Cijena aluminijuma je pala na granicu (tek iznad) USD 1600 / toni (cash,LME) a to je cijena pri kojoj je oko 70 % evropske proizvodnje primarnog aluminijuma i oko 50% svjetske u gubitku.
Otežavajuća okolnost u svemu je što se zatvaraju fabrike potrošači aluminijumskih proizvoda (auto industrija), osjetno pada potražnja, a najveći svjetski proizvođač aluminijuma, Kina (oko 56% svjetske proizvodnje) nastavlja da povećava proizvodnju, uprkos niskoj cijeni i na kineskom tržištu, rastu zaliha i gubicima kineskih proizvođača.
Kina je u prva dva mjeseca ove godine proizvela 5,85 miliona tona primarnog aluminijuma, što je za 2,4% više nego u istom periodu prošle godine, saopštio je Nacionalni Biro za Statistiku. Treba napomenuti da period ove godine ima dan više zbog prestupne godine.
Ovo stanje je posljedica vanrednih okolnosti i velikih iskušenja kojima se čitav svijet suočava,usljed pandemije virusa, a loše i zabrinjavajuće je to što njen vrhunac još nije na vidiku u Evropi i Sjevernoj Americi. Ne treba biti veliki stručnjak pa zaključiti da će pandemija imati razorne posljedice po svjetsku ekonomiju i da je recesija u svijetu tokom ove godine više nego izvjesna.
Pravi momenat da vlade pokažu liderstvo i odgvornost
Pošto je ova situacija izazvana vanrednim i nepredviđenim okolnostima, a ne tržišnim uslovima
u normalnim okolnostima, upravo to je razlog zbog čega će države, njihove Vlade, intervenisati i setom fiskalnih stimulansa nastojati da ublaže posljedice pandemije na ekonomiju, raznim povlasticama za industriju, koliko je to moguće.
Upravo u ovim, „ratnim“ okolnostima velika je odgovornost na Vladama država pojedinačno a i cijele evrospke (EU) i svjetske zajednice i pravi momenat da vlade pokažu liderstvo i odgvornost.
Vlada Crne Gore je, utisak je, odgovorno, odlučno i pravovremeno reaogovala u datim okolnostima ali rezultati i stvarni učinak će se znati tek nakon što se sve ovo završi. Treba priznati, ipak, da ima stvari na koje Vlada ne može uticati, kao na primjer dolazak turista i spašavanje turističke sezone, ali može i mora biti odlučna i odgovorna u sprovođenju i poštovanju donijetih mjera i zabrana, pa ako treba, narodski rečeno, da bude i bezobrazna da bi se te mjere što bolje ispoštovale, prije svega u cilju zaštite građana.
I najveći aluminijumski proizvođači, poput Alkoe ili Norsk Hidra, upozoravaju da im je proizvodnja pod velikim rizikom i neizvjesnošću.
Njemačka aluminijumska industrija gleda na trenutna dešavanja sa velikom zabrinutošću, kaže Marius Bader, izvršni direktor njemačke aluminijumske asocijacije GDA.kaže da su najviše pogođeni proizvođači presovanih aluminijumskih proizvoda (ekstruderi) usljed pada potražnje od auto industrije.
Zbog toga GDA pozdravlja najnovije usvojene mjere Njemačke vlade po pitanju radnih olakšica za zaposlene,uključujući i kartkoročne odgode otplate obaveza bankama.
Takođe Bader zahtijeva hitne mjere Vlade koje bi omogućile maksimalnu fleksibilnost u cilju očuvanja proizvodnje i opstanak njemačke aluminijumske industrije.Pri tome treba imati u vidu da proizvodnja u elektrolizama ne može biti obustavljena odmah i bez priprema kao i to da ponovno pokretanje proizvodnje, nakon eventualnog privremenog zatvaranja fabrike, košta.
Rumunska vlada će pomoći Alro (u privatnom vlasništvu), najvećeg integralnog proizvođača aluminijuma u jugoistočnoj Evropi, sa 40 miliona eura godišnje, tokom 2019-2021, a razlog je što je Alro u gubicima usljed visoke cijene električne energije. Naime, tokom prošle godine cijena MWh za industriju u Rumuniji je dostizala 70 eura, uključujući i takse koje industrija plaća u EU na osnovu emisije GHG gasova (efekat staklene bašte). Odluka o ovome je donesena prije pojave korona virusa, a još se ne zna koje će mjere Vlada punuditi za ublažavanje posljedica korona virusa.
Svi veliki svjetski proizvođači da se dogovore da odmah smanje proizvodnju
Moj stav je (a sam njim je upoznata i Evropska aluminijumska asocijacija u Briselu) da nije niti pošteno niti profesionalno održavati visoku proizvodnju aluminijuma, ili čak povećavati u prva dva mjeseca ove godine, kao što je slučaj sa Kinom i zemljama Persijskog zaliva, a u uslovima kada je cio svijet u opasnosti zbog širenja korona virusa, i mnoge elektrolize ne mogu da prežive u trenutnim uslovima niske cijene i potražnje.
Ovo sada nisu regularni, normalni tržišni uslovi. Zato bi svi veliki svjetski proizvođači morali hitno da se dogovore da odmah smanje proizvodnju, a vlade država koje imaju fabrike - elektrolize pod rizikom od zatvaranja da im odmah pomognu i donekle subvencinišu troškove proizvodnje. U protivnom, predstoji zatvaranje za elektrolize u Evropi, SAD i Australiji.
A, u tom slučaju, svjetski potrošači aluminijumskih proizvoda postali bi još više zavisni od proizvodnje u Kini i u Persijskom zalivu. Amerikanci (predsjednik Tramp) pokušali su da zaštite svoju aluminijumsku industriju uvoznim tarifama ali u ovoj situaciji ni to neće pomoći - sve elektrolize u SAD gube novac trenutno.
I, na kraju samo kratko za KAP: pravi gubitke i ne može da opstane u ovim tržišnim uslovima, uostalom kao ni većina evropskih proizvođača. Na Vladi je da odluči da li ima interes za Crnu Goru da sačuva i pomogne ovu kompaniju.
Evropska Unija ima interes da sačuva svoju aluminijumsku industriju, uključujući elektrolize. Zato će ih i pomoći.
Goran Đukanović
Analitičar tržišta aluminijuma i konsultant za industriju
