Ovaj slučaj baca svjetlo na to kako ruski oligarsi mogu doprijeti do samog srca bezbjednosnih službi SAD, pišu svjetski mediji.
Optužnica protiv bivšeg agenta takođe pokazuje da je imao sumnjive poslovne veze s političarima iz Albanije i Bosne i Hercegovine.
Rad za Deripasku
Bivši visokorangirani agent FBI-a Čarls Mekgonigal optužen je za kršenje američkih sankcija i učešće u pranju novca radeći za Deripasku kojem je pomagao u istrazi protiv rivalskog ruskog oligarha, ukazuje Fajnenšl tajms (The Financial Times).
Mekgonigal, koji je služio kao specijalni agent zadužen za kontraobavještajne poslove u kancelariji FBI-a u Njujorku i koji je istraživao Deripasku tokom rada u agenciji, uhapšen je u subotu, 21. januara, saopštilo je Ministarstvo pravde u ponedjeljak, 23. januara.
Bivši agent FBI-a je uhapšen s bivšim ruskim i sovjetskim diplomatom Sergejem Šestakov koji je dobio američko državljanstvo i koji je radio kao sudski tumač za ruski jezik. Njih dvojica su, po navodima tužilaca, 2019. radili na ukidanju sankcija protiv Deripaske.
SAD su protiv Deripaske, koji je stekao bogatstvo u poslovima sa sirovim metalima, prvi put uvele sankcije 2018. kao odgovor na rusku aneksiju ukrajinskog poluostrva Krim 2014. Vašington je uveo sankcije i vizna ograničenja brojnim ruskim biznismenima poslije invazije Rusije na Ukrajinu u okviru napora da kazni Moskvu i ograniči njene finansijske veze s ostatkom svijeta.
Deripaska je jedan od rijetkih oligarha koji je govorio protiv invazije na Ukrajinu, nazvavši je “ludilom” i “kolosalnom greškom”, mada je izbjegao da direktno kritikuje ruskog predsjednika Vladimira Putina. Njegovi sukobi s Kremljom oko rata, kako navodi Fajnenšl tajms, nisu puno doprinijeli popravljanju njegovog odnosa sa zapadnim vladama.
Američko Ministarstvo pravde saopštilo je da je Mekgonigal, koji se povukao iz FBI-a 2018. posle 22 godine rada u agenciji, pristao 2021. da “istraži rivalskog ruskog oligarha u zamjenu za skrivene isplate od Deripaske”. Tužioci navode da je bivši agent radio za oligarha i preko advokatske firme i direktno, dobijajući za svoje usluge desetine hiljada dolara.
U zasebnom slučaju u Vašingtonu, Mekgonigal je optužen da je primio 225.000 dolara u gotovini od bivšeg zvaničnika albanske obavještajne službe.
U fokusu američkog tužilaštva
Optužnica kao protiv Mekgonigala je rijetka pravna mjera protiv tako visokog bivšeg zvaničnika za sprovođenje zakona i uslijedila je, kako navodi Volstrit džurnal (The Wall Street Journal), dok Ministarstvo pravde SAD nastoji da pojača svoje napore u istragama protiv advokata i drugih koji pomažu ruskim oligarsima, u okviru kampanje pritiska administracije Džoa Bajdena protiv predsjednika Vladimira Putina poslije invazije na Ukrajinu.
Deripaska je u fokusu američkog tužilaštva, pošto se, kako navodi list, u SAD dugo već sumnjiči da je povezan s ruskim organizovanim kriminalom i godinama je trošio velike količine novca u nastojanju da popravi svoju reputaciju na Zapadu, kao i da dobije dozvolu da dođe u SAD.
On je negirao da ima veze s organizovanim kriminalom. U Vašingtonu je angažovao skupe konsultante, uključujući pokojnog bivšeg američkog senatora Boba Dola, dok je ranije priređivao zabave na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu.
Ipak, njegovi napori naišli su na prepreke, ističe Volstrit džurnal. Iako su neki agenti FBI-ja pokušavali da ga pridobiju kao mogući izvor, Stejt department SAD je više puta odbijao da mu izda vizu.
Prsti oligarha u američkim službama
Rijetke i ozbiljne optužbe protiv višeg zvaničnika FBI-a koji je nadgledao neke od najtajnijih i najosjetljivijih kontraobavještajnih istraga te agencije pokazuju da ruski oligarsi mogu doprijeti i do srca američkih službi za sprovođene zakona, ističe Njujork tajms (The New York Times).
Hapšenje je šokiralo njegove bivše kolege, ukazuje list, navodeći da oni kažu da je Mekgonigal tokom svoje duge karijere prvenstveno istraživao ruske kontraobavještajne djelatnosti i špijunažu. Takođe je radio na izuzetno osjetljivim zadacima u obavještajnoj zajednici, vodeći FBI tim koji je istraživao zašto su doušnici američke Centralne obavještajne agencije (CIA) u Kini hapšeni i ubijani.
Pored rada na kontraobavještajnim poslovima povezanim s Rusijom i ruskim organizovanim kriminalom, Mekgonigal je učestvovao i u istrazi o ruskom miješanju u američke predsjedničke izbore 2016.
U svojim posljednjim godinama u FBI-u, Mekgonigal je vodio kontraobavještajno odjeljenje kancelarije Biroa u Njujorku prije nego što je otišao u penziju u septembru 2018. Iste godine, kancelarija Ministarstva finansija za kontrolu strane imovine uvela je sankcije Deripaski.
U optužnici se navodi da ga je Mekgonigala, dok je još radio za FBI 2018, Šestakov preko mejla spojio s osobom koja je radila Deripasku. Šestakov je takođe zamolio Mekgonigala da pomogne ćerki ruskog obavještajca da dobije pripravnički staž u njujorškoj policijskoj upravi za borbu protiv terorizma, prikupljanje obavještajnih podataka ili “međunarodnu vezu”. Prema optužnici, Mekgonigal je to prihvatio i tražio pomoć od poznanika iz njujorške policije.
U pogledu Deripaske, Mekgonigal i Šestakov su 2019. bili angažovani na radu za ukidanje sankcija oligarhu zajedno s jednom advokatskom firmom. Dvije godine kasnije, osoba koja je radila za Deripasku, počela je da pregovara s Mekgonigalom i Šestakovim da direktno rade za ruskog biznismena na pitanjima koja nisu bila legalna pod sankcijama, navodi se u optužnici.
Projekat je, kako navodi Njujork tajms, bio da se istraži rival u optužnici identifikovan kao Oligarh-2. Prema optužnici, Deripaska i taj oligarh su se borili za kontrolu nad jednom ruskom korporacijom. Deripaska je takođe želio da se istraži skrivena imovina koju drugi oligarh možda ima izvan Rusije.
U razmjeni elektronskih poruka među uključenima, navodi se u optužnici, oni nisu oslovljavali Deripasku po imenu, već “znaš već ko”, “klijent” i “veliki momak”.
Balkanske veze
Dok optužbe protiv Mekgonigala pokazuju kako se možda podrivaju napori za jačanje ekonomskih sankcija na bogate Ruse poslije invazije na Ukrajinu, one su, prema pisanju Vašington posta (The Washington Post) otkrile veze bivšeg agenta FBI-a s balkanskim političarima.
U zasebnom slučaju pokrenutom u Vašingtonu, tužioci tvrde da je makar od avgusta 2017. Mekgonigal propustio da otkrije FBI-u svoj odnos s bivšim službenikom albanske obavještajne agencije, koji je u optužnici opisan kao “Osoba A”.
Takođe je, prema optužnici, propustio da otkrije da je “imao kontakt” s premijerom Albanije Edijem Ramom.
Krajem 2017. godine, navode vlasti, Mekgonigal je od Osobe A dobio ukupno 225.000 dolara u gotovini – prvo u parkiranom automobilu ispred restorana u Njujorku, a sledeća dva puta u kući te osobe u Nju Džersiju. Prema optužnici, Mekgonigal je “ukazao Osobi A da će se taj novac isplatiti”.
Nekoliko mjeseci kasnije, na urgiranje Mekgonigala, FBI je otvorio istragu protiv američkog lobiste koji je radio za albansku političku partiju – Raminim rivalima. U toj istrazi je Osobu A označena kao izvor informacija.
To, kako navodi Vašington post, nije bio jedini slučaj u kojem optužnice sugerišu da je Mekgonigal koristio svoj posao za korist ljudima s kojima je imao neprijavljene finansijske ili lične odnose.
Na putovanju u Austriju 2017. godine, Mekgonigal i tužilac Ministarstva pravde intervjuisali su albanskog biznismena i političara koji su prethodno rekli Mekgonigalu da žele da neko istraži prijetnju smrću protiv njih, navodi se u optužnici. Mekgonigal je s tom osobom upoznala Osoba A.
Sljedeće godine, Mekgonigal je navodno tražio od službe FBI-a za vezu u Ujedinjenim nacijama da ugovori sastanak s tadašnjom američkom ambasadorkom Niki Hejli ili drugim visokim zvaničnikom, kao i s bivšim bosanskim ministrom odbrane i osnivačem bosanske farmaceutske kompanije, navodi Vašington post.
Radi se o sadašnjem ministru sigurnosti Selmi Cikotiću i preminulom biznismenu iz Gračanice na sjeverozapadu Bosne i Hercegovine Davidu Zahiroviću.
U optužnici se navodi da su Mekgonigalovi saradnici tražili taj sastanak iz političkih razloga koji bi donijeli finansijsku korist Osobi A. Mekgonigal je tada, prema optužnici, predložio da farmaceutska kompanija plati pola miliona dolara kompaniji registrovanoj na Osobu A, kao naknadu za organizovanje sastanka.
