Osmišljeni nagorno-karabaški problem, koji je ponovo pokrenut krajem 1987. godine, imao je za cilj kršenje teritorijalnog integriteta Azerbejdžana, okupiranje naših zemalja i protjerivanje iz rodnih krajeva stotina hiljada Azerbejdžanaca koji su živjeli u Jermeniji i dijelu Azerbejdžana Nagornom-Karabahu. Jermenski nacionalisti, podržani od strane sovjetskog rukovodstva, željeli su da priključe Jermeniji Nagorno-Karabah koji predstavlja neodvojivi dio Azerbejdžana. Ovaj konflikt, koji je započeo između dvije republike bivšeg Sovjetskog Saveza, postao je sljedeća faza stalnog raseljavanja Jermena na azerbejdžanske zemlje u XIX-XX vijeku, kao i etničkih čišćenja i genocida, namjenski izvršenih nad našim narodom.
PODRŠKA SSSR JERMENIJI
Direktna ili indirektna podrška rukovodstva SSSR-a teritorijalnim pretenzijama Jermenskog SSR-a protiv naše republike, separatizma, koji su podstrekivali radikalni jermenski nacionalisti i masovnog nasilja nad našim sunarodnicima prisilili su naš narod da stane u zaštitu teritorijalnog integriteta republike. Tako se u republici pojavio narodni pokret širokog društvenog spektra, a tok procesa stvorio je tlo za njegovu postepenu transformaciju u narodno-oslobodilački pokret.
Rukovodstvo SSSR-a, uplašeno činjenicom da narod Azerbejdžana, ljutito podižući svoj glas za obnovu istine i pravde, pokušavajući da se konačno oslobodi carskih okova, pribjeglo je monstruoznom zločinu, koji je u suštini ubrzao kolaps sovjetskog totalitarnog režima. U noći sa 19. na 20. januar 1990. godine, centralne vlasti, u potpunosti protiv normi međunarodnog prava i zakona zemlje, bez upozorenja stanovništva, počele su da uvode vanredno stanje u Bakuu.Prema ukazu Mihaila Gorbačova, vojne jedinice raspoređene po Bakuu, kao i drugim regionima Azerbejdžana, te noći brutalno su ubile 147 civila. Tokom događaja ranjeno je 744 nedužnih civila, od kojih su mnogi ostali doživotni invalidi, 841 osoba je nelegalno uhapšena. Sovjetske trupe uvedene u Baku uništile su 200 stanova i kuća, 80 vozila, uključujući vozila hitne pomoći, veliki broj lične i državne imovine.
OSUDA
Dana 21. januara, dan nakon ovog masakra, veliki sin našeg naroda, Hejdar Alijev, kada je stigao u Stalnu misiju Azerbejdžana u Moskvi, izdao je izjavu oštro osuđujući vladu SSSR-a, koja je počinila masakr u Bakuu i nesposobno rukovodstvo Azerbejdžana. Ovaj strašan i okrutan teror, koji je pretrpio azerbejdžanski narod, takođe su oštro osudile progresivne svjetske sile.
Tragedija nije blagovremeno istražena i nije dobila adekvatnu ocjenu u Azerbejdžanu. Tek nakon povratka na vlast nacionalnog lidera Hejdara Alijeva 1994. godine, data je politička i pravna ocjena o događajima od 20. januara. U dekretu predsjednika Republike Azerbejdžan „O održavanju četvrte godišnjice tragedije od 20. januara“ od 5. januara 1994. godine, Milli Medžlisu Republike Azerbejdžan je preporučeno da razmotri održavanje posebne sjednice koja se odnosi na događaje Krvavog januara.
Dekretom Milli Medžlisa od 29. marta 1994. godine konkretno su određeni počinioci tragedije 20. januara i ova krvava akcija definisana je kao vojna agresija i zločin koji je počinio totalitarni komunistički režim u cilju davljenja nacionalno-oslobodilačkog pokreta u Azerbejdžanu, kako bi se slomila vjera i volja ljudi.20. januara 1990. godine azerbejdžanski narod dao je mnogo žrtava za svoju slobodu i nezavisnost. Ali njegova volja nije bila slomljena i nacionalni duh nije poljuljan. Sinovi Otadžbine, koji su žrtvovali svoje živote tokom ovog masakra u ime zaštite opštenacionalnih interesa i uzdigli se na vrh mučeništva, zahvaljujući neviđenoj posvećenosti, ispisali su novu sjajnu stranicu u junačkoj hronici našeg naroda. Međutim, tok narednih događaja pokazao je da to ne samo što nije uplašilo narod, već je, naprotiv, ojačalo njegovu istrajnost. Događaji 20. januara su, sa jedne strane, tragedija, sa druge - primjer herojstva.
HEROJSTVO
U skladu sa uredbama i ukazima opštenacionalnog lidera Hejdara Alijeva, u čast sjećanja na heroje izvršena je rekonstrukcija svetog mjesta našeg naroda – Aleja mučenika („Šehidlar hijabane“), gdje je stvoren grandiozni memorijalni kompleks „Vječni plamen“.
Uspješno nastavljajući ovu politiku, predsjednik Ilham Alijev pridaje veliku pažnju ovoj tragičnoj stranici istorije našeg naroda i donosi specijalne uredbe i ukaze.
Prošlo je 30 godina od tragedije 20. januara. Aleju mučenika se obilazi svakog dana, crveni karanfili se polažu na grobove šehida, u memorijalu "Vječni plamen" se ne gasi plamen, koji je simbol Zemlje vatre. Razmišljajući o ovome, prisjećam se misli opštenacionalnog lidera Hejdara Alijeva: „Oni koji su poginuli u tragediji 20. januara su narodni heroji, oni su naši nacionalni heroji. Njihova smrt je veliki gubitak za nas, naš narod. Ali, u isto vrijeme, njihova smrt je simbol junaštva našeg naroda. Prolivena krv te noći je krv na našoj nacionalnoj zastavi, koja pokazuje nezavisnost Azerbejdžana". (Autor je šef Dimplatske misije Azerbejdžana u Crnoj Gori)
