„Crna Gora danas slavi, (makar zvanično!) Dan državnosti u znak sjećanja na velike događaje iz naše prošlosti koji su se dogodili na isti datum – 13. jul. Prvi od ovih događaja, bilo je obnova državne nezavisnosti na Berlinskom kongresu 1878. godine. Ovim činom završena je vjekovna borba crnogorskog naroda za osvajanje slobode i povratak izgubljene državotvornosti, koja je srušena sa potpadanjem feudalne države Zete dinastije Crnojevića, 1499. godine, pod osmansku vlast. Vjekovni san za koji su se borile generacije Crnogoraca, konačno je ostvaren na Kongresu Velikih sila u Berlinu, od 13. juna do 13. jula 1878. godine, jednom od tri velika diplomatska događaja XIX vijeka. Njemu je prethodio sukob sa Osmanskimm carstvom, kod nas nazvan Velji rat, koji je počeo ustankom u Hercegovini 1875. godine i trajao do 1878. godine. Na Kongresu Velike sile su odlučivale o Crnoj Gori posljednjeg dana, 13. jula, i usvojile njeno međunarodno priznanje i iznačajno teritorijalno proširenje, čime je Crna Gora dobila gradove Podgoricu, Bar, Nikšić, Kolašin, itd. Na taj način, Knjaževina Crna Gora postaje 26 država u Evropi i ulazi u višedecenijski period mira i slobodnog razvoja, sve dok njena državnost ne bude ponovo brutalno i nelaglno ukinuta 1918. godine“, navedeno je u saopštenju GI "21. maj".
Ističu da je jedan od najistaknutijih događaja u crnogorskoj istoriji opštenarodni ustanak 13. jula 1941. godine protiv okupacionih snaga fašističke Italije.
U GI "21. maj" kažu da je ovaj jedinstveni primjer narodnog jedinstva, kako u našoj tako i u evropskoj istoriji, postavio Crnu Goru i njen narod visoko na ljestvici otpora fašizmu u svijetu.
„Ocjena istorijske nauke o ovom događaju je sljedeća: „Trinaestojulski ustanak je prvi oružani ustanak naroda protiv fašističkog okupatora u Evropi. Otpočeo je i predvođen KPJ, kada su fašističke sile bile na vrhuncu svoje moći i kada je porobljena Evropa pognute glave i u strepnji iščekivala dalji tok događaja na svjetskoj sceni.“ Uloga u organizovanju i vođenju ustanka Komunističke partije je ključna i faktor bez kog definitivno ne bi bilo moguće njegovo podizanje“, dodaje se u saopštenju.
Ustanak crnogorskog naroda je, ističu u GI "21. maj", naširoko odjeknuo u tadašnjem svijetu i visoko podigao ugled našeg naroda.
„Upravo iz veličine Trinaestojulskog ustanka izašla je i obnova nacionalnog subjektiviteta u socijalističkoj Jugoslaviji kroz dobijanje republike ravnopravne sa drugim narodima. Sve to je postavilo Crnu Goru, uz istorijske uspone i padove, na staze pune obnove nezavisnosti 21. maja 2006. godine. Stoga, 13. jul bez sumnje spada u najvažnije datume crnogorske istorije i sa velikim pijetetom moramo da se odnosimo prema svemu što on predstavlja za nas. Zato, stalno vrijedi da se podsjećamo na tekovine 13. jula kako ne bi dolazili u iskušenja da relativizujemo ili omalovažavamo, kroz razne istorijske revizionizme, vrijednosti koje on znači za crnogorsko društvo“, poručili su u GI "21. maj".
