Politico donosi analizu o tome ko su mogući pobjednici, a ko gubitnici Asadovog pada.
Pobjednici
Sirija (možda)
Sirijski narod je izdržao 13-godišnji, višeslojni građanski rat i skoro pola vijeka brutalne vladavine porodice Asad, koja je koristila cenzuru, državni teror, masovne deportacije, hemijski rat i masakre da bi se održala na vlasti. Rat je odnio živote između 470.000 i 600.000 ljudi, što ga čini drugim najsmrtonosnijim sukobom u 21. vijeku nakon Drugog rata u Kongu.
Više od 13 miliona Sirijaca je prisilno raseljeno zbog sukoba – 6,2 miliona njih je pobjeglo u inostranstvo.
Da li će obični Sirijci biti pobjednici zavisi od toga šta će se sljedeće desiti u zemlji i da li Sirija može da izbjegne još više nasilja i da se razvija mirnim putem. Neki strahuju da će doći do vakuuma moći i da će se različite političke frakcije i vjerske grupe u zemlji sukobiti.
Haiat Tahrir al-Sham (HTS), glavna pobunjenička frakcija, čiji se lider Abu Mohamed al-Jolani odvojio od Al Kaide, učinio je mnogo da se njegova grupa, sa njenih procijenjenih 30.000 boraca, promijeni u nacionalističku snagu i usvojio je pomirljiv ton prema vjerskim manjinama u Siriji.
U enklavi Idlib koju HTS vodi od 2016. grupa je ublažila svoje stavove prema hrišćanskoj manjini i druzimq. Kada je zauzeo Alep, al-Jolani je obećao hrišćanima da će biti bezbjedni, a gradske crkve su mogle da funkcionišu nesmetano.
No, pitanje je da li su al-Jolani i HTS zaista ostavili iza sebe svoje ekstremističke korijene. Al-Jolani je u petak rekao da je grupa evoluirala i da je obnova Sirije sada prioritet.
Turska
Redžep Tajip Erdogan i Bašar Asad su nekada bili prijatelji, ali je turski lider podržao pobunu kada je izbila prije skoro 14 godina – uglavnom zato što je turski geopolitički rival Iran podržavao sirijski režim.
Turska je bila ključni pokrovitelj sirijskih naoružanih islamističkih opozicionih grupa. I kako se rat razvijao, a umjerene i sekularnije prodemokratske pobunjeničke frakcije padale su po strani ili su ih nadmašili njihovi čvršći i disciplinovaniji islamistički rivali, ruka Ankare je postajala sve jača.
Asadov pad će sada vjerovatno pomoći Erdoganu da unaprijedi svoju geopolitičku agendu, nudeći mu priliku da postigne nekoliko strateških ciljeva, uključujući obuzdavanje kurdskih separatista u sjeveroistočnoj Siriji koji imaju bliske veze sa turskim kurdskim separatistima.
Izrael
Iran je brzo optužio Izrael za inžinjering Asadovog svrgavanja. Kada su pobunjenici osvojili Alepo, iranski ministar vanjskih poslova Abas Aragči rekao je da je to „zavjera izraelskog režima da destabilizuje region“.
Nema, međutim, dokaza o direktnoj izraelskoj vojnoj pomoći. Štaviše, takva pomoć ne bi bila potrebna s obzirom na turski patronat nad pobunjenicima.
Bez obzira na to, izraelski lider Benjamin Netanjahu se duboko naklonio Asadovom svrgavanju, rekavši da je pad sirijskog lidera „direktan rezultat naše nasilne akcije protiv Hezbolaha i Irana, glavnih Asadovih pristalica. To je pokrenulo lančanu reakciju svih onih koji žele da se oslobode ove tirjanije i njenog ugnjetavanja“.
Asadovo svrgavanje očigledno koristi Izraelu. To označava dalje slabljenje iranske regionalne moći i uklanja važnog člana Teheranske takozvane osovine otpora. Bez Asada i prijateljskog režima u Siriji, Iran neće imati kopnene puteve za snabdijevanje svog partnera Hezbolaha.
To bi takođe moglo učiniti Liban pobjednikom, ako zemlja uspije da pobjegne od Hezbolaha.
Ragid al Tatari
Najduže zadržani zatvorenik u Siriji oslobođen je u nedjelju poslije 43 godine u zatvoru.
On je bio zatvoren 1981. za vrijeme vladavine Hafeza Asada. Bivši vojni pilot oslobođen je zajedno sa hiljadama drugih zatvorenika. On je odbio da bombarduje svoj narod u Hami 1982.
Gubitnici
Sirijski Kurdi
Bašar Asad je uglavnom prepustio sirijske Kurde samima sebi na severoistoku Sirije, gdje su uživali poluautonomiju. Sumnjivo je da li će novi režim u Damasku, ako u njemu dominiraju islamisti, dati Kurdima isti manevarski prostor, posebno zato što će dugovati Erdoganu.
To u velikoj mjeri zavisi, naravno, od toga kako će se Sirija politički razvijati. Ali u ofanzivi sirijskih pobunjenika takođe je došlo do teritorijalne dobiti islamista koje podržava Turska protiv kurdske militantne grupe koju podržavaju SAD, IPG, a koja je izgubila kontrolu nad nekim gradovima i selima u istočnom Alepu.
Sirijski Kurdi teško da će biti umireni objavom Donalda Trampa na društvenim mrežama u nedelju da je Sirija u haosu.
„SJEDINJENE DRŽAVE NE TREBA DA IMAJU NIŠTA SA TIM. OVO NIJE NAŠA BORBA. NEKA SE IGRA. NE UKLJUČUJ SE!”, stoji u njegovom postu.
Sirijski Alaviti
Alaviti čine oko 12 odsto stanovništva Sirije i dugo su se plašili da će, ako Bašar Asad, koji je njihove vjere, bude svrgnut trpjeti patnje. Oni su izdanak šiitskog islama, bili su okosnica Asadovog režima i iako manjina zauzimali su najviše pozicije u vladi, vojsci i obavještajnim službama.
Tokom ranih godina pobune formirali su labavo organizovane pro-Asadove milicije koje su smatrane odgovornim za masakre i sistematska silovanja.
Rusija, Iran i Hezbolah
Pad Bašara Asada je dramatično oslabio poziciju Rusije na Bliskom istoku, kao i poziciju Irana. Moskva i Teheran su zajedno spasili sirijski režim od kolapsa 2015. kada je izgledalo da je Asad blizu svrgavanja.
Šiitske milicije pod komandom Irana, uz nemilosrdnu vojnu vazdušnu kampanju Rusije, pomogle su sirijskom autokrati da povrati Alep od pobunjenika koji su kontrolisali oko pola grada četiri godine.
Moskva je gurala Asada da se pomiri sa Erdoganom i iznađe politička rješenja za okončanje građanskog rata. Da se to dogodilo, to bi bez sumnje otvorilo Siriju unosnoj trgovini za ruske kompanije, i vjerovatno bi osiguralo bezbednost moskovskih strateških vazdušnih i pomorskih baza u Siriji.
Tokom ljeta, Kremlj je više puta pokušavao da organizuje sastanke licem u lice između sirijskih i turskih lidera.
Na međunarodnoj konferenciji u Dohi tokom vikenda, ruski ministar vanjskih poslova Sergej Lavrov je ljutito rekao: „Nedopustivo je dozvoliti terorističkoj grupi da preuzme kontrolu nad Sirijom“.
Bez obzira na to, Moskva je učinila malo da spriječi Asadov pad i djelovalo je, zapravo, da pere ruke od režima. Ruski vazdušni napadi u znak podrške Asadu od početka ofanzive pobunjenika 27. novembra bili su minimalni, bez sumnje uglavnom zato što je Vladimir Putin morao da se fokusira na Ukrajinu.
