Kada je britanska ambasadorka u Podgorici Ketrin Najt Sends ugovarala posjetu opozicionih lidera Londonu, ličilo je – nakon opozicionog nastupa u Berlinu - na još jedan spoljnopolitički prodor crnogorske opozicije. Pokušaj da se Zapadu pokaže kako u Crnoj Gori postoje političke snage koje, iako različitih programskih načela, imaju snage i sposobnosti da se nose i na kraju nadmaše vladajuću koaliciju.
Vrijeme je ipak majstorsko rešeto. Kada sljedeće subote, 11. decembra, Srđan Milić, Andrija Mandić i Nebojša Medojević budu u Londonu - neće djelovati kao ekipa koja može bilo koga u Forin ofisu da ubijedi da Koalicija „Bolja Crna Gora“ na terenu zaista funkcioniše.
Tako je posjeta koju je ugovorila britanska ambasadorka - ne baš proročanski i ne baš uz uobičajenu diplomatsku obzirnost - osuđena na neuspjeh i prije nego što je počela. Uostalom, što to od hladnih i proračunatih Britanaca mogu da zatraže crnogorski opozicioni lideri, kad ni vlastitu koaliciju nijesu u stanju da drže na okupu?
Nezvanični koalicioni slom: Formalno, koalicioni opozicioni savez „Bolja Crna Gora“ nastaviće da postoji i u lokalnim parlamentima će se održati višestranački sporazum. Ali svima je jasno savez 12 opozicionih stranaka, spravljen za majske lokalne izbore, lagano prestaje da funkcioniše.
Srđanu Miliću se mora odati priznanje da je bio iskren, kada je, gostujući u programu Javnog serisa RTCG, obznanio ono što su svi naslućivali. „Nema više priče o koaliciji, samo o programskim zadacima“, lakonski je lider SNP-a okončao iluziju o opozicionoj saradnji.
Potom su uslijedili odjeci i reagovanja u Vijestima i Danu. Medojević, Mandić, Danilović požurili su da optuže lidera SNP-a da je glavni krivac što se koalicioni savez raspada na sastavne djelove. Milić je, opet, odbrecnuo da „on ima preča posla od demantovanja kolega“. U danima koji slijede opoziciona energija će se usmjeravati na žigosanju krivca i krivaca, preispitivaće se ko je, kada i zbog čega predložio neuspješnu izbornu strategiju...
Razlozi za opozicioni raskorak: A sve je toliko jasno, ako se želi vidjeti. Još u noći 23. maja ove godine, nakon objave rezultata lokalnih izbora, bilo je izvjesno da savez „bijelih košuja“ - najavljivan kao snaga koja će oduvati vlast – nije dobitna kombinacija. Naprotiv: udružena opozicija je izgubila u 12 od 14 opština.
Najteže je bilo upravo Socijalističkoj narodnoj partiji. Milićeva stranka je vlastitu snagu darovala udruženoj opoziciji i tako izgubila stranački identitet u gradovima koji su bili tradicionalno uporište SNP-a. I još gore, DPS je na lokalnim izborima gotovo rascijepila biračko tijelo SNP-a na sjeveru Crne Gore.Milić je vjerovatno tada shvatio da je ulazak u široki opozicioni savez bila greška: bez zajedničkog programa i jasne strategije papagajsko „ponavljanje da korumpirana vlast mora da ode“ samo je vodilo ka – slabljenju opozicije. Najjača stranka koalicije, SNP; gubila je inajviše - odbornika, uticaja, podrške...Pri tom, precizni izvještaji sa terena upozoravali su Milića da unutar opozicije jedino esenpeovska partijska mašinerija stvarno radi, a da aktivisti Nova i, naročito, aktivisti PZP ne doprinose mnogo u zajedničku kasu glasova.
Svođenje računa: Zato ove jeseni nije bilo odgovora SNP-a na Platformu Branka Radulovića iz PZP-a: spisak lijepih želja Miliću se učinio kao nova opasnost za gubljenje snage SNP-a.
U tom smislu, prilično je prizemna, nekorektna i agitpropovski lažna larma nekih medija i brzopoteznih analitičara koji su već presudili i našli krivca za slom Koalicije „Bolja Crna Gora“... Po tim tumačenjima, želja Srđana Milića i vrha SNP-a je da se primaknu vlasti, odnosno Demokratskoj partiji socijalista - osnovni je motiv raspada. Istina je, međutim, drugačija: lagani izlaz iz koalicije u stvari je Milićevo priznanje da je brzopleto i bez programa tvoreno ujedinjenje – ojačalo crnogorsku vladajuću koaliciju a oslabilo njegovu stranku. Zašto bi Milić mazohistički nastavljao dalje?
Opozicija na gubitku: I zaista, ključne opozicione stranke skupo su platile ceh ujedinjenja, izgubile su vrijeme i pozicije.
SNP je „ostala da visi na pola puta“ - odmakla se od nacionalne partije ali nije postala stranka zaštitnica ideje socijalne pravde. Milić je možda dobio unutarstranačku bitku na Kongresu ali mu ona najteža tek predstoji: da se odbrani od optužbi da hoće u krilo DPS-a, da pozicionira SNP da opstane kao opozicija vlasti a ne opozicija državi i da, konačno, SNP počne da dobija stvarna obilježja partije lijeve orijentacije. Mnogo teških zadataka je pred Srđanom Milićem.
Baš kao što teško breme uzastopnih poraza steže i guši Medojevića. Pokret za promjene se odrekao independističke ideje, proglašavajući identitetska pitanja čistom manipulacijom režima i režimu naklonjenih intelektualaca. Odbacujući suvernistički štit, PZP je ostao „ogoljen“, bez programske prepoznatljivosti. Oštra retorika i politički egzibicionizam lidera doveli su do daljeg gubljenja podrške i, na kraju, do trvenja u samom vrhu stranke. PZP je danas sjenka stranke sa izbora od prije četiri godine, preskakanje parlamentarnog cenzus može biti problem na sljedećim izborima.
Mandićeva Nova nema problem sa cenzusom već sa SNP-om. Strategija vrha Nove da će ulaskom u koaliciju zadržati ekskluzivitet predstavnika „istinskog srpstva“ u Crnoj Gori a primaći se biračkom tijelu Socijalističke narodne partije pokazala se kao - neuspješan eksperiment. Političko koketiranje Medojevića i Mandića nije podiglo rejting lidera Nove kod prosječnog, srpski orijentisanog birača. Prilika za nove prilike: Kada na kraju godine lideri SNP-a, Nove i PZP svedu račune, osjetiće se kao većina maratonaca koji odustanu na pola trke - umorno i bez očekivane nagrade.
Ali, baš kao što kriza može biti šansa, tako i opoziciji kriza može otvoriti vrata ka boljoj budućnosti opozicije. Pod jednim uslovom: da se do kraja prekine iluzija o jedinstvu raznorodne opozicije kao jedinom ključu za obaranje vlasti. Umjesto lažne brige za opozicionim jedinstvom, lideri tri najjače stranke moraće u budućim danima da se ozbiljno pozabave svojim dvorištem – organizacijom sopstvenih stranaka.
To jeste težak posao koji traži puno strpljenja i političke preciznosti, ali se čini da je to jedini put za opoziciju: tek kada pokažu sposobnost da dobro organizuju svoje partije, da izgrade mrežu jakih lokalnih odbora i kada se precizno programski definišu - SNP, Nova i PZP stvaraju osnovu da se mogu boriti protiv vlasti. Liči na onaj neveseli savjet o engleskoj travi (nju je lako napraviti, samo se zasadi i šiša jedno sto godina) ali to je jedini logičan put: nasilni opstanak sadašnje opozicione koalicije ličilo bi na održavanje nekog lažnog virtuelnog svijeta.
Draško ĐURANOVIĆ
