Piše: Prof. dr Dušan IČEVIĆ
Možda Amfilohije kani u sebeljublju da stvori posebno poučenije ili svoju crkvu. Svojim propovijedima i „učenjem“ koje je protivno Hristovoj besjedi ne bi mogao da bude ni sekta u Pravoslavlju. Zlousti Zloduh sije sjeme razdora i mržnje po Crnoj Gori. Mitropolitu se sudi pred prekršajnim organom zbog govora mržnje, ali on ne haje, ne odaziva se na pozive, bira kada će, i hoće li doći na ročište. U sudskim postupcima koji se vode protiv mitropolita biva mu milostivo oprošteno. Hvali se Amfilohije kako ga vlast miluje darovima, velikim svotama novca za izgradnju srpskih hramova, a on im uzvraća – najgorim kletvama.
Prozvani se, doskora, nijesu oglašavali. Mitropolit se bezbjedan i spokojan šepuri po Crnoj Gori kao da joj je oslobodilac, hranilac, branilac... Zahvaljujući šurovanju zvanične vlasti sa njim, mitropolit Amfilohije ignoriše crnogorske zakone, a SPC se ponaša kao svjetovna država. Pravo na svoju državu u državi ili čak na čitavu Crnu Goru g. Amfilohije temelji na krivotvorinama.
KRIVOTVORINE
Osnovna je krivotvorina, bez ikakvoga dokaza, da je Srpska pravoslavna crkva stvorila državu Crnu Goru. Srpska pravoslavna crkva nema nikakvo izvorno pravo na Crnu Goru. Izvedeno je iz posrbljivanja nakon okupacije Zete koju je izvela Raška. Za prepoznavanje krivotvorina naznačujem: Srpski istoriografi se revnosno trse da uzvise Srpstvo.
Začeta je Nova serbistica koja proklamuje da su Serbi narod najstariji, i da svi narodi potiču od Srba. U mojim knjigama o crnogorskoj naciji kontekstualno sam razmatrao zasade srpske svevremenosti. Navodim i srpskoga istoričara Radića sa kritičkom knjigom Srbi pre Adama. Doskora se u srpskoj nauci slavila svetorodna dinastija Nemanjića, i Stevan Prvovenčani. Raniji vladari su spominjani, onako, uzgred.
Najnoviji rodoslovi zalaze do početka naseljavanja Slovena na Balkan. Spisak poznatih Srba, Dinastije obuhvataju 13 dinastija, u koje su uvršćeni dukljansko/zetski/crnogorski dinasti. Kada se ,,Srpska Sparta“ izmakla iz pokrova srpskoga integralizma žurno se i Duklja proglasila za srpsku državu, a dukljanski knez Vladimir, rodonačelnik dinastije Vojislavljevića, koji je i po Amfilohiju Jovan, na Hiljadugodišnjicu za prvoga srpskoga sveca.
Zna se da je Dukljanski Mihailo Rex Sclavorum priznat od pape 70 godina prije navedenoga prvovenčanoga. U poznatoj Hilandarskoj povelji (iz 1198/9) Nemanja kaže da ga je Bog postavio za velikog župana i da je obnovio „svoju dedinu(…) pogibšuju svoju dedovinu“, a zatim produžava da je osvojio Zetu: „… i priobretoh od morske zemlje Zetu“… Što znači da je Nemanjina „dedovina“ – Raška. Samozvani srpski patrijarh je osnivao episkopije, pored starih još u Rasu, Prizrenu i Lipljanu, potom na strani u Primorju Humsku, na Stonu, i Zetsku, na Prevlaci, pa šest episkopija u unutrašnjosti Srbije (ime je dobila tek kasnije). Značajna je činjenica da se vjerskom djelatnošću „preko jačanja Crkve i sakralizovanja porodice sakralizovala i jačala sama država“. ,,...
To je i vreme održavanja crkvenog sabora u Žiči na kome je Sveti Sava još jednom utvrdio osnove prave vere, proklevši sve jeresi. Sva episkopska sedišta postavljena su u manastirima, mestima molitve i posta i duhovnim tvrđavama, koje su tako i prostorno, dakle geopolitički, određivala srpsku naciju“. (Željko Poznanović, Srpska ideja, Beograd 1999, str. 102-103) Znači, vjera je stvorila srpsku naciju. Ako se prevede u istorijsku zbilju, pošto je pravoslavlje za sve pomjesne crkve, onda je moguće samo da svetosavlje bude tvorac srpske nacije. Istovremeno se priznaje da je Srpska crkva prostorno/geopolitički zasnivala i rasprostirala srpsku naciju.
Zasluge su svakako jedinstvene u sakralizovanju porodice, prevedeno - dinastije Nemanjića, i jačanja države, takođe Nemanjića, i nadalje... Ispunjava se, ponavljam po potrebi, praktično Čija crkva, onoga i prostor, znači sve je – srpsko! Istovremeno se začinje srpska nacija (u vrijeme kada objektivno nacija ne postoji, nego tek – narod) u vjerskome svetosavskome omotu.
CRNOGORSKA DRŽAVA
Nije tačno da je Amfilohijeva crkva, svejedno kako se zvala, bila srpska, sem u vrijeme vladavine dinastije Nemanjića. Najstarija crnogorska država, Kraljevina Vojislavljevića XI i XII vijeka, bila je katolička zemlja. Zna se, do raskola 1054. godine nije bilo pravoslavlja. Katolička biva i poslije raskola na rimo-katoličku i grčko-katoličku (ortodoksnu, pravoslavnu) crkvu. „Kulturno i religijski bila je u sferi Rima i onda kada je bila pod vizantijskom okupacijom“. Duklja je međunarodno priznata država 1077. godine kada se papa Grgur VII 9. I 1078. godine obraća Mihailu Vojislavljeviću kao Michaeli Sclavorum regi.
Priznata je, dakle, 140 godina prije Srbije. Papa Honorije III je 1217. godine poslao svoga legata u Žiču sa krunom koju je stavio Stefanu na glavu i omogućio da se proglasi Prvovenčanim, prvim srpskim krunom ovjenčanim kraljem. (Radoslav Rotković, Velika zavjera protiv Crne Gore, Nevladina organizacija Crnogorska izdanja - Montenegro editions, Podgorica 2001, str. 604, 607) Sava Nemanjić je tek 1233. godine postavio prvoga pravoslavnoga episkopa na Vranjini, koji će „biti prvi svetitelj zetske zemlje postavljen sa njegove strane“.
Na povelji se potpisuje: „Sava božjom milošću arhiepiskup srbske zemlje i pomorske“. (Božidar Šekularac, Vranjinske povelje, Titograd 1984, str. 17) Znači, zetska zemlja nije srbska nego pomorska! Nema pouzdanih podataka da je Sava Nemanjić kanonski dobio tomos nego samo „usmeni pristanak da se za neko vrijeme osamostali...“ Tomos nije mogao dobiti bez saglasnosti Ohridske patrijaršije pod čijom jurisdikcijom je potpadao. Ohridski patrijarh Hromatijan žestoko se tome usprotivio, i o Savi loše mislio. Smatrao je da živi „sasvim nemonaškim životom“, pretvorio u upravitelja zemaljskih poslova, odao svjetskom slavoljublju, gozbama... da je na kraju zaželio dostojanstvo jerarha i da ga je dobio a da on ne zna od koga i gdje. Rotković zaključuje da Sava nije dobio tomos, tumačeći sam pojam: po grčkome = koji reže, odsijeca. Znači sinodalni akt kojim se odobrava odvajanje, osamostaljivanje, autokefalija jedne državne crkve. (Velika zavjera protiv Crne Gore, isto, str. 610)
CRNOGORSKA CRKVA
Od Balšića, koji su u jednom razdoblju bili katolici, osobito Crnojevića, u Zeti/Crnoj Gori živi i djeluje samostalna Crnogorska crkva. Brojni dokumenti dokazuju da je faktički bila autokefalna iako nije imala tzv. tomos. Zna se da je i Srpska parvoslavna crkva, koja slavi 800-godišnjicu postojanja, nekanonski postala samostalna episkopija, vještinama Rastka/Save Nemanjića, uz obilatu novčanu naknadu, bez pisanoga tomosa. Dušan Silni je samovoljno episkopiju uzdigao u Patrijaršiju da bi mogao da bude proglašen za cara.
Zbog toga čina je proklet i jedini od vladara dinastije Nemanjića nije proglašen za sveca. Pećka patrijaršija, za koju se kazuje da je bila nadređena Crnogorskoj crkvi, ustvari je bila ustanova Osmanskoga carstva u vjernoj službi. Nakon ukidanja Pećke patrijaršije 1776. godine prekidaju se sve veze sa srpskim crkvama.
U knjigama o crnogorskoj naciji navodim dokumenta koja dokazuju da je Crnogorska crkva odista bila autokefalna, autonomna iako bez formalnih propisa/potvrda. U upotrebi, od AB revolucije, su nazivi: Cetinjska mitropolija, Srpska pravoslavna crkva, Srpska cetinjska mitropolija, Mitropolija crnogorskoprimorska. U suštini, po uređenju i po djelovanju je eparhija Srpske pravoslavne crkve u okviru Beogradske patrijaršije.
AMFILOHIJE I POLITIKA
Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije poručio je da će se baviti politikom sve dok oni koji vode državu budu izdajnici Crne Gore i svojih predaka. Tokom vaskršnje liturgije u Zelenici, kraj Herceg Novog, Amfilohije je kazao da zbog obraza ne može da ćuti, prenosi Fonet. „Neka oni počnu da se bave politikom, neka ne budu izdajnici svojih predaka i Svetog Petra Cetinjskog, izdajnici mučeničkih kostiju posijanih ne samo po Crnoj Gori, nego i po Kosovu i Metohiji, i onda ću noge da im ljubim“, poručio je mitropolit.
Pitaću: Koji/Kakav obraz? On je političare pozvao da se krste, pa kada to urade znaće kako treba da se bave politikom, a objasnio je i kada će on prestati da se bavi politikom. „Neka ovi naši glavari počnu da se bave svojim poslom, Crnom Gorom, njenom dušom i njenim obrazom, neka se ne prodaju za jeftine pare, kao što su krenuli da rade, i onda će Amfilohije, naslednik Svetog Petra, ućutati i nijedne neće progovoriti“, naglasio je Amfilohije, prenosi Televizija Crne Gore.
Kada su nedavno nadležni crnogorski državni organi saopštili da i SPC mora da se registruje u Crnoj Gori, Amfilohije se zakleo da neće. I preporučio crnogorskim vlastima da državu Crnu Goru registruju – kod crkve. (Veseljko Koprivica, Država u državi, Monitor, 1140, 24. avgust 2012) „Banalni“ razlog što SPC neće da se registruje jeste u obavezi da – plaća porez.
Korijen sukoba sa aktuelnom vlašću vidi u „ideologiji koja se rodila iz one ideologije koja je kod nas vladala od 1945. na ovamo“, karakterišući je kao „totalitarnu, antibožnu i anticrkvenu ideologiju“. Po njemu, logično je da takva ideologija „sa plemenskom sviješću koji je jedno od prokletstava Crne Gore“ bude u sukobu sa crkvom koja je „biće Crne Gore otkad ona postoji i čime je Crna Gora postala ono što jeste, stekla svoj identitet“.
Odbacio je mogućnost registrovanja MCP po „smišljenom klišeu“ crnogorske vlasti, što je, kaže, progon kanonske pravoslavne crkve u Crnoj Gori. Zlonamjerno i pogrešno se, kaže, tumači Zakon o vjerskim zajednicama iz 1977. godine i traži registracija SPC u Crnoj Gori, „iako je ona vekovima prisutna na tom prostoru i svima u svetu je poznato da je Srpska pravoslavna crkva starija od države“ jer ju je ona „stvarala, čuvala i očuvala“. (Novica Đurić, Godina počela pretnjama Srpskoj crkvi, Politika, 4. januar 2013, str. 04) Istorijski, činjenično: Srpska pravoslavna crkva je, kako sam već naveo, zaposjela tuđu teritoriju nakon što je raški župan Nemanja ognjem i mačem pokorio Zetu. Briše iz istorije okupaciju Zete pod dinastijom Nemanjića koja je trajala 172 godine.
REGISTRACIJA
O „registraciji“, Mitropolija podseća da je Mitropolija Srpske pravoslavne crkve postojala i pre države Crne Gore. „Zar crkva koja je registrovala i stvorila Crnu Goru treba da ide na šalter da se registruje“, pitao je javno vlast i narod mitropolit crnogorsko-primorski i čuvar pećkog trona Amfilohije. Braća u vjeri nijesu uvijek saglasna i složna.
Nazire se želja da bude i vladar i vladika, čime dolazi u izravan sukob sa zvaničnim vladarima Crne Gore. Želju, i nadu, mitropolita Amfilohija „prozreo“ je srpski patrijarh Irinej, takmac za patrijarsku funkciju, kazujući da „Amfilohije želi da bude i mitropolit i gospodar Crne Gore“. (moj kurziv, D. I) (On bi baš da se pita za sve, Pobjeda, 31. oktobar 2013, str. 2) Amfilohije providi, ili mu se pričinja, vjerovatnije previdi… Izdalo ga je pro-viđenje: Božja ruka, vođena ovozemaljskom, htjela je da patrijarh SPC postane Irinej a ne Amfilohije. Otada je još više razjaren i zagubljen u svome prozelitizmu.
Politikant Amfilohije javno osuđuje političare da hoće Crnu Goru da vrate u paganstvo. Svoje „popovanje“ nastavlja opštom pričom da „crkva samo preobražava i univerzalizuje ograničene zemaljske vrijednosti“, da bi se srozao u pogrdu kako se bezgranična crkva Božja ograničava „na granice fildžan-avnojevske Crne Gore“. Amfilohije se, inače, diči time, i često ponavlja, što je na stolici Petrovića, vladika i vladara Crne Gore, pa je „prirodno“ da preuzme i sve nadležnosti koje su imali. Vjerovatno ne prihvata status mitropolita koji su imali u vrijeme knjaza Danila i knjaza i kralja Nikole, koji je nazvan Gospodarem Crne Gore.
PORUKE POSLANICA
Poriču ga oni u koje se kune i koje samozvano nasljeđuje. U preko 50 poslanica Petra Prvoga Crnogorci se pominju preko 80 puta, Brđani posebno nekoliko puta, Crnogorci i Brđani 25 puta. „Zanimljivo je da se ni u jednoj poslanici ne obraća Srbima.
Petrove poslanice ruše stereotip o srpskoj Crnoj Gori, o ’srpskoj Sparti’, o Crnoj Gori kao srpskoj zemlji i državi. Srpstvo i Srbi se spominju samo u devet od 107 poslanica, najčešće u opštem značenju“. (Dušan Ičević, Oblikovanje crnogorske nacije u doba Petrovića Njegoša, Dinastija Petrović Njegoš, I, Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Univerzitet Crne Gore, Podgorica 2002, str. 405) Za svaku „priču“ o Njegoševome nacionalnome pripadništvu vjerovatno najrečitije govori i činjenica da se uvijek potpisivao kao arhimandrit crnogorski (u početku), najčešće vladika crnogorski, rijetko vladika crnogorski i brdski.
Nikada sebe nije nazvao srpskim imenom, što je svakako „neobično“ ako je Crna Gora srpska zemlja, a Njegoš vladika srpske crkve. Opaka je Amfilohijeva podvala o brozomori.
Crna Gora je u socijalističkoj Jugoslaviji, nakon što je ukinuta i nepostojeća u Kraljevini Jugoslaviji, u ishodu NOB i socijalističke revolucije postala ravnopravna republika u demokratskoj federaciji.Grozomora je što Amfilohije slavi i proglašava za svece sveštenike koji su bili revnosni sluge okupatora i ratni zločinci. Proglašavanje da samo kršteni mogu upravljati Crnom Gorom zastaje u srednjevjekovnome tamnome vilajetu. „... u Boga (se) nada da će se i oni krstiti, kako bi „ozdravili od opake bolesti koja nažalost još vlada u Crnoj Gori – brozomore“.
Istakao je Amfilohije da je njegova dužnost da poštuje vlast, ali da ne može da poštuje stvari koje oni rade: „Kao nasljednik Svetog Petra (moj kurziv, D. I) ja ne mogu da podržim vlast koja je oboljela od brozomore. Crnom Gorom vladaju nekršteni ljudi...“ (Jelena Jovanović, Amfilohije: Milo da se krsti, kao što su Aco i Ana, Vijesti). Kazao je da je na muci i da bi mu bilo lako da nije na tronu Svetog Petra. (Amfilohije: Politikom moram da se bavim zbog izdajnika u Crnoj Gori, Vijesti, 18. 4. 2017). Amfilohije vara: nije nasljednik Svetoga Petra, nego uzurpator Crnogorske crkve.
Prvo, Svetac se ne može naslijediti za života, tek ako Amfilohije dobije pravo na onome svijetu, ako ga Sveti Petar propušti kroz rajska vrata. Drugo, nije naslijedio mitropolita Crnogorske crkve, koja je ukinuta i pripojena novoosnovanoj srpskoj crkvi, nego zaposjeo stolicu Srpske pravoslavne crkve. Možda može da se pravo nasljedstva traži u srpskome opredjeljivanju crnogorskih vladika i vladara, u tlapnjama da se naslijedi Dušanovo carstvo.
SPC I VLAST
Mitropolitu očito nije dovoljno da vlada u svojoj SPC. Hoće da određuje i državnu, naročito spoljnu politiku. Miješa se i u „unutrašnje stvari“ Srbije. Povodom molebana protiv sporazuma Beograda i Prištine koji je izveo u Hramu Hristovoga vaskrsenja, tadašnji prvi potpredsjednik vlade Srbije Aleksandar Vučić poručio je da mitropolit SPC u Crnoj Gori neće voditi državnu politiku i da ako to želi treba da se kandiduje na izborima. (Neće mi Amfilohije voditi državnu politiku, Vijesti, 26. april 2013, str. 2) Na mitingu Ostajemo u Srbiji, održanome u Beogradu 10. maja 2013. godine, mitropolit Amfilohije se pomolio za „upokojenje Vlade, Skupštine i svih palih na Kosovu“.
Učesnici mitinga su često prekidali govornike povicima: „Kosovo je Srbija“, „Vučiću, ustašo“, „Izdaja, izdaja“. (J. Tasić, Amfilohijev spektakl, u nadnaslovu Na mitingu „Ostajemo u Srbiji“ državna vlast je proglašena „izdajničkom i mrtvom“, Danas, 11-12. maj, 2013, str. 1 i 3) Mitropolit je Poglavar, koji odlučuje o crkvenim pitanjima, i propagandista, populista, preduzimač, i Poglavnik koji vodi spoljnu politiku „svoje“ države. Poznate su crkovne maksime: Bogu božje, caru carevo. Svaka vlast je od Boga. Popovskome brevijaru izgleda pripadaju samo oni koji ugađaju crkvenoj vlasti.
Amfilohije se varaka sa državom, konkretno sa nadležnim državnim organima i institucijama, i uvijek uspijeva da ih „nadmudri“.
Amfilohije se tek u novije vrijeme žestoko suprotstavlja crnogorskoj vlasti, sa kojom je dugo bio „u ljubavi i slozi“. Razlaz nastupa naročito otkako je najavljeno da će sva crkovna imovina pripasti državi, kako je bilo u vrijeme nezavisne Kraljevine Crne Gore i autokefalne Crnogorske crkve. Ima vjerovatno u njima svoje sljedbenike, pouzdanike, a možda bivaju i oni koji se straše od mitropolitovih kletvi, kakve je žestoko iskazao povodom najave rušenja limenke na Rumiji.
Srpska Mitropolija crnogorsko-primorska samovoljno raspolaže državnom i crkvenom imovinom Crne Gore. Istoričar dr Novak Adžić ustvrđuje: Crnogorska crkva je do kraja 1918. godine upravljala imovinskim crkvenim dobrima, koristila ih za život crkve, ali državna vlast (država) je raspolagala sa njima, to jest ona je jedina imala pravo svojine. Čak je bilo izričito propisano da Crkva ne može dati u zakup /arendu/ crkvenu imovinu, ukoliko to ne odobri država.
Država je imala svojinska ovlašćenja nad pravoslavnim nepokretnostima, a crkva je bila samo njihov držalac / korisnik, plodouživalac/. Na jednome primjeru pokazuje da je crkva imala svojinu, mogla je sama dati u zakup zemljište, a ne tražiti odobrenje i dozvolu od države. Država je odlučivala jer je imala dominium i imperium o tome da se crkveno zemljište da pod arendu. (Novak Adžić, Knjaževina i Kraljevina Crna Gora je bila vlasnik imovine kojom je upravljala Crnogorska crkva, Analitika portal, 03. 05. 2017).
