Budžet Ministarstva prosvjete i nauke za 2010. godinu biće 14 miliona eura manji nego što je bio za 2009. i iznosiće 115,74 miliona. Od pomenutog iznosa, nešto više od 95 miliona planirano je za bruto zarade zaposlenih.
Za sve budžetske korisnike predviđeno je manje novca nego u ovoj godini. Najveće smanjenje planirano je za Univerzitet Crne Gore, za koji je u narednoj godini predviđeno 13,683 miliona eura - 3,5 miliona manje nego lani. Iza igre brojki, krije se poražavajuća istina: državna dotacija biće dovoljna za preživljavanje. Prema svim proračunima ispada da tek nešto više od pola miliona eura neće otići na zarade zaposlenih.
“Nadamo se da ova odluka nije konačna”, kaže za portal Analitika prorektor Univerziteta dr. Zdravko Uskoković, profesor na Elektrofakultetu u Podgorici. Prorektor Uskoković smatra da će Vladinim mjerama biti izrazito ugroženi fakulteti koji upisuju malo studenata a gdje je nastavni proces prilično skup. “Arhitekturu, farmaciju, Prirodno-matematički fakultet, stomatologiju, novi studijski program, sve cetinjske akademije, nema ko da finansira ako neće država. Predviđena cifra dovoljna je samo za plate stalno zaposlenih i za kliničare sa Medicinskog fakulteta. Za normalno funkcionisanje Univerziteta na pomenutu cifru nedostaje još oko 2,5 miliona eura”, tvrdi dr. Uskoković.
I rektor Univerziteta Crne Gore, dr. Predrag Miranović u izjavi dnevnom listu Vijesti je izrazio duboku zabrinutost za dalje osnovno funkcionisanje nekih univerzitetskih jedinica, pogotovu onih na kojima su troškovi obavljanja nastave visoki, poput Medicinskog i Prirodno-matematikog fakulteta, i onih koje je teško usmjeriti na "tržišniji" način funkcionisanja, kao što je Filozofski fakultet ili akademije na Cetinju.
Dr. Miranović je podsjetio da je rad Univerziteta bio otežan i u ovoj godini na izmaku. Rektor takođe upozorava na činjenicu da su ostalim segmentima obrazovanja u poređenju sa, primjera radi, 2007. godinom, sredstva povećana, od 9 do 25 odsto, dok su Univerzitetu smanjena za oko osam odsto. Dr. Miranović najavljuje da će Upravnom odboru Univerziteta predložiti neke mjere kako bi crnogorske visokoškolske ustanove funkcionisale sa što manje problema. Iako ne precizira te mjere, jasno je da ovako restriktivna politika Vlade prema Univerzitetu može imati samo negativne posljedice na kvalitet nastave i studiranja
Univerzitet Crne Gore ima 18 univerzitetskih jedinica, tri samostalna studijska programa (farmaciju, geodeziju i obrazovanje učitelja na albanskom jeziku), te tri instituta (za strane jezike, za biologiju mora i Istorijski institut). Kada se pomenuta cifra od pola miliona eura koja ostaje van budžeta za plate, podijeli na ovoliko dijelova, pa se to opet podijeli na 12 mjeseci u godini, onda baratamo sa zaista mizernim iznosima koji treba da pokriju i troškove održavanja zgrade, i komunalija, struje, vode, potrošnog materijala za toliko zaposlenih i studenata.
Prorektor Uskoković izražava bojazan za sve studijske programe koji se ne sufinansiraju. “Nisu kalkulisani ni troškovi za profesore i predavače koji dolaze sa drugih univerziteta u regionu”, kaže prorektor. Fakulteti su obavezni da 20 odsto prihoda od školarina i 10 odsto od projekata usmjere prema Univerzitetu, koji to ponovo vraća fakultetima, ali nikada sve.
Univerzitet Crne Gore ima 20 hiljada studenata. Država finansira školovanje oko jedne četvrtine tog broja. Za ostale, školarina iznosi između 250 i 500 eura po semestru. “Ono što država plaća, ne možemo nikako prebaciti na teret roditelja”, smatra dr Uskoković. Na pitanje da li se iza pomenutog predloga krije protekcionizam prema privatnim univerzitetima, dr Uskoković odgovara da ne može to da tvrdi, jer se ovakve odluke uvijek obrazlažu potrebama štednje.
Kontroverzan je stav države prema razvoju Univerziteta Crne Gore. Otvaraju se studije i na jugu i na sjeveru zemlje što ih - tako dislocirane od “centra” - čini skupljim i za državu i i za studente (menze, domovi, dnevnice za profesore). Istovremeno, uvodi se restriktivna budžetska politika koja dovodi u pitanje i funkcionisanje osnovne univerzitetske djelatnosti. O razvoju univerzitetskog istraživanja i nauke u takvim sulovima ne može biti ni riječi. Profesorski standard je ionako tanak (osnovna plata oko 600 eura), a o studentskom standardu se inače premalo brine. Jer, akademski život ne čine samo predavanja i ispiti. Ovo je najbolji put da dobijemo akademskog građanina siromašnog duhom, nezainteresovanog i apatičnog, jadnog opšteg obrazovanja i začaurenog u provincijsku svijest.
G.B.
