Vlada Milojka Spajića krajem avgusta je, u rebalansu budžeta predloženog Skupštini Crne Gore na usvajanje - bez ikakvog obrazloženja ili pozivanja na zakone – za finansiranje vjerskih obrazovnih ustanova opredijelila je 1.700.000 eura, čime je praktično obuhvaćena vladina pomoć srednjoj vjerskoj školi ,,Sveti Sava“ i Medresi ,,Mehmed Fatih“ za ovu godinu.
8U Prijedlogu zakona o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu za 2024. godinu uopšte se ne objavljuju motivi čudne preraspodjele nadležnosti koja je suprotna slovu Zakona o opštem obrazovanju i vaspitanju.
Kako nije bilo reakcije javnosti, ostalo je nejasno zbog čega se staranje o vjerskim obrazovnim ustanovama prebaca iz resora ministarke Anđele Jakšić Joksimović u resor pravde kojim rukovodi ministar Bojan Božović.
KRŠENJE ZAKONA
Upravo to pitanje postavlja i akademik dr Slobodan Backović, nekadašnji crnogorski ministar prosvjete.
"Zašto se finansiranje škole i obrazovanja iz Ministarstva prosvjete, makar bilo i vjersko obrazovanje, dislocira u Ministarstvo pravde? Vjerovatno na taj način pokušavaju da zaobiđu, ili u drugi plan stave, sve nezakonitosti koje su činili do sada finansiranjem tih vjerskih škola, jer ih nijesu finansirali kako je predvidio Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju, nego su ih finansirali kako su oni mislili da treba, njihovom slobodnom voljom", kaže Backović u izjavi za Portal ETV.
Akademik CANU ocjenjuje da će Ministarstvo pravde definitivno ući u kršenje zakona ako bude raspoređivalo sredstva za vjerske obrazovne ustanove.
"Na osnovu kojeg zakona Ministarstvo pravde može da finansira obrazovnu djelatnost, uključujući i vjersku? Ako postoji takav zakon i zakonski osnov, može li nam se to saopštiti, da ne dođemo u situaciju da sada nezakonita djela čini - ministarstvo pravde, koje bi trebalo da je generator prava i pravde u državi", zaključuje akademik SlobodanBacković, bivši crnogorski ministar prosvjete.
MILIONI BEZ ZAKONA
Nedavno je Državna revizorska institucija, u reviziji „Finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore, ustanovila da je u periodu 2019-2023. godina iz budžeta Crne Gore, po više osnova, uplaćeno na račune vjerskih zajednica čak 8,75 miliona eura.
Po stavkama: za finansiranje vjerskih zajednica 1,97 miliona, za finansiranje srednjih vjerskih škola 4,9 miliona a, kako se to kaže, ,,po drugim osnovama“ je utrošeno 1,87 miliona eura.
Kako je ustanovljeno, sredstva su uplaćena na račune sedamnaest vjerskih zajednica koje su upisane u Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica, kao i na račune dvije srednje vjerske škole - Medrese ,,Mehmed Fatih“ i Gimnazije „Sveti Sava“.
Na osnovu sprovedene revizije utvrđeno je, navode iz DRI, da nije uspostavljen odgovarajući normativni okvir koji reguliše finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore, ali i da su se srednje vjerske škole finansirale mimo zakona!
"Finansiranje srednjih vjerskih škola vršeno je na način koji nije u skladu sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju. Saglasno tome nadležni Kolegijum DRI u sastavu dr Branislav Radulović, rukovodilac Kolegijuma i dr Milan Dabović, član Kolegijuma, izrazio je uslovno mišljenje na normativnu uređenost sistema finansiranja vjerskih zajednica i negativno mišljenje na usklađenost finansiranja srednjih vjerskih škola sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju", saopštili su iz DRI.
,,NEZGODAN“ NALAZ DRI
U periodu 2021-2023. g. vjerske organizacije su, saopštili su iz DRI, finansirane iz budžeta Crne Gore na osnovu Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica.
"Iznos sredstava kojima se finansiraju vjerske zajednice određivao se na osnovu diskrecionih odluka resornog ministra, jer nijesu utvrđeni odgovarajući kriterijumi na osnovu kojih se vrši odobravanje sredstava i procjena potreba vjerskih zajednica prilikom odobravanja", navode iz DRI, uz konstataciju da je novac u periodu 2019 – 2023 isplaćivan na osnovu zaključaka Vlade Crne Gore, i to – mimo Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.
Saglasno sprovedenoj reviziji, Kolegijum DRI je preporučio Ministarstvu pravde da – što je prije moguće - inicira donošenje normativnog okvira kojim će se regulisati finansiranje vjerskih zajednica iz budžeta Crne Gore. Posebno, naglasili su u DRI, ,,u dijelu propisivanja kriterijuma za odobravanje i procjenu potreba vjerskih zajednica prilikom odobravanja sredstava, kao i način praćenja i izvještavanja o namjenskoj upotrebi javnih sredstava za finansiranje vjerskih zajednica“.
NASTAVAK LOŠE PRAKSE
Crnogorska javnost je, još prije dvije godine, u doba Vlade Zdravka Krivokapića bila šokirana načinom na koji su finansirane dvije vjerske škole.
Nakon što je Vlada Crne Gore odlučila da 900.000 eura, opredijeljenih za dvije,preusmjeri samo jednoj vjerskoj školi - Gimnaziji „Sveti Sava“ u Podgorici. Mediji su tada pisali da je Vlada odredila po 450.000 eura za vjerske gimnazije - ,,Sveti Sava“ u Podgorici koju je osnovala Mitropolija crnogorsko-primorska i ,,Hadži Sava Kosanović“ u Nikšiću čiji je osnivač Eparhija budimljansko-nikšićka. Međutim, odluka je izmijenjena jer je nikšićka gimnazija – zbognemogućnosti da obezbijedi nove prostorne kapacitete - odustala od izdate licence.
Da sve bude zanimljivije, podgorička gimnazija ,,Sveti Sava“ tada je bila zamišljena da radi u dvije male prostorije u zgradi podno Gorice, koja je dijelom vlasništvo Srpske pravoslavne crkve. Tu se nije moglo smjestiti više od dvadesetak đaka, pa nije jasno kako je dobijena licenca.
Kasnije će se doznati i osnovni razlog: licencu za obje škole potpisala jetadašnja ministarka prosvjete Vesna Bratić, navodno na osnovu nalaza komisije koja je ustvrdila da obje škole ispunjavaju sve uslove da dobiju rješenje za rad.
Danas se protiv bivše četvoro-ministarke vodi stotinjak sudskih procesa, zbog nezakonitih otkaza direktorima crnogorskih škola. Proces za nezakonito dodjeljivanje licenci i trošenje pola miliona eura za vjesrku gimnaziju koja tada nije bila napravljena za sada nije počeo, jer se državna tužilaštva - time nijesu bavila...
