„Čovjek ne može da otkrije okean ako nema hrabrosti da izgubi iz vida samu obalu“ (A. Žid), dok „javna upotreba uma mora da bude slobodna, a društvene svrhe koje sprečavaju čovjeka da saopšti svoje misli lišavaju ga, u isto vrijeme, slobode da misli.“ (Kant)
Autoritet crnogorskog sudstva
Na ovim ontološko-humanističkim premisama bila je zasnovana etičko-juristička aksiologija Nikole Vujanovića, jednog iz plejade najuglednijih crnogorskih pravnika i najvećih autoriteta crnogorskog sudstva i njegove judikature, čiji je životni krug zatvoren 17.02.2021. godine, u čijem logosu, kao ratio essendi, je bio čovjek „kao mjera svih stvari“ (Protagora) „što sam sobom čudo sočinjava“ (Njegoš). Na ovim osnovama je mudri, eruditski obrazovani, dijalektički obdaren analitičkim razumijevanjem društvenih fenomena i ljudske prirode - Nikola Vujanović čovjeka shvatao stvaralačko-istorijsko i racionalno biće čije je misaono posmatranje kroz kritički duh - in media vita, suština ljudske stvaralačke moći - vis creativa.
Kao persona široke spoznaje, jedinstven i neponovljiv duh ljudske dobrote, omiljeni rukovodilac, vrsni poznavalac istorije crnogorskog etosa vjerovao je isključivo u umne snage ljudske prirode smatrajući da je svijest o vlastitom neznanju početak sokratovskog puta u znanje kao vrlinu. Svoj autoritet, Nikola Vujanović sticao je znanošću i ljudskošću, poznavanjem prirode i fenomena društvenih odnosa, prava kao ideje pravde i Kantovog kategoričkog imperativa da je čovjek uvijek cilj i svrha a nikada sredstvo. Isticao je da juristički i etički poredak čine jedinstven sistem društvene regulacije. Kao didaktičar, u procesu organizacije rada, znao je, kao istinski filantrop, da iz duha svojih saradnika i cjelokupnog personala institucija, izvuče i nagradi najljepše radno-stvaralačke i ljudske plodove, zbog čega je bio opšteomiljen, poštovan i cijenjen u svakoj radnoj i društvenoj sredini, zasnivajući sistem svojih ljudskih atribucija u trijadi dužnosti što izviru iz same čovjekove prirode: dužnost poštenja, dužnost solidarnosti i javna dužnost vjernosti.
Bio je most između istorijskog, tumačenog na osnovu najumnijih snaga i ciljeva sadašnjosti, i savremenosti koja počiva na duhu mladosti, njene hrabrosti i vizije. Zbog toga, izuzetni - duhom, poetikom, gospodstvom, ljudskošću i znanjem Nikola Vujanović je isticao neophodnost poznavanja starog i pravilno razumijevanje novog, uvažavajući tradiciju kao istinsku vrijednost prošlih vremena - „onog što je dovoljno staro da bi bilo vječno mlado“ (Hajdeger), za razliku od tradicionalizma što, kao zarobljeni um, parališe promjenu i saznanje.
Kao metodičar i psiholog sudskog postupka govorio je Nikola Vujanović - stvari treba shvatati u duhu najboljeg razumijevanja a da umjetnost, često, bolje otkriva istinu nego nauka, a sa aspekta društvene profilakse - sloboda, znanje i prosvijećenost su conditio sine qua non stvaranja i mišljenja.
Ljetopis života i rada
N. Vujanović je rođen 1936. godine u Podgorici đe završava osnovno školovanje i gimnaziju, a Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu završio je 1963. Izabran je 1967. za sudiju Opštinskog suda u Titogradu, a 1970. za sudiju i u dva mandata za predsjednika Okružnog privrednog suda. Krajem 1989. biran je za sudiju Vrhovnog suda Crne Gore, a 1993. za sudiju a potom i predsjednika Saveznog ustavnog suda, a potom 1999. za sudiju i predsjednika Ustavnog suda Crne Gore (2000-2003) kada odlazi u zasluženu mirovinu.
Objavio je veći broj zapaženih radova u naučno-stručnoj periodici iz više pravnih oblasti, a osobito iz domena ustavnog i privrednog prava.
Uspomena i pamćenje na velike ljude, kao što je bio etičar i pravednik Nikola - Nikica Vujanović „savršenije su od svijeta svemira jer vraćaju život onima koji više nijesu sa nama“ (Mopasan) i potvrđuju onu Balzakovu poruku da je „slava sunca mrtvih“.
