Na zidu zgrade u nizu takozvanih Pristanskih lamela već nekoliko mjeseci dominira sprejom iscrtani zapis: „Četnici lamele Ratko Mladić“. Nepoznati počinioci tako su politički označili teritoriju oko zgrada u užem centru Bara. Prosto je nemoguće proći a ne primijetiti gotovo dva metra velika slova plavim sprejom ispisana.
Nije to jedina inspirativna tema tvoraca barskih grafita. Preko puta Srednje poljoprivredene škole, jedne od tri barske srednje škole, na zidu trafostanice zapisana je prijetnja: „Ubi zakolji da Šiptar ne postoji!!!“. Tako je slogan - često prisutan na sportskim manifestacijama u susjednoj Srbiji - postao je dio barske svakodnevice.
Slika „srpskog“ Bara: Istom političkom bloku, bez ikakve sumnje, pripadaju kreatori grafita koji se mogu vidjeti takođe u centru Bara - „Stop Mirašu“ ili „Ovo nije Montenegro, već junačko srpsko leglo“.
Nije čudo što se grafiti ovakve vrste pojavljuju baš u Baru. Najveći primorski crnogorski grad, još u vremenu raspada SFRJ i uspona srpskog nacionalizma, bio je nazivan „najjužnijim serpskim gradom“. U opštinskim strukturama početkom devedestih godina sjedjeli su predstavnici najekstremnijih političkih opcija koje su otvoreno negirale i crnogorsku naciju, crnogorsko ime i prezime.
Logično je da se relikti te prošlosti manifestuju u natpisima na zidovima barskih zgrada. I nije ovo prvi put da poruke mržnje udare po obrazu građana Bara. Januara 2001. godine, barska gimnazija osvanula ukaljana natpisom – „Ovo je Jasenovac“; nešto kasnije pojavili su se kukasti krstovi, potom i parola: „Sa Rumije klikću vuci – selite se barski Turci!“.
Buru je, maja 2008. godine, podigao grafit stravične poruke, već viđen u Beogradu i drugim gradovima Srbije: „Nož, žica, Srebrenica“ – bilo je napisano velikim ćiriličnim slovima na sali barske Gimnazije. Nakon medijske reakcije, policija je napravila uviđaj, sprovela istragu, ispitivala potencijalne svjedoke... Na kraju, počinioci nijesu pronađeni, ali je sramni tekst prekrečen.
Da pisci ovovremenih barskih grafita samo oponašaju slične u susjednoj Srbiji zorno dokazuje grafit kojim se vrijeđa novinarka B92 Brankica Stanković, baš po uzoru na slične uvrede navijačkih huligana iz Beograda. Njihove barske kolege po pameti vjerovatno i ne znaju u čemu je krivica novinarke B92, važno je da se slijedi kulturni obrazac iz susjedstva. Ni ovaj slučaj nije rasvijetljen, niti policija ima saznanja o počiniocima.
Šutnja nadležnih: Upravo zato su posljednji slučajevi u Baru indikativni: ovog puta nema – adekvatne, hitre, reakcije vlasti. .
Zašto opštinske nadležne službe već mjesecima ignorišu javna upozorenja i ne preduzimaju ništa da uklone grafite koji vrijeđaju nacionalna osjećanja dijela građana Bara i ruže sliku o najvećem primorskom gradu Crne Gore?
Ne mogu se pretvarati da im nije poznat „slučaj grafiti“ jer je o tome bilo riječi i na prošloj sjednici Skupštione opštine Bar. Odbornik Građanske partije Nedeljko Đurović otvorio je problem i zatražio da nadležne komunalne službe reaguju i izbrišu natpise koji prljaju ugled grada.
- Javno sam zatražio da opštinske službe reaguju, ali nikakve reakcije nije bilo. Čak sam primijetio kod nekih odbornika iz vlasti da im nije pravo što sam to pitanje iznio na sjednici Skupštine, kaže Đurović u razgovoru za Portal Analitika. Ipak, Đurović napominje da su neki lokalni funkcioneri, poput predsjednice parlamenta Branke Nikezić, shvatili da se mora zaštiti ugled Bara i da su podržali njegovu priču.
Obećanja o akciji: Predsjednica parlamenta Bara, Branka Nikezić, potvrdila je za Portal Analitika da je, nakon što se upoznala sa sadržajem šovinističkih poruka, pitala nadležne u komunalnim službama zbog čega grafiti nijesu obrisani.
- Dobila sam uvjeravanja da nije riječ o nekoj lošoj namjeri. Naprotiv, direktorica Komuinlanog preduzeća Bar mi je obećala da će sada, kada je konmačno počelo lijepo vrijeme, okrečiti sve površine na kojima se nalaze grafiti sa porukama mržnje. I zaista je to neophodno. Prirodno, ja osuđujem sve ono što šteti ugledu Bara i Crne Gore, kao što je i pisanje ovakvih politički neprihvatljivih, moralno nekorektnih parola, kaže Nikezić u razgovoru za Portal Analitika.
Kukasti krstovi na metalnoj tendi jednog od kafića na gradskom korzou pružaju lošu sliku Bara. Znakovi polumjeseca bez pratećih poruka, ispisani sprejom na nekoliko mjesta u gradu, pokazuju da se nacionalizmi i šovinizmi različitih nacionalnih predznaka međusobno hrane i jačaju.
Zato je neophodno da nadležni u opštini Bar reaguju ne čekajući na prozivke medija ili lokalnih odbornika. Portalu Analitika je iz opštine Bar obećano da će, u najskorijem roku, biti uklonjeni, prefarbani pogrdni grafiti.
Bilo bi dobro da se obećanja ovog puta – ispune. Jer, veličanje osumnjičenika za ratne zločine i pozivanje na progon pripadnika druge nacije ili vjeroispovijesti je dio crnogorske bliske prošlosti i svi moraju da se potrude da se šovinistička orgijanja sasjeku u korijenu. Za dobrobit svih građana Bara, čak i onih nesrećnika koji ispisuju poruke mržnje i pokušavaju da ožive zlo vrijeme žice i Srebrenice.
Draško Đuranović
