Kako je saopšteno iz Saveza, u odnosu na period kada je publikovana prva verzija na raspolaganju su dodatni elementi koji su omogućili kvalitetniju analizu geopolitičkih, ekonomskih i bezbjednosnih aspekata te regionalne inicijative i koji jasno ukazuju na implikacije Otovrenog Balkana na evropske integracije Crne Gore, ali i cijelog regiona Zapadnog Balkana.
Analizu prenosimo integralno:
Sporazumi koji su potpisani u sklopu inicijative Otovreni Balkan navodno imaju za cilj ekonomsku integraciju regiona, ugledajući se na model ekonomske integracije Evropske unije. Ipak, nakon 3 godine Otvoreni Balkan je još daleko od toga da formalno konstituiše suštinski carinsku uniju. I pored svih najava o ekonomskoj integraciji i formiranju zajedničkog tržišta, još nije napravljen ni jedan značajan korak u tom pravcu. Indikativno je da ni Parlament u Sjevernoj Makedoniji nije usvojio određene zakone koji se tiču Otvorenog Balkana zbog zabrinutosti za transparentnost i pitanja o njenim stvarnim prednostima.
Ključna distinkcija između Otvorenog Balkana i Berlinskog procesa jeste što se Otvoreni Balkan ne realizuje u saradnji i po standardima Evropske Unije. Problem kod Inicijative je što nema jasan plan i konkretne korake koji će poslužiti u ostvarivanju njenog cilja. Pažnja javnosti (domaće i strane) do sada je uglavnom bila usmjerena na političke izjave i poboljšanje odnosa posebno između Srbije i Albanije.
Inicijativa Otvoreni Balkan nesumnjivo otvara vrata snažnijem uplivu trećih strana u region Zapadnog Balkana. Srbija, kao ekonomski i politički najuticajnija država Zapadnog Balkana ima potencijal da sve ostale zemlje iz regiona usmjeri ka drugim centrima moći, posebno imajući u vidu njen odnos sa Kinom i Rusijom. Postojeći problemi dodatno su zakomplikovani podjelama nakon ruske agresije na Ukrajinu. Crna Gora se pozicionirala kao prijatelj Ukrajine, odnosno, iz ruske perspektive ona je zvanično proglašena neprijateljskom zemljom. Takođe, treba istaći da se Srbija nije usaglasila sa EU po pitanju sankcija Rusiji.
Ekonomsko povezivanje regiona i smanjivanje ekonomskih barijera kao glavne ideje vodilje Otvorenog Balkana koliko god da su pozitivne mogu uticati na povećanje političkih rizika, jer je očigledna ekonomska neuravnoteženost između država koje bi trebale postati članice. Faktički, Otvoreni Balkan na neki način predstavlja paravan za dominaciju srpske ekonomije, odnosno širenje uticaja Srbije na region. U tom kontekstu jasno je da Inicjativa ne ide u pravcu dobrobiti i pozitivnih rezultata za sve države regiona, posebno za one koje zbog svoje veličine imaju posebne izazove po pitanju očuvanja i balansiranja svojih tržišta i ekonomije.
Nedavnom revitalizacijom Berlinskog procesa i Preporukama Evropskog parlamenta, EU je zauzela jasan i nedvosmislen stav prema inicijativi Otvoreni Balkan. Međutim, činjenica je da se sa najviših adresa u crnogorskoj Vladi, koja je u tehničkom mandatu, konstantno ispoljava optimizam i pozitivan-afirmativan stav prema maglovitom, neinkluzivnom i nedovršenom projektu Otvoreni Balkan.
Imajući u vidu retoriku i metodologiju prilikom usaglašavanja i potpisivanja Temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom, kao i osporavanje rezultata Analize Ministarstva evropskih poslova, koja ukazuje na eksperimentalnu fazu i manjak konkretnih indikatora uspješnosti Otvorenog Balkana, potrebno je stvoriti uslove za javnu raspravu o svim aspektima inicijative Otvoreni Balkan uz učešće svih relevantnih subjekata crnogorskog društva, kako bi bilo izbjegnuto ponavljanje situacije da ukupna crnogorska javnost bude zatečena već pripremljenim rješenjima, uz kratkotrajnu simulaciju javnog dijaloga.
