno dijete. To nijesu velika sredstva, ali u pripremi je nova odluka kojom će ove naknade biti znatno veće – najavio je Đačić.
Iako im je želja da spriječe trend depopulacije, Đačić ističe da su ulaganja opštine u obrazovanje i zdravstvo veoma skromna iz dva razloga. Prvenstveno, kako ističe, to je u nadležnosti države, odnosno Vlade, a drugi razlog je što budžet opštine ne bi mogao da istrpi značajnija ulaganja te vrste. Kad je u pitanju obrazovanje, prema njegovim riječima, realizovano je nekoliko važnih projekata u posljednjih nekoliko godina koje je finansirala država u partnerstvu sa donatorima. - Renovirane su sve tri gradske osnovne škole, a rekonstruisana je i Srednja stručna škola.
Izgrađena je i nova, moderna školska fiskulturna sala u naselju Guke, u kome će ove godine početi i izgradnja dječijeg vrtića. Potreba za tim se javila zbog popunjenih kapaciteta vrtića „Eko bajka“, u kojem je upisano oko 700 djece – naglašava prvi čovjek Pljevalja. Indirektna pomoć, kako ističe, ogleda se u brojnim infrastrukturnim projektima i agrobudžetskim mjerama kojima teže da učine život komfornijim na cijeloj teritoriji opštine Pljevlja, kako bi ljudi ostali u toj sredini.
- Posebno pokušavamo da zadržimo mlade na selu kroz brojne podsticajne mjere u poljoprivredi, koje su najveće u državi. Agrobudžet se posljednjih nekoliko godina kreće u iznosu od 300.000 eura. Pored toga, svake godine izvodimo radove na izgradnji najmanje tri ili četiri seoska vodovoda, godišnje se asfaltira u prosjeku između šest i sedam kilometara seoskih puteva.
Opštinske službe učestvuju u pripremi projekata kojima pljevaljski poljoprivrednici konkurišu za bespovratna sredstva Ministarstva ili u ranijem MIDAS i aktuelnom IPARD programu. Oko 2.000.000 eura godišnje uloži Ministarstvo poljoprivrede i opština Pljevlja u subvencije, izgradnju i održavanje seoskih puteva i vodovoda – ističe sagovornik Pobjede.
PLANOVI
On naglašava da su u Pljevljima unazad nekoliko mjeseci počela da rade ili će tek početi tri važna objekta. - To su Dom za stara lica, Dom kulture i postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda. Za njihovo funkcionisanje biće potrebno zaposliti pedesetak radnika i službenika, ali taj broj novih radnih mjesta nije dovoljan. Ključno za ostanak ljudi je otvaranje novih radnih mjesta čime će se zaustaviti ili smanjiti ekonomska migracija – ocijenio je Đačić.
Kako naglašava sagovornik, drugi važan činilac je unapređenje kvaliteta životne sredine. Prema njegovim riječima, potpisan je ugovor za izgradnju prve faze nove gradske toplane vrijedan 3.600.000 eura, a u pripremi je novi tender za izgradnju podstanice i toplovoda procijenjene vrijednosti 4.000.000 eura. - Za ovu godinu planirana je i obimna rekonstrukcija državnih puteva i izgradnja novih.
Riječ je o rekonstrukciji puta Pljevlja – Metaljka i izgradnji puta Vrulja – Mijakovići. Ove poslove finansiraće Vlada sa oko 21.000.000 eura – najavljuje Đačić. On dodaje da će opština u ovoj godini nastaviti uređenje centralne gradske zone, početi izgradnju otvorenog bazena i nastaviti sa poslovima izgradnje i rekonstrukcije gradskih saobraćajnica, asfaltiranja ulica, izgradnje trotoara, parkinga i nove javne rasvjete.
Siromaštvo se nekad lakše podnosilo
Sociolog Andrija Đukanović ističe da je dugogodišnje neravnomjerno ulaganje države dovelo do toga da sjever naše države zaostaje u razvoju. - Ne vjerujem da bi migracije bile baš ovolikog obima da su na sjeveru stvorene mogućnosti za ostanak.
Neko bi otišao iz nekih drugih razloga, ali ovolika masa ljudi sigurno ne odlazi bez dobrog razloga. Dakle, ekonomija je ključna za život običnog, prosječnog čovjeka. Na osnovu ekonomske računice donose se odluke i život usmjerava u određenom pravcu – objašnjava Đukanović. On ističe da se zbog industrijalizacije i modernizacije promijenio način života, vrijednosti, a tako i poimanja porodice.
- Živjelo se na selima, gdje je bilo potrebno više radne snage, i svi članovi porodice su radili na svojim imanjima i proizvodili. Porodica se shvatala drugačije u smislu da se cijenilo ako se ima više djece. Danas se na porodicu gleda drugačije, malo ljudi teži da ima mnogo djece kao nekad jer žele da se ostvare u karijeri i drugim oblastima života. U prošlosti, iako siromašni, ljudi su htjeli da im je kuća ,,puna“. Siromaštvo se nekada lakše shvatalo i podnosilo. Danas mladi ljudi ne žele tako da žive. Pomisao na život u oskudici i teškom fizičkom poslu tjera ih da idu u gradove, školuju se i traže posao van sela – ističe Đukanović.
(opširnije u Pobjedi)
