Rusija i Kina intenzivno koriste institucionalne i društvene slabosti zemalja Zapadnog Balkana kako bi širile anti-NATO narative i destabilizovale region, ocijenio je Marko Banović iz Digitalnog forenzičkog centra, tokom NATO Youth Samita koji se održava u Budvi.
Banović je upozorio da se region suočava sa složenim izazovima koji prevazilaze granice pojedinačnih država.
„Imamo slabe i politizovane institucije, duboko ukorijenjeno nepovjerenje javnosti, etničke podjele unutar i između država, kao i ograničenu međusobnu saradnju,“ kazao je on.
Prema njegovim riječima, sve ove slabosti ciljano eksploatišu strani akteri, prije svega Rusija i Kina, kako bi plasirali narative koji podrivaju demokratiju i stabilnost. Banović ističe da Rusija koristi čitav spektar hibridnih prijetnji – od sajber napada, preko dezinformacionih kampanja i napada na kritičnu infrastrukturu, do organizovanja protesta.
„Nekada su GRU agenti direktno djelovali u Crnoj Gori, naročito tokom pristupanja NATO-u. Danas se oslanjaju na mrežu posrednika – proruske aktere, nacionalističke grupe u Srbiji i vjerske institucije,“ naglasio je on.
Banović upozorava i na emocionalne mehanizme kojima se služe protivnici NATO-a. „Eksploatiše se NATO intervencija iz 1990-ih, reinterpretiraju se činjenice, kreiraju dezinformacije i ciljaju se osjetljive društvene grupe. Sve to izaziva snažne emocionalne reakcije,“ rekao je on.
Vlasta Zekulić, načelnica Odjeljenja za strateška pitanja i saradnju u Komandi Savezničke transformacije ocijenila je da suočavanje sa hibridnim prijetnjama postaje sve značajniji izazov za NATO, jer moderne prijetnje sve češće dolaze iz „sive zone“ između rata i mira, koristeći taktike koje su istovremeno nejasne i agresivne, ali često ispod praga koji bi aktivirao kolektivnu odbranu po Članu 5.
Govoreći o evoluciji koncepta hibridnog ratovanja unutar Alijanse, Zekulić je istakla da je NATO počeo ponovo da koristi termin hibridno ratovanje – što je bilo 2009. godine, i to u kontekstu koji nije bio vezan za Rusiju, već za nejasnoće i prinudnu prirodu napada u Avganistanu.
„Kada ne možete jasno reći ko vas napada, kada ne razumijete tačno ni ko ni šta stoji iza toga, a napadi su toliko prisilni, agresivni i kinetički – tada smo počeli da koristimo termin hibridno ratovanje“, objasnila je Zekulić.
