Ako se danas predstavnici tri najjače opozicione stranke – Nebojša Medojević, Andrija Mandić i Vasilije Lalošević umjesto Srđana Milića – zaista sastanu sa Štefanom Fileom, biće to najveći spoljnopolitički uspjeh crnogorske opozicije. Prije njih je samo još Predrag Bulatović gostovao u Briselu i razgovarao lično sa Havijerom Solanom. Bilo je to pred crnogorski referendum, kada je Evropa brinula za političku stabilnost Crne Gore.
U vremenu dok se piše ovaj tekst (srijeda veče) kolaju neprovjerene informacije da će Evropski komesar za proširenje biti prezauzet i to baš u četvrtak i petak te da će goste iz Crne Gore ugostiti znatno slabiji politički igrači, neki od pomoćnika Štefana Filea. Liči to na ponavljanje scenarija sa gospođicom Ilonom: i tada je opozicija gromoglasno najavljivala razgovore sa političkim vrhom Vašingtona, da bi na kraju se konsultovali sa nekom nepoznatom staferkom.
Promjena taktike: Briselska opoziciona odiseja je, međutim, drugačija od one američke. Jer, ko god bio domaćin, File ili neko o njegovih saradnika, susret opozicionih lidera sa evropskim zvaničnicima posred Brisela prvi je, značajniji, spoljnopolitički iskorak crnogorske opozicije. Nije mala stvar izlobirati sastanak u centru evropskih zbivanja i to u času kada se očekuje objavljivanje mišljenja Evropske komisije.
Višemjesečna intezivna međunarodna aktivnost, koju je uglavnom predvodio lider Pokreta za promjene Nebojša Medojević - logistički pomognut pojedinim zvaničnicima i lobistima iz Njemačke i Velike Britanije - dala je prve, opipljive rezultate. Crnogorska opozicija konačno je tretirana poput one u okruženju. U svemu tome ima neke odocnjele pravde: ako je Toma Nikolić, radikal iz „ere zarđalih kašika“ Vojislava Šešelja, zaslužio da bude redovni, uvaženi gost Brisela – vala je red da makar isti nivo pažnje dožive i lideri crnogorske opozicije.
Odlaskom u Brisel crnogorska opozicija je poslala poruku da pokušava da promijeni sliku o sebi. I zaista: bez intezivnih kontakata sa međunarodnom zajednicom opozicija ne može pokazati ni sebi ni svojim biračima da su zaista ozbiljna alternativa vladajućoj koaliciji koju Evropa i SAD dočekuju širom otvorenih ruku.
Opoziciona „štura ponuda“: Za Crnu Goru je dobro što opozicija pokušava da se pozicionira prema Evropskoj uniji. Ono, kad bi se išlo u detalje, ne bi valjalo za opoziciju u Briselu da, na primjer Lalošević, pred evropskim zvaničnicima otvori dušu i iskreno progovori o tome što misli o Nato ili da, recimo Mandić, koliko su njegovi birači - vjerni srpskoj crkvi i odani blagom mitropolitu Amfilohiju - stvarno tolerantni prema gej populaciji...
Manimo se, ipak, neprijatnih detalja: gledanje u pravcu Brisela je značajan napredak u odnosu na vrijeme kada su neki ovdašnji opozicionari grdno pobolijevali kada se u Beogradu neko samo zakašlje. No, akcija „vrbovanja“ Brisela ili Vašingtona, ima ograničen domet. Preciznije rečeno, opozicione muke neće čudotvorno nestati putovanjem u središte Evropske unije jer ključni problemi Milića, Mandića i Medojevića nijesu vani nego u - Podgorici, Nikšiću, Budvi, Baru...
Naime, evropskim zvaničnicima na noge dolazi politička koalicija koja bilježi poraz za porazom. Opozicioni savez - iako je imao podršku značajnog dijela crnogorskih medija i direktnu, čak i mitingašku, podršku nekih „nezavisnih“ analitičara - nije tokom dvije godine zajedničkog djelovanja uspio da promijeni odnos snaga na terenu. Prosto: nije došlo do jačanja političke moći opozicije.
Naprotiv, današnja ujedinjena opozicija je slabija u odmjeravanjima sa vlašću od opozicionih stranaka kad su bile razjedinjene! Podaci o tome svjedoče. Umjesto desetak gradova koji su nekad bili pod njihovom kontrolom, danas opozicione stranke imaju većinu u svega tri opštine – Herceg Novom, Pljevljima i Plužinama. Uz većinsku podršku u Andrijevici, dobijenu prebjegom esdepeovca u opozicione redove, to je sve čime lideri opozicije mogu da se podiče pred novim evropskim prijateljima.Još je i gore: politički trendovi pokazuju da vlast ima tendenciju daljeg rasta, opozicija daljeg pada. Nedavno istraživanje CEDEM-a pokazuje da je Đukanovićev DPS zabilježio podršku 48,1 odsto birača - čak četiri odsto više nego ranije. U međuvremenu, koalicioni Krivokapićev SDP je narastao u partiju koja je na nacionalnom nivou postala respektabilan faktor sa skoro devet (preciznije: 8,8) odsto birača, postajući tako treća ili četvrta partija po snazi!
Iako to opozicioni lideri neće javno priznati, sadašnja verzija stvaranja crnogorskog DOS-a koji bi u jednom izbornom naletu počistio vlast, liči na projekat bez realne budućnosti.
Varljivo jedinstvo: Ništa se u politici, kao ni u životu, ne dešava slučajno. Ideja ekspresnog objedinjavanja opozicije imala je od začetka dvije konstrukcione greške.
Prije svega, Đukanović iz 2010. godine nije ni nalik Miloševiuć iz 2000. godine iako bi mnogi voljeli da jeste. No, srpski vožd je bio izopšten iz međunarodne zajednice; crnogorskog premijera i dan-danas dočekuju na evropskim političkim dvorovima i u centrali moći, Sjedinjenim Američkim Državama.
Drugi, veći, problem je što crnogorski opozicioni savez - nije nalik DOS-u. Istini za volju, Đinđićev i Koštuničin opozicioni blok sadržao je partije heterogenog sastava i programske orijentacije. U jednom su, međutim, svi bili složni: htjeli su demokratsku ali jedinstvenu državu Srbiju! Niti jedna stranka DOS-a formalno nikada nije govorila da ne priznaje srpsku državu, da ne prihvata srpske državne simbole i da želi redefiniciju državne teritorije.
Crnogorski samoproklamovani DOS nije mogao da pređe taj Rubikon. Mandić i Milić, u strahu od gubitka srpskog biračkog tijela, nikada nijesu prihvatili niti jedno obilježje crnogorske nezavisnosti i samobitnosti. U stvari, unutar crnogorskog opozicionog saveza većina stranaka su bili protivnici crnogorske samostalnosti. U želji da sačuva miuir u takvoj opozicionoj kući, Medojević je kao partijskim dekretom proglasio svaku priču o identitetskim stavrima za režimsku manipulaciju. Uz radikalnu i revolucionarnu političku retoriku, teške optužbe i blaćenja protivnika koji su odvraćali kolebljive i razočarane - opozicioni savez je stvorio žrvanj koji njih melje.Nakon toga se sve slaže, poput domina: pobjeda opozicije bi kod prosječnog crnogorskog birača bila signal da može doći do preloma u političkom sistemu i nasilne izmjene referendumskog rezultata. Taj Rubikon većina u Crnoj Gori nije spremna niti želi - ikad više - da pređe. Zato je opozicija, ne priznajući državu u kojoj želi da postane vlast, trajno ušla u zonu koju vladajuća koalicija zna da iskoristi: da se nametnu kao jedini zaštitnici crnogorske državne budućnosti.
Potraga za novom strategijom: Možda takva politička slika nekima izgleda suviše ogoljena, ali tako jeste. O tome svjedoči i prošlonedjeljni krah Mehmeda Bardhija u Ulcinju: sugrađani mu nijesu mogli oprostiti veliku bliskost sa srpskom opozicijom, sagorio je čim se suviše primakao Milićevom i Mandićevom ognju.
Zato su vapaji za opozicionog trojca lidera za međunarodnom podrškom u startu osuđeni na neuspjeh. Evropa će možda pažljivo saslušati opoziciju, ali je niko neće doživeti niti ozbiljno pogurati one koji gube sve izborne utakmice. Crnogorsku bitku opozicija ne može dobiti tako što će iskati pomoć Brisela ili Vašingtona, lopta je ovdje i ovdje treba davati golove. Ma koliko im to izgledalo kao političko svetogrđe, Milić, Mandić i Medojević, moraju brzom promjenom strategije uliti novi život vlastitom savezu. To, nije lako: prvo sami da prihvate nezavisnu državu Crnu Goru i sve institucije, ustanove, relikvije i znamenja...Onda biračima da pošalju poruku da je Crna Gora i njihova domovina. teška i dugotrajna priča, ali to su temelji, bez toga, uzaludna je sva priča o kriminalu, korupciji i monopolima - za običnog smrtnika te svakodnevne optužbe samo su opoziciona sredstva da se dočepaju vlasti.
I sve dok opozicija ne pređe tu liniju biće nalik likovima iz čuvene predstave, osuđenim da vječno čekaju Godoa, čudo kojim bi siva stvarnost jednog jutra postala ružičasta. U realnosti, stvari će drugačije funkcionisati. Već su počele, iza kulisa, unutarparijske trzavice: unutar PZP-a lome se koplja oko Krivokapića kao nekada oko odnosa prema Miloševiću u pojedinim strankama DOS-a; u SNP-u rastu "kongresna pregrupisavanja" snaga Milića i Bulatovića, a i Mandić i Danilović se povremeno nadgornjavaju ko je veći zaštitnik srpstva...
To nije put koji vodi do preokreta. Opozicija ne smije da čeka i nada se da će im najavljeno povlačenje premijera Đukanovića odjednom otvoriti prostor. Ukoliko ne naprave radikalnu promjenu strategije, crnogorske opozicione stranke rizikuju da se obistini po njih najgori scenario - da ostanu gubitnici čak i u slučaju Đukanovićevog povlačenja.
Draško ĐURANOVIĆ
