Vlasnik pošiljke oružja koja se nalazila u avionu koji je sinoć poletio sa aerodroma u Nišu I srušio se u Grčkoj kod mjesta Kavala je srpska kompanija “Valir d.o.o.”, koja se bavi trgovinom oružjem i ostalim odbramnenim rješenjima. Formalno, vlasnik i direktor ove kompanije koja je osnovana u decembru 2019. godine je Mladen Bogdanović, koji je za srpske medije potvrdio da je pošiljka u avionu bila njihova. Prema njegovim tvrdanjama, riječ je o tzv. „školskim minama“ je čiji izvoz dogovoren i ugovor potpisan 2021. godine sa Ministarstvom odbrane Bangladeša, a trebalo je da se koriste za obučavanje pripadnika bangladeške vojske.
Tešić finansirao kampanju Demokratskog fronta u Nikšiću?
Prema pouzdanim saznanjima M portala, Bogdanović samo figurira kao vlasnik „Valir d.o.o“, dok iza kompanije neformalno stoji Slobodan Tešić, jedan od najvećih trgovaca oružjem na Balkanu, koji je već godinama pod sankcijama Sjedinjenih Američkih Država, a 2021. za njim je potjernicu raspisao i Interpol, na zahtjev Tunisa, zbog sumnji da je učestvovao u pranju novca.
Takođe, Slobodan Tešić slovi za jednog od biznismena veoma bliskih vladajućoj Srpskoj naprednoj stranci predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, a prema pouzdanim informacijama do kojih je M portal došao, Tešić je svojim novcem dobrim dijelom finansirao kampanju Demokratskog fronta za lokalne izbore u Nikšiću, kada je do tada ova opoziciona partija preuzela vlast i uz pomoć Demokrata i URA izabrala Marka Kovačevića za predsjednika Opštine Nikšić.
Osnivački ulog od 85 centi za kompaniju koja se bavi trgovinom oružjem
„Valir d.o.o.“ je osnovana 23. decembra 2019. godine, svega petnaestak dana nakon što su Sjedinjene Američke Države pooštrile ranije uvedene sankcije prema Tešiću, grupi njegovih bliskih saradnika i kompanija koje su povezane sa njim.
Kompanija „Valir“, prema podacima srpske Agencije za privredne registre, osnovana je sa osnivačkim ulogom od 100 dinara (današnjih 85 euro centi). Već tokom 2020. godine, svega nekoliko mjeseci nakon osnivanja, „Valir“ ima milionske promete, što je neobično za novu kompaniju u prilično zatvorenom biznisu kakav je trgovina oružjem, u kojem je glavna preporuka ranije stečeni „renome“ među samim trgovcima. Kompanija nastavlja nevjerovatno brz uspon, tako da od osnivanja sa 0 zaposlenih, naredne godine ima troje na platnom spisku, a već 2021. njih 10.
Osim izjave koju je dao povodom pada aviona u Grčkoj, o formalnom direktoru „Valira“ Mladenu Bogdanoviću se ne zna gotovo ništa. Zato o njegovom „tihom partneru“ Slobodanu Tešiću postoji pregršt podataka.
Tešiću su 2017. godine Sjedinjene Američke Države, odlukom tadašnjeg predsjednika Donalda Trampa, uvele sankcije na osnovu Akta Magnicki - zakona kojim Amerika sankcioniše one koji krše ljudska prava. On je tada označen kao „jedan od najvećih trgovaca oružjem i municijom na Balkanu“, koji je skoro deceniju bio pod sankcijama UN zbog izvoza oružja u Liberiju. U tadašnjem saopštenju Sekretarijata za finansije navodi se da je Tešić izvoz oružja ugovarao uz podmićivanje klijenata, da ih je vodio na skupe odmore, plaćao školovanje njihovoj djeci na zapadnim univerzitetima.
Od SNS Vlade diplomatski pasoš za Tešića
Srpski portal KRIK detaljno je istraživao Tešićeve poslovne veze, pa se tako kod njih može pronaći informacija da je Tešić sa „crne liste“ UN skinut uporedo sa dolaskom Vučićeve SNS na vlast u Srbiji.
„Tešić je sa „crne liste” UN-a skinut nedugo pošto je na vlast u Srbiji došla Srpska napredna straka kojoj je blizak. Ubrzo potom od ministra spoljnih poslova Ivana Mrkića dobio je diplomatski pasoš kakav dobijaju uglavnom državni zvaničnici. Mrkić je u ministarstvu koje je vodio zaposlio i Tešićevu ćerku Danijelu, koja je ranije na parlamentarnim izborima bila na listi SNS-a. Tešić je imao i druge privilegije u Srbiji.
Njegove kompanije, kako je otkrio uzbunjivač iz „Krušika” Aleksandar Obradović, imale su privilegovan položaj u ovoj državnoj firmi u odnosu na druge trgovce oružjem – kupovale su oružje po privilegovanim, nižim cenama. Obradović je zbog objavljivanja ovih i drugih informacija o poslovanju „Krušika” hapšen i protiv njega je pokrenut postupak.
Osim toga, Tešić je od države zakupljivao vilu u elitnom beogradskom naselju Dedinje, kako je ranije otkrio Savet za borbu protiv korupcije, i uplaćivao donacije fondaciji bivšeg predsednika države Tomislava Nikolića“, navodi KRIK.
Već dvije godine kasnije, devetog decembra 2019. SAD pooštravaju i proširuju sankcije prema Tešiću, pa su se tako na „crnoj listi“ našli ljudi i kompanije povezani sa njim. U tadašnjem saopštenju američke administracije piše da je Tešić, koji je već dvije godine pod sankcijama, nastavio da se bavi trgovinom oružjem kao „tihi partner“ u nekoliko kompanija, odnosno da je vodio firme u kojima zvanično nije bio ni vlasnik, ni direktor.
„Tešić i dalje kontroliše mnoge, ako ne i sve, aspekte svakodnevnog poslovanja kompanija, među kojima su posredovanje u poslovima i traženje novih poslovnih prilika, ali se oslanja na pouzdane saradnike da potpišu ugovore i da se pojave na svim javnim dokumentima.“
Zbog toga, kako piše u saopštenju, pod sankcije je stavljeno devet Tešićevih saradnika: Goran Andrić, Esad Kapidžić, Nebojša Šarenac, Zoran Petrović, Nikola Brkić, Milan Subotić, Želimir Petrović, Sreten Cvjetković i Ljubo Maričić. Firme koje Tešić direktno ili indirektno kontroliše, a koje su se takođe našle na listi, su „Moonstorm Enterprises“ i „Tardigrade Limited“, obje sa Kipra, kao i „Business Diversity Limited“ sa sjedištem u Hong Kongu.
