U danima koji slijede nakon parlamentarnih izbora slijedi mukotrpni posao stvaranja vladajuće koalicije i dogovaranje oko premijera i nove vlade. Ko god bude na čelu nove crnogorske vlade moraće da odgovori na neka, sistemska, pitanja: Što da se radi sa Kombinatom aluminijuma u Podgorici; da li uopšte ta industrija ima šanse da preživi u Crnoj Gori?
Istraživanje koje prezentuje Portal Analitika ukazuje na niz zanimljivih, međuzavisnih, odnosa u crnogorskoj ekonomiji.
Pitanje isplativosti: Aluminijumska industrija u Crnoj Gori ima budućnost ukoliko se u Kombinatu aluminijuma smanji proizvodnja sa sadašnjih 120.000 tona na 50.000 do 75.000 tona, ponovo otvori domaća fabrika Glinice i KAP veže za HE „Piva“, što je početkom osamdesetih godina predstavljao prvobitan koncept razvoja repro- lanca, pokazuje Analiza aluminijumske industrije koju je za potrebe Portala Analitika uradio renomirani domaći stručnjak.
Podaci koje prezentuje Portal Analitika, pokazuju da u Crnoj Gori nije ekonomski održiva proizvodnja primarnog aluminijuma ukoliko se uvozi električna energija, glinica i petrol koks- kako to sada rade ruski suvlasnici. Rezultat takve ruske politike je da za prvih pola godine Kombinat ostvario gubitak od čak 21,3 miliona eura (!).
Naime, pri proizvodnji aluminijuma u KAP-u od 50.000 do 75.000 tona godišnje, Crna Gora bi ostvarila skoro uravnotežen energetski bilans, odnosno ne bi uvozila električnu energiju već potrošnju pokrivala iz domaćih izvora.
KAP je već počeo da konzervira ćelije i treba da prepolovi godišnju potrošnju struje na 750 gigavata godišnje.
KAP bi vezanjem za TE Pljevlja gubio 26 miliona eura: Analiza nedvosmisleno pokazuje da bi KAP, ukoliko bi se vezao za TE Pljevlja, ostvarivao gubitak (!) zbog visoke cijene koštanja struje iz termo izvora.
Naime, KAP je u 2011. godini konzumirao 1.398 gigavatsati električne energije za proizvodnju 93.000 tona aluminijuma. Da je plaćao struju iz TE Pljevlja po cijeni koštanja od 50 eura po megavatsatu - ostvario bi gubitak samo po osnovu struje oko 26 miliona eura.
Znači, nije realno računati na nabavku elelektrične energije iz TE Pljevlja za proizvodnju primarnog aluminijuma, nedvosmislen je zaključak analize.
Vezati KAP za HE Piva: Za ekonomsku održivost proizvodnje aluminijuma, Vlada bi se morala vratiti na originalni koncept razvoja repro-lanca i KAP-a, koji je podrazumijevao nabavku struje po realnim cijenama iz HE „Piva“, koja trenutno po Dugoročnom ugovoru posluje u sastavu Elektroprivrede Srbije. Po tom ugovoru EPCG za 1000 gigavtasati vršne struje iz Pive, isporučuje 1410 gigavatsati bazne energije-koja je idealna za aluminijumsku industriju.
Ukoliko bi ukupnu proizvodnju električne energije iz HE „Piva“ - uključujući i nabavku od Elektroprivrede Srbije po Ugovoru o razmjeni, u količini od 1110 gigavatsati - usmjerili u KAP, imajući u vidu normativ potrošnje struje od 14,7 megavatčasova po toni aluminijuma, KAP bi mogao proizvoditi 75.000 tona aluminijuma. Pri tom, EPCG bi ostvarila prihod od prodaje električne energije KAP-u u iznosu od 33,3 miliona eura. Istovremeno, bruto konzum struje za KAP smanjio bi se sa planiranih 1.502 gigavatsati na 1.110 gigavatsati, odnosno po ovom osnovu, smanjili bi troškove uvoza elelektrične energije za više od 18 miliona eura. KAP bi pri tome plaćao cijenu struje oko 30 eura po megavatsatu.
KAP ponuditi stranim investitorima: Analiza predviđa da ukupnu proizvodnju aluminijuma od 75.000 tona treba ponudi stranim investitorima na duži rok, koji bi uložili u fabrike za preradu aluminijuma, jer takav interes već postoji, samo ukoliko bi Vlada garantovala isporuku tečnog aluminijuma iz Elektrolize na savremene mašine za livenje polufabrikata (trake i trupci) namijenjenih za dalju preradu u gotove proizvode (limovi, folije, profili, itd.).
Drugim riječima: analiza pokazuje da je besmislena proizvodnja primarnog aluminijuma, ukoliko se uvozi električna energija, glinica i petrol-koks, kao što je to sada slučaj. Zbog ovakve poslovne politike KAP je za prvih pola ove godine bio u gubitku čak 21,3 miliona eura.
Dobit od KAP-a i EPCG usmjeriti u gradnju termo bloka: S obzirom na to da je proizvodna cijena električne energije iz HE „Piva“ svega oko 15 eura po megavatsatu, Vlada, odnosno EPCG, bi – u slučaju da propadne posao sa Kinezima - trebalo da ukupni prihod ostvaren od prodaje struje KAP-u (33,3 miliona eura godišnje) investira u narednih 10 godina u izgradnju drugog bloka TE Pljevlja, snage 225 MW, i Rudnik uglja Pljevlja!
Realizacijom ove investicije vrijedne 300 miliona eura, EPCG bi za 4 godine nakon početka izgradnje drugog bloka dobila novi izvor električne energije od 1.500 gigavatsati. Drugi blok TE bi koristio savremenu tehnologiju koja garantuje srednji stepen iskorišćenja elektrane od 40 odsto, dok postojeća TE Pljevlja radi s koeficijentom iskorišćenja od 30 odsto, pa bi drugi blok proizvodio više struje nego prvi TE Pljevlja.
Znači da bi prema elektroenergetskom bilansu, EPCG bi, uz prosječne hidrološke prilike i proizvodnju aluminijuma od 75.000 tona, ne uvozila već izvozila (!) oko 675 gigavatsati struje po mimimalnoj cijeni od 47 eura po megavatčasu i ostvarivala prihod od ovog izvoza od 32 miliona eura.
Ukoliko bi izgradnju drugog bloka realizovali na ovaj način, EPCG bi stvarne troškove proizvodnje HE „Piva“ pokrivala iz profita HE „Perućica“ ostvarenog prodajom struje distributivnim potrošačima po tržišnim cijenama, koje će u svakom slučaju biti veće od cijene koštanja struje iz TE Pljevlja, zaključuje analitičar.
Rusi izvlače novac ne plaćajući struju: Ostaje veliko pitanje da li bi EPCG prihvatila ovu soluciju, budući na loše iskustvo sa KAP-om.
Naime, KAP trenutno duguje za isporučenu električnu energiju oko 60 miliona. Prije nekoliko mjeseci je istekao četvorogodišnji program subvencija za struju fabrici, „težak“ - slučajnost ili ne - 60 miliona eura.
S druge strane, pokazatelji koji prezentuje Portal Analitika jasno govore kakva je politika ruskog suvlasnika da neplaćenjem računa za utrošenu struju-izvlači novac iz KAP-a po sistemu- „dok traje-traje“.S toga nova izvršna vlast mora u najkraćem roku, da riješi ovaj problem da riješi problem u začaranom trijanglu: Kombinata aluminijuma- Rudnika boksita- EPCG, nekada zvanog repro lanac- i nekadašnjeg ponosa crnogorske industrije. Kako sada stvari stoje, to će biti prioritetni posao nove izvršne vlasti.
(Sjutra: Analiza pokretanja fabrike Glinice i Rudnika boksita)
Predrag ZEČEVIĆ
