Na javnoj raspravi u Botunu gdje je predstavljen elaborat uticaja na zaštitu životne sredine ,,Rekonstrukcije bazena crvenog mulja“ ocijenjeno je da će projekat imati pozitivan uticaj na životnu sredinu na samoj lokaciji i u njenom okruženju. Projektom sanacije će se uglavnom obezbijediti eliminacija negativnog uticaja trenutno postojećeg bazena crvenog mulja.
Kako je kazao Milan Maraš, specijalista hemijske tehnologije i predstavnik firme ,,Encon“, koja je izradila elaborat uticaja na zaštitu životne sredine sanacije crvenog mulja kao prvi korak na putu remedijacije bazena crvenog mulja, prirodno se nameće problem prisustva vode na površini bazena crvenog mulja.
''Pošto je voda u kontaktu sa crvenim muljem, kao takva ne može se ispuštati u vodoprihvatnik bez obrade. Ona varira od 150.000 do 300.000 kubnih metara, a procjenjuje se da je tokom godine prosječno na površini bazena količina od 200.000 kubnih metara vode'' kazao je Maraš.
U KAP-u postoje dva bazena za deponovanje crvenog mulja – bazen ,,A“ i bazen ,,B“ ukupne površine 420.000 kubnih metara.
''Proizvodnjom aluminijuma nastajale su različite frakcije otpada koje su deponovane u bazenima. Oni su ispunjeni sa oko 7.500.000 metara kubnih crvenog mulja - otpadnih frakcija, nastalih kao proizvod rada KAP-a. Brane su građene materijalom iz okoline, kazao je Maraš.
Objašnjava da se u raspoloživoj dokumentaciji koja je razmatrana navodi da je bazen ,,A“ obložen plastičnom folijom, a bazen ,,B“ uopšte nema osnovnu izolaciju.
''Nema dostupnih podataka o trenutnom stanju plastične folije u bazenu ,,A“, dok prilikom izvođenja istražno-geoloških radova na lokaciji nije konstatovano postojanje folije. Oba bazena su djelimično prekrivena vodom – kaže Maraš i dodaje da se pretpostavlja da je debljina konsolidovanog i sasušenog mulja u oba bazena između 13 i 15 metara''.
Kako je naveo, na bazi analiza koje su vršene za potrebe ovog projekta i zakonske regulative, otpadne vode iz bazena imaju povećani sadržaj floura, aluminijuma, arsena, vanadijuma te, kako ističe, neophodno je izvršiti tretman otpadnih voda prije ispuštanja u recipijent.
''Površinske vode, koje su bile u kontaktu sa crvenim muljem moraju prilikom uklanjanja sa površine bazena biti tretirane i neutralizovane prije ispuštanja u recipijent. Prvi korak ovog procesa bi bila neutralizacija limunskom kisjelinom. U posebnom bazenu namijenjenom za ove potrebe bi se vršilo ispitivanje trenutnih karakteristika vode koja u njega dolazi i na osnovu toga bi se dozirala potrebna količina limunske kisjeline potrebne za neutralizaciju voda'' objasnio je Maraš.
Nakon ove neutralizacije, kako je istakao, vode bi se dalje vodile u privremenu akumulaciju.
''Ova akumulacija bi bila u vidu bazena iskopanog u prirodnom tlu, a zatim hidroizolovana bentonitnom folijom i HDPE geomembranom. Iz ove privremene akumulacije, voda bi kontrolisanim protokom prošla kroz proces filtracije gdje bi se izdvojene čestice iz vode vraćale nazad i odlagale u bazene sa crvenim muljem, a filtrirana voda bi se dalje preusmjerila na tretman neutralizacije anjonskim jonoizmjenjivačkim smolama'', kazao je Maraš.
On zaključuje da deponovani crveni mulj ima slabe fizičko-mehaničke osobine i da kretanje građevinske mehanizacije direktno po crvenom mulju nije moguće bez prethodnih mjera stabilizacije površine mulja.
''Stoga je projektant odlučio da ne mijenja postojeću nivelaciju mulja, sa izuzetkom druge zone (po jedna zona u oba bazena), gdje je potrebno manje preoblikovanje, zbog racionalizacije količina rekultivacionih slojeva i dobijanja povoljnije nivelacije završnih slojeva'', kazao je Maraš, dodajući da je će se raditi sa lakom građevinskom mehanizacijom.
''Projektnim rješenjem je predviđeno postavljanje geološke barijere, kako preko površine crvenog mulja, tako i ispod obodnog puta u kruni brane, čime je u potpunosti spriječen dalji prodor atmosferskih voda u tijelo deponije. Nakon izvršene sanacije na lokaciji projekta nastajaće površinske vode u toku atmosferskih padavina. Projektom je predviđena njihova odvodnja sa rekultivisanih površina. Nivelacija oba bazena, nakon završene remedijacije poprima izgled lijevka, sa blagom nivelacijom i blagim padom ka njihovim težištima, te sva površinska voda koja dospije na rekultivisane bazene ide ka njihovom težištu'', tvrdi Maraš, dodajući da je na najnižim tačkama ovih bazena predviđeno formiranje okna za prikupljanje atmosferskih voda do okana van zahvata bazena.
''Po izlazu iz propusta voda se izliva u AB kanale, dovoljnog poprečnog presjeka za prihvat ovih voda. Kaskadni kanali vodu odvode do otvorenih upojnih rovova'', kazao je na kraju Maraš.
Agencija za zaštitu životne sredine je u saradnji sa Svjetskom bankom pokrenula projekat „Upravljanje industrijskim otpadom i čišćenje“ u okviru kojeg se rješavaju problemi opasnog industrijskog otpada na crnim ekološkim tačkama: Jadransko brodogradilište Bijela (remedijacija tla), Rudnik „Šuplja stijena“ (flotaciono jalovište Gradac), Termoelektrana Pljevlja (deponija pepela i šljake Maljevac), Kombinat aluminijuma Podgorica (deponija čvrstog otpada i bazeni crvenog mulja), kao i pitanja tretmana opasnog i neopasnog otpada.
