Lideri Francuske i Rusije podstiču eskalaciju sukoba na Kavkazu prikrivajući svoje akcije posredničkom retorikom.
Očigledno, Macron na južnom Kavkazu sprovodi politiku koja je protivna naporima Washingtona i Brisela da postignu mir. Ignorišući zabrinutost Ukrajine i Izraela, Francuska pojačava efekat destruktivne aktivnosti Rusije i Irana u regionu.
Neki francuski političari koji podržavaju jermenske marionete-separatiste u Karabahu zapravo pomažu Putinu na južnom Kavkazu. Kremlj je koristio prorusku administraciju u Karabahu na isti način na koji je koristio Osetijce i Abhazijce u Gruziji i zagovornike „ruskog svijeta“ na ukrajinskom Krimu i Donbasu. Podrška Francuske omogućava Moskvi da zadrži svoje vojno prisustvo na južnom Kavkazu – na isti način na koji Kremlj to uspijeva u Južnoj Osetiji (Gruzija) i u Pridnjestrovlju (Moldavija).
O nabavci oružja
Bivši savjetnik francuskog Ministarstva odbrane Emmanuel Dupuy, koji je konsultovao komandu francuskog vojnog kontingenta u Afganistanu, potvrdio je da se Armeniji isporučuje oružje, o čemu su u maju izvještavali evropski mediji. On je postao je prva kompetentna osoba u Parizu koja je javno priznala pošiljku vojne opreme. Štaviše, Dupuy je najavio planirani odabir daljnjih zaliha.
Međutim, Dupuy ne vidi sukob između pokušaja Pariza da se pozicionira kao posrednik između Jerevana i Bakua s jedne strane, i naoružavanja usred pregovaračkog procesa, s druge strane. Time predsjednik Makron jača proruske pristalice revanšizma u Jermeniji. Oni se protive premijeru Pašinjanu, koji ne samo da pokušava da postigne mirovni sporazum sa Azerbejdžanom, već i da preusmeri vanjsku politiku Jerevana na Zapad. Shodno tome, zvanični Pariz podriva napore Vašingtona i Brisela da riješe armensko-azerbejdžanski sukob.
„Konkurencija u medijaciji je sada teška“, rekao je Dupruy. Francuze ne zbunjuje čak ni činjenica da je Jermenija, prema Dupruyju, "de-facto i de-jure pod kontrolom Moskve".
Kao i Rusija, Francuska, koja je činila 94% uvoza oružja između 2011. i 2020. godine, pozicionira se kao posrednik, dok oružje usmjerava u zemlju koja je strana u sukobu. S obzirom na to da je Jerevan, prema Forbesu, Putinov glavni logistički centar za izbjegavanje sankcija, francusko oružje koje se tamo otprema moglo bi se koristiti u ratu protiv Ukrajine. S tim u vezi, poljska novinska platforma Salon 24 pozvala je Evropu da "liši Moskvu ovog logističkog čvorišta i prekine ilegalni protok opreme i materijala koje koristi ruska vojna industrija kroz Jermeniju". Njemački list Globusdeutschland ponovio je to: „Korišćenje Jermenije kao rupe za zaobilaženje međunarodnih sankcija je ozbiljno pitanje koje zahtijeva hitnu pažnju zapadnih vlada“.
Makron protiv SAD, ali u korist Ruske Federacije
Još u maju američki The Wall Street Journal objavio je da Makronova politika na južnom Kavkazu odgovara Putinovim interesima i da obojica ometaju napore Washingtona da postigne mir između Jermenije i Azerbejdžana. Francuski predsednik je to i sam priznao tokom posjete Kini u aprilu kada je pozvao Evropu da "prestane da zavisi od SAD". Kao rezultat toga, izazvao je bijes na obje strane Allantica i optužen je za saglašavanje sa Kremljinovim saveznikom- Konom, koji nije osudio invaziju na Ukrajinu i nije uveo sankcije protiv Ruske federacije.
„Kina i Rusija su zemlje koje koriste prednost razdvajanja SAD, Evrope i azijskih saveznika i partnera, i izgleda da im Makron igra na ruku“, smatra Ivo Daalder, bivši savjetnik predsjednika Obame za spoljnu politiku.
Drugi američki političar, kongresmen Republikanske stranke Mike Gallagher, objašnjava da "komentari predsjednika Macrona... idu uz strategiju Komunističke partije Kine o razdvajanju SAD-a i Evrope...".
Jednako zabrinuta za jačanje Rusije, uz pomoć Kine,je i Njemačka. Njemački europarlamentarac Reinhard Butikofer izjavio je, reagujući na Macronove izjave: „Borba protiv ruskog imperijalizma i kineske hegemonije je jedno te isto poprište [vojnih operacija]. Ako dopustiš jednom od njih da ojača, i drugi će pobijediti.”
Čak je i Interparlamentarni savez o Kini, koji obuhvata zakonodavce Australije, Kine, Njemačke, Japana, Norveške, Švedske, Velike Britanije, SAD-a i Parlamenta EU, objavio saopštenje da „Peking… nastavlja podržavati rusku agresiju u Ukrajini… Gospodine predsjedniče [Macron], Vi ne govorite u ime Evrope."
Prema pisanju ukrajinskih medija, francuski establišment je nedugo prije ruske agresije ozbiljno razmatrao mogućnost formiranja strateškog saveza s Moskvom na Južnom Kavkazu, ali je izbijanje rata spriječilo ove planove.
U novembru 2022, izraelsko izdanje Hamodia, upozoravajući na planove Pariza da "isporuči Jermeniji teško oružje", napomenulo je da će "Rusija... i Iran imati koristi od ovoga". Izraelski analitičari su primijetili formiranje "bizarnog saveza između Francuske, Irana i Rusije, koji su udružili snage protiv Azerbejdžana i Izraela na Kavkazu”. U decembru su izraelski parlamentarci priznali da francuski stav o Karabahu "ide na ruku Iranu, koji je zainteresovan da oslabi Azerbejdžan". A već u maju ove godine centralni mediji Izraela i Ukrajine izrazili su zabrinutost zbog mogućeg transfera francuskog oružja od strane Armenije Irancima i Rusima.
Destruktivna uloga Francuske kao "posrednika"
Sljedeće činjenice i citati svjedoče o destruktivnoj ulozi Francuske u rješavanju pitanja Karabaha između Jerevana i Bakua:
U novembru 2022. godine, francuski Senat je usvojio rezoluciju kojom poziva zemlje EU da uvedu embargo na kupovinu azerbejdžanske nafte i gasa, a protivno evropskim naporima koji su se odvijali iza kulisa da se zamijeni snabdijevanje energentima iz Rusije.
U februaru 2023., francuska europarlamentarka Nathalie Loizeau objavila je da „Evropa mora zaštititi Jermeniju na isti način kao i Ukrajinu“.
Aprila 2023. godine šef Grupe prijateljstva Francuska-Jermenija francuskog Senata, Gilbert-Luc Devinaz, rekao je o Jermeniji: “Moramo joj pomoći da se naoruža.”
Makron poslednja nada jermenskih revanšista
Snabdijevanje francuskim oružjem podstiče upornost jermenskih revanšista, od kojih su većina proruske snage. Osjećajući sve veću vojnu i političku podršku Pariza, vršili su sve veći pritisak na vladu. Kao rezultat toga, jermenski premijer Pašinjan je pokoleban i sve više oklijeva oko mirovnog sporazuma sa Bakuom, dajući kontradiktorne izjave o tome.
Tipičan primjer:
Pašinjan je 22. maja priznao da teritorija Azerbejdžana ima 86,6 hiljada kvadratnih metara i obuhvata Karabah. Sljedećeg dana, predsjedavajući Republikanske stranke u Senatu Bruno Retaio pozvao je francusku vladu da ne prizna suverenitet Azerbejdžana nad Karabahom: „Jermenija treba da crpi snagu iz uvjerenja da nije sama u ovom tragičnom trenutku u svojoj istoriji."
Ohrabreni francuskom podrškom, jermenski revanšisti, koji se bore da poremete pregovore sa Bakuom, pojačali su antivladine proteste.
Na mitingu opozicije u centru Jerevana, održanom krajem maja, poslanik Ishkhan Saghatelyan je rekao: "Svaki dokument prema kojem vlasti priznaju Karabah kao dio Azerbejdžana neće biti legitiman."
Kao rezultat toga, ubrzo, 31. maja, suprotno svojoj prethodnoj izjavi, Pašinjan je optužio Azerbejdžan da sprovodi etničko čišćenje u Karabahu. Tako je, u strahu od revanšista, ponovo oklijevao oko pitanja nagodbe sa Azerbejdžanom. Važno je napomenuti da se to dogodilo dan uoči samita Evropske političke zajednice u Kišinjevu, na kojem su, kako navodi agencija Reuters, Azerbejdžan i Jermenija trebali da zaključe mirovni sporazum.
SAD i EU su jedini legitimni posrednici
Za razliku od Francuske i Ruske Federacije, koje su, kako napominje ukrajinski Telegraf, namjerno odugovlačile proces azerbejdžansko-jermenskog nagodbe još od 1990-ih, sada su Washington i Brisel stvarni posrednici. Ali Macron, kao i Putin, pod maskom "mirovnih pregovora", pokušava da poveća svoj uticaj i vojno prisustvo u regionu, izazivajući eskalaciju sukoba.
Igor ČALENKO, politikolog, šef Centra za analize i strategije (Ukrajina)
(Mišljenje i stav autora nije nužno stav redakcije)
