Postupak čuvanja matičnih ćelija, između ostalog, regulisan je Zakonom o uzimanju i presađivanju ljudskih tkiva i ćelija u svrhu liječenja, koji je donešen u septembru 2015. godine. Zakonom se propisuju standardi kvaliteta i bezbjednosti tkiva i ćelija koje su namijenjene za korišćenje kod ljudi u postupcima dobijanja, davanja, uzimanja, testiranja, obrade, očuvanja, skladištenja, distribucije, presađivanja, uvoza, izvoza i razmjene tkiva i ćelija, kao i za industrijsku izradu proizvoda dobijenih od tkiva i ćelija, u cilju obezbjeđivanja zaštite zdravlja ljudi.
Iz Ministarstva ističu da u Crnoj Gori ne postoji biobanka za čuvanje i skladištenje tkiva i ćelija, ali da je osnovano predstavništvo “Bio Save”, koje je, kako su naveli, dobilo odobrenje Ministarstva da može biti posrednik u procesu čuvanja i distribucije matičnih ćelija prema biobankama sa kojima ono zaključi ugovor u eurozoni ili drugim državama.
“Nakon zaključivanja ugovora Ministarstvo zdravlja izdaje saglasnost predstavništvu za posredovanje u uvozu i izvozu matičnih ćelija, cijeneći uslove strana ugovornica u dijelu koje su u skladu sa zakonodavstvom Crne Gore iz ove oblasti”, kazali su iz ovog resora.
Matične ćelije iz pupčanika vrpce iz krvi novorođene bebe, kako pojašnjavaju, uzimaju se u Kliničkom centru Crne Gore ili opštoj bolnici na odjeljenjima ginekologije i akušerstva odmah nakon porođaja.
“Postupak se sprovodi u skladu sa Zakonom, na lični zahtjev bračnog para koji očekuje bebu ili porodilje koji se dostavlja predstavništvu u Podgorici i sa neophodnom dokumentacijom u originalu ili ovjerenu kod suda ili notara, dostavlja Ministarstvu na saglasnost. Postupak davanja i presađivanja tkiva i ćelija se vrši primjenom načela: pristanka, odnosno saglasnosti davaoca i primaoca, davanja u cilju liječenja, nekomercijalnog davanja i anonimnosti davaoca i primaoca”, navode iz Ministarstva.
Načelnica Direkcije za farmaciju, biomedicinu i transplantaciju Senka Klikovac ističe da su građani od početka informisani o procesu uzimanja matičnih ćelija iz pupčanika, ali i da sve dodatne željene informacije i eventualnu preporuku o procesu mogu dobiti od zdravstvenih radnika.
“Zdravstveno osoblje u javnim zdravstvenim ustanovama u kojima se uzimaju matične ćelije iz pupčane vrpce novorođenčeta u potpunosti je edukovano i za period od početka primjene navedenog zakona nije došlo do bilo kakvih nedoumica ili spora u samom postupku i procesu uzimanja matičnih ćelija”, navela je Klikovac.
Zaokruživanjem normativnog okvira iz oblasti biomedicine, ističe ona, Crna Gora je uključena i u ovu oblast na nivou zemalja kako eurozone, tako i drugih zemalja, tako da je “pacijentima u Crnoj Gori, kao i drugim zemljama obezbijeđena mogućnost čuvanja matičnih ćelija u svrhu liječenja, koje ne mogu služiti u komercijalne svrhe, niti doći do zloupotrebe”.
“U dosadašnjoj praksi nije bilo prigovora, pritužbi ili žalbi da je došlo zloupotrebe, odnosno do komercionalizacije matičnih ćelija”, kazala je Klikovac.
Ona je na pitanje šta su najnoviji trendovi u ovoj oblasti i u kojoj mjeri su neki od njih primjenljivi kod nas, odgovorila da su u Crnoj Gori primjenljivi trendovi koji su definisani nacionalnim normativnim okvirom.
Matične ćelije čuvaju se oko 20 godina
Načelnica Direkcije za farmaciju, biomedicinu i transplantaciju Senka Klikovac pojašnjava da se orijenticiono matične ćelije čuvaju oko 20 godina.
“To je i period za koji se mogu iskoristiti za potrebe liječenja”, navodi Klikovac.
Ministarstvo ne propisuje cjenovnik za uvoz i izvoz matičnih ćelija
Iz Ministarstva zdravlja preciziraju da Ministarstvo ne propisuje cjenovnik za uvoz i izvoz matičnih ćelija, već da predstavništvo definiše i dogovara cijenu.
“Izvoz i uvoz sa odgovarajućom biobankom ugovara predstavništvo, svakako sa odgovarajućom cijenom usluga, koja je sastavni dio sporazuma predstavništva u Crnoj Gori i biobanke sa kojom je zaključen ugovor”, kazali su iz Ministarstva.
