Ocjena o napretku Crne Gore, koja je izražena u Deklaraciji Samita, je i pohvala dosadašnjim političkim, bezbjednosnim i ekonomskim ostvarenjima, ali i podrška daljim naporima Crne Gore da nastavi put reformi i širenja svijesti o značaju ove integracije. S druge strane, ovim je nedvosmisleno istaknut značaj koji za Alijasu ima Crna Gora, kao faktor mira i stabilnosti u regionu, koji je još uvijek jedan od izazova i prioriteta, u smislu obezbjeđivanja trajnog mira i stabilnosti.
Za Crnu Goru ovakva ocjena, treba da bude stimulans, a poziv za članstvo - već na sljedećem samitu - prioritetan zadatak.
To što će NATO nadgledati Crnu Goru i kontrolisati sprovođenje u djelo njene posvećenosti vrijednostima Alijanse, pružanju podrške miru, stabilnosti i bezbjednosti, govori o još jednoj, možda upravo o finalnoj, provjeri pred poziv za članstvo u NATO. Podsjetimo se, riječ je o međunarodnoj univerzalnoj organizaciji zatvorenog tipa, koja upućuje poziv državi, koja je prethodno izrazila želju da bude članicom Alijanse, i potom dokazala nedvosmislenu spemnost u tom pravcu. NATO upućuje poziv onda kada je država ispunila postavljene uslove, odnosno pokazala da može biti ozbiljan i politički ravnopravan partner.
Regionalna saradnja, bezbjednost i dobrosusjedski odnosi u Zapadnom Balkanu potencirani su u Deklaraciji (tačke 31. i posebno, 32.), kao i širenje demokratskih vrijednosti, u smislu preduslova za mir i stabilnost u regionu, ali i šire. U narednom periodu, očekuje se dalji doprinost Crne Gore bezbjednosti u regionu i nastavak učešća u misiji ISAF i procesu MAP.
Takođe, u narednom periodu, Crna Gora treba još intenzivnije da radi na širenju svijesti o značaju Alijanse, kao čuvara mira u svijetu, čiji su misija i starteški koncept potpuno drugačiji od onih u vremenima blokovske podjele svijeta, koju u Crnoj Gori još uvijek mnogi imaju u vidu, kao predrasudu, kada razmišljaju o NATO savezu. Svi građani Crne Gore zaslužuju da budu potpuno informisani i edukovani da je danas NATO garant mira u svijetu, garant granica suverenih država, te bezbjednosti svakog čovjeka.
Članstvom u Alijansi će Crnoj Gori biti obezbijeđena još povoljnija pozicija u međunarodnim odnosima. Ovo se naročito odnosi na regionalne odnose, iako je činjenica da, za sada, Crna Gora nema otvorenih pitanja sa susjedima.
Može se zaključiti da je Crna Gora, riješena da nastavi svoj integracioni put u NATO, tretirana na Samitu kao poželjna buduća članica.
(Autorka je profesorica međunarodnog prava i ljudskih prava na Univerzitetu Crne Gore)
