Izmjenama Zakona o elektronskim komunikacijama, koje su usvojene sa 42 glasa poslanika parlamentarne većine posljednjeg dana zasijedanja Skupštine u prošloj godini, ugrožena je nezavisnost Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost (EKIP), ocijenio je za Pobjedu izvršni direktor Agencije Darko Grgurović.
On je upozorio da su izmjene zakona neusaglašene i u suprotnosti sa najznačajnijim pravnim aktom Evropske unije za oblast elektronskih komunikacija direktivom 2018/1972/EU (EECC - Evropskim elektronskim komunikacionim kodom) i suprotne obavezama koje je Crna Gora preuzela Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju.
Zeleno svjetlo Vlade
„Imajući u vidu da je čista slučajnost što je ovaj zakon usvojen dan nakon što je prestao mandat svim članovima Savjeta EKIP-a, kao i da se na ovaj način stvara nepoželjna praksa da skupštinska većina, polazeći od političkih interesa i potreba, uvijek može inicirati izmjene zakona koji se odnosi na rad nekog nezavisnog regulatornog tijela i smijeniti rukovodstvo regulatornog organa, koji se u tom slučaju ne može zvati nezavisnim, iako je obezbjeđivanje nezavisnosti jedan od najvažnijih zahtjeva pravne tekovine EU u vezi sa regulatornim tijelima, cijenimo da ovaj zakon nije usaglašen sa članom 7 stav 2 EECC“ kazao je Grgurović redakciji Pobjede.
Izmjene zakona su usvojene na prijedlog Demokrata, a u cilju usaglašavanja sa Zakonom o državnoj upravi. Prethodno je vlada Milojka Spajića u petak, istog dana kada je u parlamentu usvojen zakon, dala pozitivno mišljenje na predloženo zakonsko rješenje, koje nije prošlo na matičnom odboru za ekonomiju.
Članom 16 izmjena zakona dodati su novi članovi 201a, 201b i 201c, na osnovu kojih se statut EKIP-a mora uskladiti sa odredbama ovog zakona u roku od šest mjeseci, imenovati novi savjet u roku 30 dana, a do tih promjena sa radom nastavlja aktuelni sastav i izvršni direktor.
Prelaze u činovnike
„Cijenimo da članovi 201b i 201c u principu znače da Savjetu i izvršnom direktoru prestaje mandat danom stupanja ovog zakona na snagu, odnosno prije isteka mandata, što je u suprotnosti sa odredbama člana 7 stav 2 Direktive 2018/1972/EU (EECC) koji glasi: „Države članice treba da osiguraju da se čelnik nacionalnog regulatornoga tijela ili, ako je to primjenjivo, članovi kolegijalnog tijela, koji obavljaju tu funkciju u okviru nacionalnog regulatornoga tijela ili njihovi zamjenici, mogu razriješiti dužnosti tokom njihovog mandata samo ako više ne ispunjavaju uslove potrebne radi izvršenja njihovih dužnosti, koje su unaprijed utvrđene u nacionalnom pravu prije njihova imenovanja“, naveo je Grgurović.
On se osvrnuo i na to što su izmjene zakona donijete po skraćenoj proceduri i bez javne rasprave da bi se osigurao kontinuitet donošenja odluka Savjeta, odnosno EKIP-a, zbog isteka mandata svim članovima Savjeta.
!Da je Skupština postupala u skladu sa svojim nadležnostima iz tada važećeg zakona trebalo je da raspiše konkurs najkasnije u septembru 2021. godine za jednog člana Savjeta (u septembru 2021. zatražio je razrješenje), u decembru 2021. godine za još jednog člana Savjeta (mandat mu je istekao 6. juna 2022. godine) i u junu 2023. godine za predsjednika i dva preostala člana (mandat im je istekao 28. decembra 2023. godine). Na taj način bi bio poštovan Zakon o elektronskim komunikacijama, obezbjeđena puna funkcionalnost Savjeta, kontinuitet u donošenju odluka i nezavisnost EKIP-a, na šta smo ukazivali u više navrata relevantnim adresama“, saopštio je Grgurović.
Istakao je da je brisanjem člana 15 bitno promijenjen način imenovanja članova i predsjednika Savjeta, koji se više neće birati na javnom konkursu, što je u suprotnosti sa odredbama člana 7 stav 1 Direktive 2018/1972/EU (EECC), koji glasi: „Čelnik nacionalnog regulatornoga tijela ili, prema potrebi, članovi kolegijalnog tijela koji tu funkciju obavljaju u okviru nacionalnog regulatornoga tijela ili njihovi zamjenici, imenuju se na mandat od najmanje tri godine i biraju se među osobama priznatog ugleda i stručnog iskustva, na osnovu dostignuća, vještina, znanja i iskustva, prema otvorenom i transparentnom postupku izbora. Države članice osiguravaju kontinuitet donošenja odluka.“
Dodao je da je usvojenim izmjenama zakona propisano da Vlada imenuje i razrješava Savjet EKIP-a, kao i da Savjet za svoj rad odgovara Vladi.
„Ove izmjene su uvedene u cilju usaglašavanja Zakona o elektronskim komunikacijama sa Zakonom o državnoj upravi. Ipak, imajući u vidu da je Vlada u potpunosti, većinski ili djelimično vlasnik operatora: Pošte CG, Radio-difuznog centra, Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS), Crnogorskog elektroprenosnog sistema (CGES) i dr, kao i član 6 stav 1 Direktive 2018/1972/EU (EECC) koji glasi: „Države članice garantuju nezavisnost nacionalnih regulatornih i drugih nadležnih tijela i osiguravaju njihovu pravnu odvojenost i funkcionalnu nezavisnost od bilo koje fizičke ili pravne osobe koja pruža elektronske komunikacione mreže, opremu ili usluge. Države članice koje su zadržale vlasništvo ili kontrolu nad preduzetnicima koji pružaju elektronske komunikacione mreže ili usluge osiguravaju efikasno strukturno odvajanje regulatorne funkcije od djelatnosti koje se tiču vlasništva ili kontrole“, cijenimo da navedena odredba Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o elektronskim komunikacijama i odgovarajuća odredba Zakona o državnoj upravi, predstavljaju ozbiljan rizik narušavanja nezavisnosti EKIP-a“, naglasio je Grgurović.
Prema njegovim riječima iz Zakona o državnoj upravi u Zakon o elektronskim komunikacijama prenijete su odredbe koje ugrožavaju nezavisnost EKIP-a, dok su izostale pojedine odredbe koje jačaju nezavisnost Agencije.
Neusklađeno
„Član 10 zakona izmijenjen je tako da na statut EKIP-a saglasnost daje Vlada iako to nije predviđeno Zakonom o državnoj upravi. Izmijenjenim članom 20 nijesu predviđene sve nadležnosti direktora EKIP-a koje mu daje Zakon o državnoj upravi, odnosno nije mu dodijeljena nadležnost utvrđivanja unutrašnje organizacije i sistematizacije radnih mjesta u EKIP-u – rekao je Grgurović i dodao da će član 24 stav 4 Zakona o elektronskim komunikacijama, nakon najnovijih izmjena, glasiti: „Plan rada sa finansijskim planom Agencije za narednu godinu usvaja Vlada“, što ne propisuje član 45 stav 2 Zakona o državnoj upravi, koji glasi: „Državna agencija donosi godišnji program rada koji sadrži podatke o ciljevima, indikatorima uspješnosti, aktivnostima koje su potrebne za realizaciju ciljeva i licima odgovornim za realizaciju.“
Usvojeni zakon je u najbitnijim odredbama isti kao onaj iz aprila prošle godine, koji nije stupio na snagu, jer je tadašnji predsjednik Crne Gore Milo Đukanović odbio da ga potpiše. Izmjene zakona su tada usvojene i pored činjenice da su bivša vlada Dritana Abazovića i tadašnje Ministarstvo ekonomije dali negativno mišljenje, u kojem se navodi da su predložene odredbe suprotne Direktivi 2018/1972/EU i da je na većinu odredbi iste ili slične sadržine već dobijeno negativno mišljenje Evropske komisije na Nacrt zakona pripremljen 2019. godine.
Na taj je zakon negativno mišljenje dala je i Agencija za sprečavnje korupcije, ocjenjujući da podriva nezavisnost EKIP-a, a negativno se izjasnila i Evropska komisija u posljednjem izvještaju o napretku Crne Gore u poglavlju 10 Digitalna transformacija i mediji.
EK u izvještaju navodi „U novembru 2022. godine, Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma je formiralo radnu grupu za izradu Nacrta zakona o elektronskim komunikacijama. Međutim, u aprilu 2023. godine, Skupština je, u odvojenoj proceduri, usvojila izmjene zakona, sa namjerom da se aktuelni članovi Savjeta EKIP-a i izvršni direktor razriješe dužnosti, prije isteka njihovih mandata. Te izmjene i dopune je predložio određeni broj članova Skupštine, bez sprovođenja javne rasprave i protivno negativnom mišljenju Vlade i EKIP-a. Takav razvoj događaja predstavlja ozbiljan rizik narušavanja nezavisnosti Agencije.“
„Kako je obezbjeđivanje nezavisnosti regulatornih tijela jedno od važnijih mjerila u pretpristupnim pregovorima, za očekivati je da EK po ovom pitanju da iste navode kao i u prethodnom izvještaju o napretku Crne Gore u pridruživanju EU, odnosno da procijeni da ovakav razvoj događaja predstavlja ozbiljan rizik narušavanja nezavisnosti EKIP-a“, poručio je Grgurović.
Regulatori „trn u oku“ nove skupštinske većine
Skupština nije usvojila izvještaje o radu i finansijske izvještaje EKIP-a za 2020, 2021. i 2022. godinu. Isto su prošle Regulatorna agencija za energetiku i Državna revizorska institucija.
„Imajući u vidu da je EKIP 2020, 2021. i 2022. godine izvršio sve aktivnosti koje su bile predviđene planovima, a koje je prethodno usvojila Skupština, da je EKIP tokom tih izvještajnih godina uvijek proaktivno djelovao, pokretao i završavao projekte koji nijesu bili predviđeni planovima rada, ali trebalo ih je sprovesti u cilju praćenja tehnološkog napretka i/ili prevazilaženja problema, da je kreirao stabilan i predvidiv regulatorni okvir, koji je stvorio jednake uslove za sve učesnike na tržištu i visok stepen konkurencije, da statistički pokazatelji ukazuju na kontinuirani razvoj elektronskih komunikacionih mreža, kao i povećanje dostupnosti najmodernijih elektronskih komunikacionih servisa i njihovog korišćenja od strane građana i privrede, da višegodišnji trend visokih investicija u sektoru elektronskih komunikacija potvrđuje činjenicu o dobrom stanju u sektoru elektronskih komunikacija i dobrom i stabilnom pravnom i regulatornom okruženju, te da je tržište elektronskih komunikacija, po svim značajnim pokazateljima, uglavnom bolje od prosječnih vrijednosti tih paramatara u regionu i EU, što je navedeno u relevantnim međunarodnim izvještajima ne možemo dati drugo objašnjenje osim da je neusvajanje navedenih izvještaja motivisano političkim razlozima parlamentarne većine“, ocijenio je Grgurović.
