To je i kraj jedne političke ere, započete podjelom unutar prvobitnog DPS i Đukanovićevim zaokretom u odnosu na politiku režima Slobodana Miloševića, 1997. godine. Neki bi, možda, rekli da storija zapravo počinje tzv. “antibirokratskom revolucijom” – u kojoj je Đukanović imao istaknuto mjesto – ali je raskid sa ratnom i nacionalističkom politikom Srbije pravi početak onoga čijem kraju prisustvujemo ovih dana.
Đukanovićev odlazak sa političke scene otvara mnoga teška i bolna pitanja. Da li aktuelna crnogorska politika – ona suverenistička, demokratska i istinski građanska – ima odgovore na njih?
Razaranje crnogorskog političkog i državnog integriteta, ozbiljno i teško urušavanje na svim poljima – od obrazovanja do ekonomije – kojem prisustvujemo, posljedice su ne samo štetočinskog i anti-državnog ponašanja dvije posljednje vlade i političkih subjekata koje su ih činile i koji i dalje razaraju društveno, političko i ekonomsko tkivo naše zemlje, već i onog sistema, načina djelanja i mišljenja, koji je karakterisao vlast na čelu sa DPS-om, u vremenima poslije povraćaja nezavisnisti 2006.
Ali, to su prošla vremena, čiju politička vrijednost treba tražiti u analizi što i kako treba mijenjati da bi ideje građanske, multikulturne Crne Gore, evro-atlantskog opredjeljenja i evropske budućnosti, imale šansu da, u sagledivoj budućnosti, povrate politički uticaj i da budu vlast, odnosno dio vlasti.
Ideje o novim ljudima i novim idejama se nameću kao logične – iako, bez konkretnih i jasnih odrednica i programa, zvuče kao opšte mjesto. Lako je to reći, posebno u Crnoj Gori, a teško ostvariti – naročito u Crnoj Gori!
Promjene, pa i personalne (“kadrovske”) su, dakle, neophodne. Đukanovićeva ostavka, i u tom smislu, potencira potrebu za smjenom generacija. Da li će to biti shvaćeno u njegovoj, ali i u drugim partijama “crnogorskog bloka” – drugo je pitanje.
Partije na tom krilu crnogorske politike nemaju mnogo vremena da sada, uoči zakazanih prijevremenih parlamentarnih izbora, temeljno razmisle o potrebi ne samo koalicionog djelovanja, već i ujedinjavanja snaga. Što ne znači da mogu da započnu taj proces. Formiranje novih političkih subjekata je, takođe, opcija koju ozbiljno treba razmotriti.
Sva je prilika da će to biti ostavljeno za vrijeme poslije junskih izbora. Na sopstvenom porazima se najbolje uči, rekli bi pesimisti. Mada to sada zvuči kao vrlo realistična projekcija.
Najezda novih “mladih, pametnih i lijepih” na suprotnom polu crnogorske politike (o čijoj bi se pameti, uzgred budi rečeno i kao što jasno vidimo, moglo raspravljati), među kojima su sada nesporni favoriti populisti iz Pokreta “Evropa sad”, će ostaviti dugotrajne posljedice – bez obzira na to koliko će trajati njihova vladavina.
Uticaj Zapada – onaj i onakav koji je, sa znanjem ili bez njega, favorizovao dolazak novih vlasti – ostaće u okviru sada već “čuvenog” koalicionog sporazuma koji su Z. Krivokapić, Bečić i Abazović promovisali u decembru 2020.
Ostaće, dakle, formalno i prazno, bez entuzijazma i bez stvarne zainteresovanosti i uvjerenja, formulacije o evropskom putu Crne Gore, usaglašenosti politika vlade sa politikama EU, o nepovlačenju priznanja Kosova … Takve je ritualne “zavjete” već položio i izabrani predsjednik Milatović, jednakim žarom i odlučnošću kojima su to – posljednjih godina – iskazivali pomenuti bivši i aktuelni funkcioneri avgustovskih vlasti.
Za to vrijeme – znaju to i vide i naši evropski i američki prijatelji – imamo imploziju i urušavanje svih segmenata crnogorske kulture, politike i ekonomije, od tzv. Temeljnog ugovora, preko razorenog obrazovnog sistema i najozbiljnije kompromitacije i zloupotreba u policijskom i bezbjedbosnom sektoru, pa sve do lako predvidljivog finansijskog i ekonomskog sloma, koji nam, ukoliko neko hitno i volšebno ne pokloni Crnoj Gori milijardi ili dvije eura, slijedi tokom ove godine.
Zato se crnogorski građanski i suverenistički političari – svih vjera i nacija, naravno – moraju spremiti za dugotrajnu političku borbu.
Gorčina poraza koje doživljavaju mora im dati podsticaj. U uslovima medijske okupacije, bez značajne pomoći i razumijevanja sa strane, sa značajnim dijelom biračkog tijela koje je, najblaže rečeno, prestrašeno i dezorijentisano, sa urušenom institucijama i sa oponentima čije se namjere i akcije definišu i projektuju sa adresa kojima je obnovljena crnogorska nezavisnost mrzna, vrlo mrzna – ta će borba biti mučna i duga.
Biće to crnogorski “dugi marš”, koji se mora započeti i koji se mora izdržati.
Novi nacionalni/državni program treba da bude njegova politička osnova, a zajedništvo njegova snaga. Crnogorci nisu vični međusobnom razumijevanju, solidarnosti i savezništvu, ali se, valjda, i te vještine mogu savladati, kroz učenje na grešakama i promašajima u crnogorskoj istoriji. I u ovoj, najnovijoj.
Naš problem je, dakle, veliki – pa su i naše šanse velike!
