Ipak, Evropska unija raspolaže alatima za unaprjeđenje javnog zdravlja, zaštitu života, uštedu zdravstvenih troškova i povećanje produktivnosti kako u Evropskoj uniji tako i u regionu Zapadnog Balkana.
Nova analiza zasnovana je na usaglašenoj metodologiji Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) i Evropske komisije. Ona pokazuje da svake godine zagađenje vazduha iz termoelektrana na ugalj na Zapadnom Balkanu dovodi do 3.900 preuranjenih smrti, 8.500 slučajeva bronhitisa kod djece, kao i do drugih hroničnih oboljenja, čime se u Evropi prouzrokuje do 11.53 milijardi eura ukupnih zdravstvenih troškova.
Stare, ne-efikasne i tehnološki nezadovoljavajuće termoelektrane Zapadnog Balkana svake godine emituju nevjerovatne količine zagađujućih materija u vazduh. Samo u 2016. godini, njih 16 je ispustilo u vazduh količinu sumpor dioksida (SO2) jednaku sa količinom emitovanom iz ukupno 250 termoelektrana u Evropskoj uniji. Nivo zagađenja sitnim česticama (PM2,5 PM10) i azotnim oksidima (NOx) jednako je alarmantan.
Zagađenje vazduha iz ovih termoelektrana se ne zadržava unutar granica Zapadnog Balkana zbog čega Evropska unija podnosi veći deo zdravstvenih posljedica. To podrazumjeva 2.013 preuranjenih smrtnih slučajeva, ukupno 36.400 dana tokom kojih su djeca trpjela simptome astme, procjenjenih 1.418 bolničkih prijema i preko 600 000 izgubljenih radnih dana. Zemlje članice Evropske unije takođe podnose i veći dio zdravstvenih troškova, i to do 5,89 milijardi eura, dok je teret zagađenja vazduha iz termoelektrana koji podnose zemlje Zapadnog Balkana procijenjen do 3,64 milijardi eura - godišnje.
Zagađenje vazduha ne poznaje granice. Značajan obim zagađenja vazduha sa Zapadnog Balkana stiže u Evropsku uniju. Ovo dodatno ugrožava već loš kvalitet vazduha u zemljama članicama Unije, što posebno otežava napore zemalja direktnih susjeda regionu Zapadnog Balkana da ispune evropske standarde kvaliteta vazduha.
Sporazum o Energetskoj zajednici (Energy Community Treaty), čijom primjenom se još od 2005. godine integrišu energetska tržišta Evropske unije i njenih susjeda, predvidio je rok do 2018. godine za usklađivanje zapadno-balkanskih članica, odnosno potpisnica Sporazuma, sa regulativom Evropske unije u ovoj oblasti. Nažalost, suštinska akcija za uspostavljanje zdravijih energetskih sistema, realizaciju neophodnih investicija i dodatnog opremanja energetskih postrojenja širom Zapadnog Balkana je ili odložena ili naprosto izostala i ignorisana.
Sagorijevanje uglja u termoelektranama Zapadnog Balkana je opterećenje za javno zdravlje, klimu i privredu. Zato je u interesu svih Evropljana, u Evropskoj uniji i u zemljama Zapadnog Balkana - da se brzo obezbijedi sprovođenje pravila Energetske zajednice, ali i napuštanje ove zagađujuće i zastarjele tehnologije. To traži i da se klimatskoj akciji, kontroli zagađenja i kvalitetu vazduha dodjeli veća važnost i značaj u okviru pristupa zemalja kandidata članstvu u Evropskoj uniji, koja se već posvetila obustavljanju emisija gasova sa efektom staklene bašte do 2050. godine. Jednako, i zemlje Zapadnog Balkana treba da se posvete postepenom napuštanju uglja, ne samo zbog hroničnog zagađenja vazduha, već i zbog toga što je sagorijevanje uglja među glavnim krivcima za klimatske promjene.
"Međutim, donosioci odluka u samom regionu Zapadnog Balkana ostaju riješeni da finansiraju i izgrade nove termoelektrane na ugalj, prevashodno uz podršku kineskih banaka, partnera koji se ne rukovode jednako visokim ekološkim i društvenim standardima kao većina drugih međunarodnih finansijskih institucija", zaključuje se u saopštenju.
