Oni su time odgovorili na pitanje da li upozorenje šefova diplomatija EU poslije rasprave u ponedjeljak, koje je prenio visoki predstavnik EU Žozep Borelj, znači da bi Ukrajina mogla da se članstvu u Uniji približi prije kandidata na Zapadnom Balkanu, što je utemeljeno i na bitnim geopolitičkim razlozima zbog rata u Ukrajini, a ne samo na nužnim reformama.
U izvještajima medija i ocjenama evropskih diplomata se navodi da je Evropska komisija ustanovila da su Ukrajina i Moldavija postigle zamašne uspjehe u jačanju vladavine prava i evropskim reformama, pa je bilo ocjena i da bi posebno Ukrajina mogla u rekordnom roku da završi pregovore o članstvu u EU, čiji početak se očekuje krajem ove godine.
Partneri na Zapadnom Balkanu su u zastoju s evropskim reformama i trebalo bi da iskoriste „zamah stvoren povoljnim napretkom Ukrajine“, prenio je Borelj poruku šefova diplomatija Unije, a zvaničnici u Briselu su podvukli da Ukrajina „ostvaruje veliki napredak u veoma teškim uslovima, jer je ratni okršaj na njenoj teritoriji“.
O napretku Ukrajine i Moldavije će u junu razgovarati vođe EU, a predsjednica Evropske komisije je već predočila da je „upečatljivo da, uprkos ratnom požaru, Ukrajina, snažno i neumorno radi na ispunjavanju sedam postavljenih uslova, a znatan napredak je već učinjen“.
Izvještači medija i zvaničnici u Briselu objašnjavaju da to baš ne znači da EU smatra da Ukrajina obavezno može članica Unije postati brže nego Crna Gora i Srbija koje uveliko pregovaraju o članstvu.
Ali kažu da među evropskom dvadesetsedmoricom preovladava stav da bi zbog geopolitičkog dramatičnog preokreta u Evropi – ruske invazije na Ukrajinu, proširivanje trebalo ubrzati i susjede EU i Zapadni Balkan „politički i bezbjednosno ugraditi u evropski prostor“.
„Ukrajina napreduje i oni (na Zapadnom Balkanu)“, kako je to naveo visoki predstavnik EU, „treba da slijede taj put i istu brzinu, sad je čas da oni ubrzaju reforme da se usklade s evropskim normama i da svoja društva pripreme za članstvo“.
Dopisnik njemačkog portala „Dojče vele“ iz Brisela objašnjava da „Brisel želi da ubrza proces pristupanja šest zemalja Zapadnog Balkana, ali tu postoje značajne prepreke: spore reforme, stara neprijateljstva i kolebljivost Evropske unije“.
U izvještaju tog njemačkog medija se ukazuje na to da su Ukrajina i Moldavija zbog ruske agresije rekordno brzo status dobile kandidata za članstvo – već u junu prošle godine, a čak procjenjuje da bi te dvije zemlje mogle veoma brzo i ući u članstvo Unije.
Zvaničnici u Briselu su Beti rekli da će „na temelju odlučnosti, napora i rezultata Kijeva i Kišinjeva u reformama, biti mnogo vidljivije koliko je skroman napredak na Zapadnom Balkanu i to u situaciji kad članice EU sada snažnije žele da se pozabave proširivanjem“.
„To je otud jedinstven trenutak i zamah i veoma su opipljivi primeri kako se rezultati mogu postići bez odugovlačenja i poštenim prilazom“, ukazali su funkcioneri u sedištu EU.
Evropska TV mreža „Juronjuz“ je takođe istakla da „Kijev želi da pregovori o članstvu počnu ove godine, što je ambiciozan rok, za kojeg diplomate i zvaničnici u Briselu kažu da ipak izaziva zabrinutost jer ima i dokaza da Ukrajina nije baš spremna“.
I zvaničnici nekih članica Unije predočavaju da bi ulazak novih članica „promenio i samu Evropsku uniju, jer EU mora da postane sposobnija za primanje novih članica, mora da pojednostavi procese donošenja odluka“.
Neke zemlje su za to, a neke članice EU su protiv da se sistem odlučivanja prvenstveno u spoljnoj politici mora promijeniti, uvesti „kvalifikovanu većinu (po broju stanovnika i ekonomskoj moći)“, umjesto prava svih na veto.
Osam članica EU je juče sa sastanka u Portu predočilo da Unija mora najprije stvoriti sopstvenu „sposobnost ugrađivanja“ novih članica – sistem odlučivanja i budžet, jer će inače „postati sklerotična“.
U nekim analizama medija i stručnjaka za geopolitiku se ocjenjuje da bi „ubrzavanje pregovora s Ukrajinom uz davanje veće važnosti geopolitičkim okolnostima nego tehničkim reformama, moglo ugasiti očekivanja drugih koji se nadaju ulasku u EU, posebno Zapadnog Balkana“, kako to napominje portal „Džeopolitikal monitor“.
Ali navodi i primjer Bugarske i Rumunije čije su sposobnosti, naročito za suzbijanje kriminala i jačanje pravne države, prije ulaska u članstvo bili veoma nategnuti, te je u prvi plan stavljena potreba „stabilnog političkog i ekonomskog ukorenjenja regiona okruženog nestabilnim susedima, kao i okončanja geografskih podela nastalih zbog Hladnog rata“.
