AEO status (Authorised Economic Operator) je međunarodno prepoznata svojevrsna oznaka kvaliteta, koju carinski organi dodjeljuju biznisima nakon što ispune niz propisanih kriterijuma, prepoznajući ih tako kao privrednike od povjerenja.
U Crnoj Gori u prošloj godini dodijeljena su prva dva AEO statusa, kompanijama Neregelia i Pivara „Trebjesa“, a trenutno je u procesu dobijanja ovog statusa još jedan privredni subjekt.
„AEO status simbolizuje najviši stepen povjerenja koji stiče privredni subjekt uključen u međunarodni lanac trgovinske razmjene, ukoliko ispunjava propisane kriterijume. Kriterijumi se odnose na poštovanje carinskih i poreskih propisa, visok nivo kontrole svojih aktivnosti i protoka robe kroz sistem upravljanja trgovinskim i transportnim evidencijama, finansijsku solventnost, standarde u pogledu stručnih kvalifikacija koje su direktno povezane sa aktivnostima koje obavlja, kao i na odgovarajuće standarde sigurnosti i zaštite. Ovo poslednje se naročito odnosi na sigurnost i zaštitu u međunarodnom lancu snabdijevanja, uključujući područje fizičkog integriteta i kontrolu pristupa, logistiku i rukovanje određenom vrstom robe, rukovođenje zaposlenim i identifikovanje njegovih poslovnih partnera“, objašnjava za Portal Analitiku Lidija Mijović, pomoćnica direktora za carinsku bezbjednost i kontrolu u Upravi carina.
Postupak izdavanja odobrenja je zahtjevan proces i može trajati nekoliko mjeseci, ali donosi višestruke koristi.
„Prednosti koje AEO status donosi su višestruke – od pojednostavljenja i ubrzanja carinskih postupaka, što vodi smanjenju troškova privrednim subjektima i carinskom organu, pa sve do pozitivnog uticaja na stabilnije poslovanje kompanija, tehnološka ulaganja, dobrovoljno pridržavanje bezbjednosnih propisa i podizanje standarda kvaliteta robe. Sve ovo donosi benefite i za krajnje korisnike, građane“, navela je Mijović.
Još jedna od važnih pogodnosti jeste što će, nakon što se steknu uslovi da crnogorski program bude priznat na nivou CEFTA regiona, crnogorske kompanije stečene benefite u dijelu sigurnosti i bezbjednosti moći da koriste i u svim CEFTA stranama.
„Međusobno priznavanje AEO programa u CEFTA-i je trenutno jedan od ključnih prioriteta na kojem radimo. Do sada su tri CEFTA strane - Sjeverna Makedonija, Srbija i Moldavija, podnijele zahtjev za otpočinjanje procesa ocjene usaglašenosti njihovih programa sa odgovarajućim odredbama CEFTA sporazuma i EU zakonodavstva. Usaglašenost sa EU standardima ključni je zahtjev ovog programa“, saopštila je Danijela Gačević, ekspert za trgovinska pitanja u CEFTA Sekretarijatu.
Ona je kazala da intenzivno rade na tome da početkom druge polovine ove godine taj proces bude okončan i da privrednici, nosioci AEOS statusa iz ove tri pomenute strane, mogu ostvarivati benefite i na ostalih šest tržišta.
„Treba precizirati i da postoje dva tipa odobrenja, zavisno od olakšica koje proizlaze iz određenog statusa i to: AEO za carinsko pojednostavljenje (AEOC) i AEO za sigurnost i bezbjednost (AEOS).Privredni subjekt može istovremeno biti nosilac oba ili samo jednog odobrenja. Upravo su AEOS programi, između ostalog, predmet međusobnog priznavanja u CEFTA-i“, dodala je Gačević.
Iskustvo kompanija nosioca AEO statusa
Dvije crnogorske kompanije, nosioci AEO statusa, ističu da su među ključnim benefitima ovog programa ubrzanje carinskih postupaka, smanjenje troškova poslovanja i potvrda da se radi o pouzdanim partnerima na carinskom tržištu Crne Gore.
Prva kompanija u Crnoj Gori koja je dobila AEO status je Neregelia.
„Procedura dobijanja sertifikata je podrazumijevala detaljno preispitivanje cjelokupnog poslovanja Neregelie u trajanju od šest mjeseci. Kao primarni cilj dobijanja statusa ističemo sigurnost lanca snabdijevanja, jer želimo da biznis koji vodimo ima dugoročno održivu perspektivu“, saopšteno je iz kompanije Neregelia, koja je dobila obje vrste statusa (AEOC i AEOS).
„Sa AEOC dobili smo proširenje liste roba za odobrene pojednostavljene postupke. Sistemski smo se povezali sa Upravom carina, skratili vrijeme carinskih postupaka i povezane troškove carinjenja, uz sigurnost da roba dolazi na našu lokaciju. Sa statusom AEOS, pored uštede vremena, imamo olakšice na granici prilikom ulaska robe, a važan benefit je i dobijena prepoznatljivost na terenu - da se radi o pouzdanom partneru na carinskom tržištu Crne Gore“, naveli su iz Neregelie.
U Pivari „Trebjesa“, koja je druga kompanija nosilac AEO statusa, ističu da su cijelom procesu pristupili kao usavršavanju svoje djelatnosti, a ne kao obavezi.
„AEO status je dodatna potvrda da svi sa kojima sarađujemo na domaćem ali i regionalnim tržištima, mogu imati povjerenje u procese kompanije i još jednom se uvjeriti dasmo pouzdan partner“, kazali su iz Pivare „Trebjesa“.
„Uprava carina sada ima konstantan uvid u naše carinske poslove, što istovremeno smanjuje broj kontrola, dok na granicama AEO status znači kraće zadržavanje kamiona i brži transport, jer nadležne službe već imaju uvid u naše podatke, odnosno znaju da smo u saglasju sa svim propisima. Očekujemo da će benefiti biti i veći kada se uvede novi kompjuterizovani sistem, takozvani NTCS program, na kojem Crna Gora ubrzano radi i koji će, zajedno sa AEO statusom, cijeli lanac snabdijevanja učiniti bržim i bolje organizovanim“, zaključili su u Pivari „Trebjesa“.
