Crnogorska politička kriza ima otrežnjujući efekat. Kako u Crnoj Gori, tako i van nje. Vani još i više, čini se.
Uzaludna su bila očekivanja i nade evropskih i američkih zvaničnika koji se bave našim krajevima da će predstavnici nove političke ,,elite“ shvatiti njihove apele, upozorenja i sugestije da ne nastavljaju sa političkom avanturom koja ima sve karakteristike državnog udara. Ili ustavnog puča, ako to manje opasno i štetno zvuči.
Razočaranje na briselskim i vašingtonskim adresama je, zapravo, stvar prošlosti. Višestruko iznevjerena očekivanja partijama i liderima ,,stare većine“, kao i destruktivno, samoreklamersko i, u svojoj suštini, neozbiljno ponašanje premijera kojem je davno izglasano nepovjerenje u Skupštini, postali su podrazumijevajuće opšte mjesto.
NAJVAŽNIJA KARAKTERISTIKA
Opšte loše stanje i politička regresija u našoj zemlji pokazatelj su neuspjeha onih činilaca u međunarodnoj zajednici koji su, ponekad i očevidno nekritički i pristrasno, pa i prećutno podržavali prvo Krivokapićevu, pa onda i Abazovićevu vladu. Takva ocjena nije kritika ili osuda, već konstatacija stanja.
Ovo treba posebno napomenuti zbog lokalnih ,,dušebrižnika“, kako iz partija većine od 41 poslanika, tako i uslužnih medija, čiji je zarđali propagandni trik, zapravo, u njihovom arsenalu, srednje teški oblik žigosanja političkih oponenata - da je svaka, pa i najuljudnija kritika ili ozbiljna analiza stavova i odnosa
Zapada prema Crnoj Gori - zapravo antizapadni, antievropski i/ili antiamerički stav (!?) ponovo prisutan na javnoj sceni.
Njega, sasvim logično, prate besprizorne optužbe da su V. Bilčik, T. Picula i M. Lajčak ,,pristrasni, nekorektni i destruktivni“, pa čak i na platnom spisku ,,starog režima“!
Kako se urušava politička pozicija vlade koja to nije i tanke parlamentarne većine koju ujedinjuje strah od mogućnosti povratka suverenista, tako su i optužbe o ,,antizapadnoj“ i ,,nacionalističkoj“ prirodi kritičara frekventnije.
Promjena u poziciji zapadnih zemalja je nesporna, kao što je sigurno da su rijetki njihovi diplomatski predstavnici koji bi to baš tako definisali. Istina je: situacija evoluira, kontekst se mijenja, a nije u interesu onih kojima su državni i nacionalni interesi Crne Gore apsolutni prioritet da sada ,,cijepaju dlaku načetvoro“ … Dojučerašnji stavovi blijede pod pritiskom ozbiljne krize koja se nadvila nad Crnu Goru. Treba gledati naprijed.
U svakom slučaju - crnogorski Rubikon je pređen. U svim dimenzijama te meta-fore.
JASNE PORUKE IZ EVROPSKE UNIJE
Berlinski samit i rezolucija/preporuke Evropskog parlamenta, usvojene ogrom-nom većinom, stavile su inicijativu tzv. ,,Otvorenog Balkana“ u kontekst koji joj, objektivno, i pripada. Open Balkans nije i ne može biti surogat za evropske integracije.
Tako je izvjesno nesaglasje sa optimističnim i entuzijastičnim stavom Sjedinjenih Država u vezi te ,,nove regionalne platforme“ došlo do punog izražaja.
Takva situacija ima svojih pozitivnih, ali i potencijalno negativnih implikacija.
Za sve zemlje Zapadnog Balkana (bez obzira na lako predvidljive stavove Beograda i Banjaluke, pa i zvanične Podgorice - sa izuzetkom predsjednika, nara-vno) od ogromne je važnosti, kako u prošlosti, tako i u sagledivoj budućnosti, bio sinhronizovani, odnosno jedinstveni nastup EU i SAD. Zajednička evro-atlantska politika Zapadnom Balkanu je bila i ostala najbolji odgovor na balkanske izazove i krize.
Kad god je to jedinstvo postojalo (kojem ne smetaju neizbježne razlike u nijansama i akcentima između Vašingtona i evropskih centara) - zemlje našeg regiona su imale šansu i mogućnost da napreduju.
Evropski stav u vezi ,,Otvorenog Balkana“ je od neobične važnosti i za političke prilike u cijelom regionu, ali i u Crnoj Gori. Jer, on je posredno vezan za dugogodišnju politiku popuštanja i povlađivanja prema Srbiji koju mnogi - čini nam se, s punim pravom - primjećuju u nastupu i retorici g. Gabriela Eskobara i njegovog glavnog diplomate na Balkanu, ambasadora Kristofera Hila.
Promjene u toj konstelaciji osjetile su se i u Podgorici, đe je odavno jasno da Demokratski front i saveznici (prije svih SNP i Ura, čija je politička simbioza jedan od ,,najegzotičnijih“ fenomena domaće političke scene) bezrezervno podržavaju Vučić - Rama inicijativu. Njima za to ne smetaju, iz vrlo konkretnih razloga, ni hiljade kamiona sa vještačkim đubrivom iz Rusije koje, posredstvom Tirana - Beograd osovine, slobodno putuje kroz Crnu Goru ,,bez granica“, baš kako nalaže Open Balkans. S druge strane, oduševljenje Demokrata i ,,Evrope sad“ je utišano - jer se stvari na drugim političkim frontovima ne odvijaju prema očekivanjima.
Još je manje očekivano kako zapadne adrese reaguju na kršenje Ustava, ignorisanje jasnih stavova Venecijanske komisije i (prilično) naivne igre sa (ne)izborom sudija Ustavnog suda.
Vrijeme otrežnjenja je došlo. ,,Dobro jutro!“ - kaže se, u dobronamjernom tonu, svakako, onima koji sa zakašnjenjem shvate odavno jasne stvari.
ESKOBAROV NOVI RJEČNIK
U cijeloj priči postupci, odnos i retorika zamjenika pomoćnika državnog sekretara g. Eskobara imaju posebnu težinu, ne samo zbog toga što je to najviša i-stanca u Stejt departmentu koja se bavi Zapadnim Balkanom i našim zajedničkim i pojedinačnim mukama. U kojima je zajednički imenitelj - da to i ovim povodom pomenemo - Srbija. Srbija Aleksandra Vučića.
Gospodinu Eskobaru smo već oprostili (inače neobjašnjivu) izuzetnu fotografiju sa osobom koja se i dalje predstavlja kao ambasador Srbije u Crnoj Gori. To je i zaista manje bitno, osim kao jedna intrigantna scena, jer g. Eskobar inače pokazuje povišeni interes za sastanke u Vašingtonu sa mnogobrojnim delegacijama i ličnostima iz političkog života Crne Gore. To je korisno i dobro.
Najnovija posjeta Eskobara Podgorici, koja je, sticajem okolnosti, koincidirala sa boravkom i razgovorima lorda Piča i g. Saracina, specijalnih izaslanika Velike Britanije i Njemačke, potvrdila je najveći iskorak i promjenu u stavu i odnosu američke diplomatije prema situaciji u Crnoj Gori.
Iako predstavnici krnje Abazovićeve vlade i tanke parlamentarnme većine ulažu ogromne političke i propagandne napore da umanje i dezavuišu značaj poruka koje su predstavnici SAD, VB i Njemačke saopštili u brojnim razgovorima i u obraćanjima javnosti, jasno je da su takva nastojanja osuđena na neuspjeh.
Kristalno jasni stavovi britanskog i njemačkog izaslanika, njihove kritike i upozorenja, koji nijesu ostavili ni malo prostora za bilo kakvo ,,široko tumačenje“, pojačani su onime što je Gabriel Eskobar kazao u susretima koje je imao i u intervjuu koji je dao tokom boravka u Crnoj Gori.
Ono što bi sada moglo biti definisano kao neophodno, ili bar poželjno, jeste da naši evro-atlantski prijatelji i partneri istraju na takvom jasnom stavu prema po-litičkoj zbilji u našoj zemlji. Niko ne traži i ne očekuje instant-promjenu politike, uključujući njenu retoriku. Ali, neophodne su promjene koje bi vodile ka transparentnijem, efikasnijem i, na kraju i na početku, kredibilnom odnosu zapadnih saveznika prema Crnoj Gori.
Dvoipogodišnji ,,eksperiment“ nije uspio. Pošto je to shvaćeno - treba misliti o budućnosti. I računati na sve demokratske i građanske političke snage u zemlji.
Njihove rezolutne poruke da ne smatraju svojim partnerima one političke strukture i lidere koji planiraju da nastave urušavanje ustavno-pravnog poretka, kao i da nemaju namjeru da sarađuju sa vladom koju bi većina od 41 poslanika mogla da ,,izabere“ na osnovu jasno neustavnog akta predstavlja, vjerovatno, najviše što mogu učiniti prema eksponentima srpsko-ruske politike u našoj zemlji. Tome bi se moglo dodati obustavljanje finansijske podrške i suspendovanje evropske agende.
Te mjere neće uplašiti, niti odvratiti najtvrdokornije reprezente nacionalističke politike iz Beograda i uticaja iz Moskve - ali će biti jasni signal da je napuštena politika žmurenja na destrukciju i urušavanje političkog, ekonomskog i bezbjednosnog sistema u našoj zemlji.
Takva politika bi značila i najjaču potporu mogućnosti, potrebi i interesu da Crna Gora svoje nagomilane probleme rješava mirno, civilizovano i demokratski.
