opstveni prihodi opština nijesu bili dovoljni da bi građanima pružili kvalitetne usluge tokom pandemije korona virusa – rezultat je revizije uspjeha koja je rađena u saradnji sa vrhovnim revizorskim institucijama Sjeverne Makedonije, Albanije, Poljske, Rumunije, Slovačke i Turske.
Revizijom je utvrđeno da Crna Gora još nije donijela Zakon o kriznom upravljanju koji bi obezbijedio cjelovito i jedinstveno normativno uređenje ove oblasti. Navode da Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti predviđa da u tom poslu učestvuju i opštine, ali imajući u vidu da je zdravstvo centralizovano na državnom nivou, uloga opštine u slučaju vanrednih situacija u oblasti javnog zdravlja nije primarna, jer zavisi od naredbi iz centra.
"Sopstveni prihoda opština u 2020. godini iznosili su 137,89 miliona eura, što je za 37,4 miliona manje nego 2019, odnosno 39,2 miliona manje nego u 2021. godini, dok je 19 od 24 opštine u Crnoj Gori ispod republičkog prosjeka razvijenosti", upozoravaju revizori dodajući da je riječ o Cetinju, tri primorske opštine i kompletnom sjevernom regionu.
Manjak prihoda najviše se odnosio na smanjenu naplatu poreza na nepokretnost, prireze, taksi i naknadu za komunalno opremanje građevinskog zemljišta.
To što su opštine najranjivijim kategorijama isplatile 1,38 miliona, revizori ocjenjuju da nije bilo dovoljno. Budva je te godine dugovala 15 miliona, Bar 13, Herceg Novi 12,3 i Rožaje 8,7 miliona eura, cetinjska lokalna preduzeća 14,2 miliona, ulcinjska deset i pljevaljska šest miliona eura. U 11 opština nije bilo dovoljno zaposlenih, u javnim nabavkama je dolazilo do odlaganja i kašnjenja u realizaciji kapitalnih projekata, a subvencije lokalnim komunalnim preduzećima davala je polovina opština. Prema podacima opština, osim Budve koja ih nije dostavilo, privredi i građanima je opredijeljeno ukupno 4,3 miliona eura, od čega je najviše u Tivtu i Kotoru, 1,2 odnosno 1,5 miliona eura.
Dvije trećine građana kažu da nijesu bili upoznati sa mjerama opština. Nešto manje od šest odsto je koristilo subvencije, što lično što preko porodice, a 62 odsto od njih su bili nezadovoljni iznosom, a 60 tvrdi da su nejasni kriterijumi za dodjelu podrške.
Revizori preporučuju da opštine osmisle planove za oporavak nakon krize koji bi obezbijedili stabilnost i kontinuitet poslovanja u budućim krizama; radi odgovornosti u trošenju javnog novca traže da se na sajtovima svih opština objavljuju izvještaji o radu predsjednika i lokalnih organa, kao i da se unaprijedi krizna regulativa.
Kao dobar primjer, DRI navodi Opštinu Tuzi, koja je 2020. godine bila u potpunoj izolaciji 20 dana. Smatraju da su Opština i opštinski štab bili na nivou zadatka, imajući u vidu da je trebalo obezbijediti potrebe za preko 15 hiljada stanovnika, a posebno pohvalno je angažovanje volontera koji su obilazili domaćinstva. Lokalna preduzeća i Institut za javno zdravlje su tih dana, kako navode u reviziji, uložili vanredne napore u očuvanju zdravlja i javne čistoće, a osim toga su i sami građani iskazali visok nivo odgovornosti.
