Zbog nedovoljnog testiranja i, što je još važnije, nerazumijevanja ovog novog virusa, oboljeli su ostali bez odgovora i bez nade. Medicinski radnici su odbili mnoge ljude, a za njihove uporne i neobične simptome okrivili su anksioznost. No, šta se zapravo dešavalo?
Dugi Covid je stanje koje traje nakon infekcije ponekad može mjesecima onemogućavati oboljelima da se bave svakodnevnim aktivnostima, a nekad čak i duže. Ovo zaslužuje našu pažnju i sa medicinskog i sa socijalnog aspekta, jer će onima koji obolijevaju u sadašnjosti i budućnosti biti potrebna ogromna podrška službi koje su već pod pritiskom zbog pandemije.
Potrebno je uraditi još istraživanja da bi se razumjelo ovo stanje, ali u međuvremenu dok čekamo da se istraživanje sprovede, najlakši način da se smanji vjerovatnoća dugotrajnog Covida je da se vakcinišemo što je prije moguće.
Šta znamo o dugom Covidu i vakcinama
Početkom 2020. godine, ZOE, kompanija za zdravstvenu nauku čiji sam suosnivač, pripremala se za pokretanje novog zdravstvenog programa ishrane. Ali onda, kada je izbila pandemija, ZOE tim je bio prinuđen da pomogne u rješavanju neposrednih zdravstvenih izazova koji su pred nama.
Reagovali smo korišćenjem naše postojeće tehnologije da napravimo i pokrenemo aplikaciju za prikupljanje simptoma Covida u realnom vremenu. Studija ZOE COVID sada ima više od 4,5 miliona saradnika širom Ujedinjenog Kraljevstva, SAD i Švedske – i omogućila nam je da saznamo više o dugotrajnom Covidu i razumijemo šta treba da se uradi da bi se smanjio rizik od zaraze.
Aplikacija ZOE počela je da prati vakcine u Velikoj Britaniji čim su uvedene u decembru 2020. i od tada istražujemo vezu između vakcinacije i dugog Covida i prikupili smo neke zanimljive nalaze.
Prema našem istraživanju, objavljenom u naučnom časopisu Nature, oko jedan od 20 nevakcinisanih ljudi koji imaju simptome Covid-19 proživljava simptome najmanje osam nedjelja, a kod jednog od 50 simptomi traju tri mjeseca ili više.
Međutim, za vakcinisane pojedince, naša analiza, objavljena u naučnom časopisu Lancet Infectious Diseases, otkrila je da odrasli koji su revakcinisani (AstraZenecom ili Pfizerom) imaju 49% manju vjerovatnoću da će dobiti dugi Covid ako se zaraze. Drugim riječima, njihove šanse za razvoj dugog Covida su prepolovljene.
Analiza je takođe pokazala da su oni koji su se zarazili koronavirusom nakon revakcinacije imali 74% manje šanse da budu hospitalizovani i 35% manje šanse da dožive akutne simptome Covida. Kada je u pitanju dugotrajna prevencija Covida, čini se da je vakcinacija ključna.
Sada, prema podacima ZOE-a, Velika Britanija bilježi najveće stope Covida koje smo imali u 2021. Iako je rizik od dugotrajnog obolijevanja od Covida kod vakcinisanih veoma mali, na kraju krajeva, to je igra brojeva. Više slučajeva znači više ljudi koji će možda ipak iskusiti dugi Covid. Ali svako ko želi da ograniči svoje šanse da dobije dugi Covid treba da se vakciniše i preduzme mjere predostrožnosti, kao što je nošenje maske, kako bi izbjegao zarazu virusom.
Šta je sa onima koji već boluju od dugog Covida?
Tek ovog oktobra Svjetska zdravstvena organizacija je konačno prepoznala dugotrajni Covid kao „stanje poslije Covid-19“. Dajući definiciju, to ne samo da signalizuje medicinskim stručnjacima da ozbiljno shvate dugi Covid, već nudi i neki oblik opravdanja za one koji nastavljaju da se bave dugim simptomima.
I na sreću, postoji više obećavajućih podataka kada je riječ o oboljelima od dugog Covida – grupa pod nazivom LongCovidSOS je otkrila da je od više od 800 ispitanih pacijenata dugog Covida, više od polovine prijavilo opšte poboljšanje simptoma nakon vakcinacije. Ova studija je objavljena samo kao preprint, tako da drugi naučnici tek treba da je pregledaju, ali nalazi su ohrabrujući.
Iako se čini da vakcine protiv Covid-19 mogu da imaju pozitivan uticaj na one koji boluju od dugog Covida, nije jasno zbog čega. Možda imuni odgovor izazvan vakcinama ima direktan uticaj na simptome. Moguće je i da određene vrste dugog Covida dobro reaguju na vakcine ili da su određene vrste vakcina efikasne protiv dugog Covida.
Ili možda vakcine ublažavaju simptome kod ljudi čije je stanje manje komplikovano. Da bi se znalo koja je od ovih pretpostavki tačna, u slučaju da neka od njih jeste, potrebno je više istraživanja. Pozitivna stvar je to što vakcinisanje svakako ne dovodi do pogoršanja dugog Covida.
U stvari, čak smo čuli anegdotske izvještaje o poboljšanju simptoma i lakšem životu pacijenata sa dugim Covidom nakon vakcinacije. Postoje istraživačke studije koje se rade širom svijeta i ohrabrio bih svakoga ko se nosi sa dugim Covidom da pogleda studiju o dugom Covidu i da se uključi.
Postaje jasnije da ćemo svi živjeti u Covid-19 realnosti još neko vrijeme. Moramo da nastavimo da preduzimamo korake koji će zadržati nisku stopu slučajeva kako bismo globalno mogli da ograničimo broj ljudi koji će morati da žive sa dugoročnim simptomima Covida koji otežava život.
Vakcinišite se. Primite i treću dozu. Nastavite da praktikujete distanciranje u zatvorenom prostoru. Perite ruke. I, iako znam da nošenje maske može biti neprijatno ili dosadno, to je jedan od najefikasnijih koraka koje možemo preduzeti kao društvo da spriječimo širenje ovog virusa. Dakle, nastavite da nosite masku.
* * * * *
Autor je Tim Spektor, profesor genetske epidemiologije na Kraljevskom koledžu u Londonu, naučni suosnivač kompanije za zdravstvenu nauku ZOE, viši istraživač studije PREDICT i vodeći naučnik studije ZOE COVID.
