– Evropski sud za ljudska prava u Strazburu donio je presudu u predmetu Bigović protiv Crne Gore kojom je u dijelu proglasio predstavku očigledno neosnovanom u smislu člana 35 stav 3 (a) i stav 4 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, dok je u dijelu utvrdio povredu člana 3 Konvencije i člana 5 stav 1 i stav 3 Konvencije – saopštila je Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava, Valentina Pavličić.
Bigović se sudu u Strazburu žalio na loše uslove u pritvoru i nedostatak adekvatne medicinske njege. Takođe se žalio i na: nezakonitost njegovog pritvora usljed nedostatka redovne kontrole osnovanosti pritvora od strane nadležnog suda; nedovoljno obrazloženje rješenja kojima mu je produžavan pritvor i „razumnost“ sveukupne dužine trajanja pritvora, kao i na sporost u odlučivanju o njegovom zahtjevu za puštanje iz pritvora koji je podnio u avgustu 2014.
Zbog ubistva inspektora Slavoljuba Šćekića, Bigović je pravosnažno osuđen na 30 godina zatvora.
U februaru 2006. Bigoviću je određen pritvor zbog opasnosti od bjekstva, a u avgustu iste godine Specijalno državno tužilaštvo protiv njega i drugih okrivljenih podiže optužnicu.
– Tokom perioda od devet godina, protiv Bigovića nadležni crnogorski sudovi su donijeli više odluka, i to: u avgustu 2009. prvu prvostepenu presudu Višeg suda u Podgorici, koja je u februaru 2010. ukinuta rješenjem Apelacionog suda, u maju 2011. drugu prvostepenu presudu Višeg suda u Podgorici, koja je decembru 2011. ukinuta rješenjem Apelacionog suda,u oktobru 2012. treću prvostepenu presudu Višeg suda u Podgorici, koja je u aprilu 2013. potvrđena presudom Apelacionog suda – kazala je Pavličić.
Kako je dodala, presudu Apelacionog suda je u aprilu 2014. ukinuo Vrhovni sud Crne Gore.
– Nakon otvaranja pretresa pred drugostepenim sudom, Apelacioni sud je u februaru 2015. donio presudu, koja je u oktobru 2015. potvrđena presudom Vrhovnog suda, koja je konačna odluka u ovom predmetu. U svakoj od navedenih presuda Bigović je proglašen krivim i osuđen na kaznu zatvora od 30 godina. Tokom cjelokupnog trajanja postupka, Bigović se nalazio u pritvoru, koji mu je periodično kontrolisan od strane nadležnih sudova. Takođe, tokom vremena provedenog u pritvoru, Bigović je imao različite zdravstvene problem –navodi Pavličić.
Bigović se žalio na nedostatak adekvatne medicinske njege tokom pritvora i loših uslova u zatvorskoj ćeliji. Istakao je da je država bila u obavezi da mu obezbjedi lijek vedolizumab i pokrije troškove njegove nabavke, da pokrije troškove operacije oka kojoj je bio podvrgnut, troškove operacije koljena i troškove njegove rehabilitacije nakon operacije.
Smatrao je da u zatvoru nije mogao da se hrani u skladu sa dijetom koja je bila propisana od strane ljekara, kao i da zatvorsko osoblje nije moglo biti prisutno njegovim pregledima koji su se obavljali u raznim zdravstvenim ustanovama van prostorija ZIKS-a, smatrajući takvo postupanje zatvorskog osoblja neočovječnim i ponižavajućim.
– Evropski sud je utvrdio da država nije bila dužna da nadoknadi troškove nabavke lijeka vedolizumab, jer se isti nije nalazio na listi ljekova čije troškove je pokrivao Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore – kazala je Pavličić.
Evropski sud je primijetio da su neosnovani njegovi navodi kada je u pitanju operacija oka, s obzirom na to da nikada nije tražio naknadu troškova na domaćem nivou.
– Konačno je Evropski sud utvrdio da je nakon određivanja dijagnoze prema kojoj je Bigoviću bila neophodna operacija koljena, ista sprovedena za manje od mjesec dana, nakon čega je Bigović period rehabilitacije proveo u Institutu za fizikalnu medicinu, rehabilitaciju i reumatologiju Igalo. Istovremeno, troškove liječenja nije zahtjevao pred domaćim organima, već je u svojim čestim obraćanjima Višem sudu u Podgorici isticao da će troškove liječenja i boravka snositi on ili njegova porodica. Evropski sud je takođe utvrdio da je podnosiocu predstavke tokom boravka u pritvoru obezbijeđena adekvatna ishrana u skladu sa propisanom dijetom – navodi Pavličić.
Evropski sud je utvrdio kao neosnovane navode Bigovića da je bio podvrgnut nečovječnom i ponižavajućem postupanju usred zdravstvenih pregleda pod nadzorom policijskih službenika.
– Prema nalaženju Evropskog suda, medicinsko osoblje u javnim zdravstvenim ustanovama nije obučeno da se nosi sa rizikom usled nepredviđenog ponašanja pritvorenih lica, a posebno onih kojima se sudi za najteža krivična djela, kakav je bio Bigović. Iz tih razloga, zdravstveni pregled Bigovića je zahtijevao poseban nadzor zatvorskog osoblja. U konačnom, Evropski sud nije utvrdio povredu člana 3 Konvencije, kada je u pitanju pružena medicinska njega –navela je Pavličić.
Na to što se Bigović žalio na uslove boravka, Evropski sud je istakao da su uslovi u crnogorskim zatvorima bolji.
– Ipak, u ovom dijelu je utvrdio povredu člana 3 Konvencije zbog prenatrpanosti zatvorskih ćelija i nedostatka posebnog sanitarnog prostora, ali isključivo za period od avgusta 2009.godine do februara 2016.godine – kazala je Pavličić.
Evropski sud je primjetio da je nakon podizanja optužnice, Bigoviću pritvor produžavan rješenjima nadležnog suda koja nisu precizirala do kada ima trajati pritvor.
– Istovremeno, kontrola pritvora nije vršena redovno, odnosno u skladu sa relevantnim odredbama ZKP-a – ističe Pavličić.
Bigović se žalio i na razumnost dužine pritvora, navodeći da mu je trajao preko 10 godina. Takođe se žalio da su razlozi za određivanje i trajanje pritvora ostali nepromjenjeni za cjelokupni period i da nadležni sudovi nisu nastojali da dovoljno obrazlože svoja rješenja o produženju pritvora.
– Zastupnik je u svom izjašnjenju ukazao da prema praksi Evropskog suda, član 5 stav 3 Konvencije obuhvata samo pritvor u kontekstu člana 5 stav 1 podstav Konvencije, odnosno pritvor prije donošenja prvostepene presude, pri čemu nije od značaja da li je predmetna presuda naknadno ukinuta – navodi Pavličić.
Evropski sud je prihvatio ove argumente i zaključio da se u ispitivanju razumnosti dužine pritvora može uzeti u obzir period od pet godina, pet mjeseci i 24 dana.
– Evropski sud je utvrdio da je u periodu od četiri godine isedam mjeseci pritvor Bigovića bio produžavan isključivo zbog opasnosti od bjekstva. Prilikom ispitivanja osnovanosti pritvora, domaći sudovi nisu razmatrali dodatne okolnosti od značaja za odlučivanje, pri čemu su često korištene uopštene formulacije, bez ulaženja u njihovo obrazloženje. U ovom dijelu, Evropski sud je našao da se razlozi domaćih sudova za produženje pritvora Bigoviću ne mogu smatrati dovoljnim, usljed čega se ne može opravdati njegovo hapšenje u periodu od preko pet godina – kazala je Pavličić.
Bigović se žalio i na navodni propust Apelacionog suda da blagovremeno odluči o njegovom zahtjevu za puštanju na slobodu od avgusta 2014. godine.
Naime, nakon što je presuda Apelacionog suda od aprila 2013. ukinuta od strane Vrhovnog suda, Apelacioni sud je u skladu sa odredbama ZKP-a otvorio pretres.
– Evropski sud je u ovom dijelu utvrdio da je rješenjem Vrhovnog suda ukinuta predmetna presuda Apelacionog suda, ali ne i presuda Višeg suda u Podgorici od oktobra 2012. godine kojom je Bigović osuđen na 30 godina zatvora. S tim u vezi, Evropski sud je utvrdio da se Bigović nalazio u pritvoru na osnovu presude nadležnog suda, zbog čega je predstavka u ovom dijelu odbačena kao očigledno neosnovana – pojasnila je Pavličić.
Bigović je tražio i naknadu materijalne štete u iznosu od 38.646 eura i nematerijalne štete u iznosu od 100.000 eura.
– Evropski sud nije našao uzročnu vezu između utvrđenih povreda i tražene materijalne štete, usljed čega je ovaj zahjtev odbio kao neosnovan. S druge strane, Evropski sud je našao opravdanim da dosudi iznos od 7.500 eura na ime naknade nematerijalne štete – saopštila je Pavličić.
Presuda će postati pravosnažna u okolnostima utvrđenim članom 44 stav 2 Konvencije i može biti predmet redakcijske izmjene.
