“Ključni rizici su povezani sa prelivanjem krize iz EU na Crnu Goru, nelikvidnošću realnog sektora, visokim nivoom loše aktive bankarskog sistema i fiskalnom neravnotežom. Ipak, u pitanju su umjereni rizici, koji se mogu kontrolisati”, navodi se u Izvještaju o radu Savjeta u prošloj godini, koji je u skupštinskoj proceduri, javila je Mina business.
Kriza je, kako je objašnjeno, između ostalog snažano uticala na privrednu djelatnost i pad prihoda iz poslovanja preduzeća i građana, što je prouzrokovalo rast nelikvidnosti i prelivanje nestabilnosti na finansijski sistem.
U Izvještaju se navodi i da je kriza uticala na visok deficit tekućeg računa platnog bilansa, koji je smanjen kroz krizno prilagođavanje, a ne zbog poboljšane konkurentnosti.
Kriza je doprinijela i kontrakciji kreditne aktivnosti uz pogoršanje kvaliteta portfolia, odnosno rast finansijskih rizika, ali i na smanjenje raspoloživih izvora likvidnih sredstava i povećanje njihove cijene. Ona je uticala i na pogoršanje fiskalne pozicije, usljed kontracikličnog djelovanja u saniranju krize, što je za posljedicu imalo rast deficita i javnog duga.
U Izvještaju se navodi i da su aktivnosti Centralne banke (CBCG) i regulatora finansijskog tržišta bile usmjerene na jačanje regulatornog okvira i instrumenata za očuvanje finansijske stabilnosti sistema. Ključne aktivnosti bile su vezane za preventivno djelovanje, stabilizaciju i oporavak finansijskog sistema.
“Naročito su bile značajne mjere koje su se odnosile na dalje jačanje i unaprijeđenje procesa upravljanja rizicima kod finansijskih institucija, povećanje transparentnosti i tržišne discipline, usklađivanje sa uslovima poslovanja na međunarodnom tržištu i dalju harmonizaciju sa propisima EU”, navodi se u Izvještaju o radu Savjeta.
U dokumentu je ocijenjeno i da je zbog smanjenih mogućnosti drugih politika u kriznom prilagođavanju, bilo neminovno fiskalno prilagođavanje. Sanacija krize u ekonomskom sistemu uzrokovala je, kako se navodi, pojavu fiskalnog deficita.
“Uslijed ograničenih domaćih izvora finansiranja, pojava deficita je uslovila rast državnog duga, koji je dostigao iznos od 45,3 odsto na kraju prošle godine. Takvo povećanje duga uslijedilo je kao odgovor na krizu i kontraciklično djelovanje nadležnih, kako javna potrošnja i agregatna tražnja ne bi bili previše smanjeni i dodatno produbili uticaj krize”, objašnjeno je u Izvještaju.
Na jačanje stabilnosti finansijskog sistema značno je uticalo i restrukturiranje banaka, koje je rezultiralo smanjenjem učešća loših kredita za više od 11 procentnih poena.
“Finansijska stabilnost je osnova makroekonomske stabilnosti i njeno očuvanje predstavlja preduslov oporavka. Međutim, dinamičan oporavak realnog sektora i otvaranje potencijala rasta jedino mogu generisati stabilan i održiv oporavak i uticati na dinamičniji rast, što u krajnjem vodi prema nesmetanom servisiranju preuzetih obaveza”, navodi se u Izvještaju.
U dokumentu se dodaje i da bi, u suprotnom, nastavak recesivnih faktora u situaciji kada je veliki broj raspoloživih instrumenata već iskorišćen, mogao dovesti do materijalizacije pojedinih rizika i stvoriti dodatni pritisak na finansijsku stabilnost.
“U narednom periodu potrebno je pažljivo pratiti sve potencijalne rizike, jer se očekuje pogoršanje ekonomske situacije, kako u Crnoj Gori, tako i u regionu i u EU. Preventivnim politikama treba reagovati u slučaju povećanja rizika koji predstavljaju prijetnju finansijskoj stabilnosti”, precizira se u Izvještaju.
Stabilna i efikasna finansijska tržišta, kako je objašnjeno, ostavljaju mogućnost racionalnog odlučivanja stranog investitora, dok bi u odsustvu njihove efikasne i sigurne funkcije bilo nemoguće odrediti koja je investicija superiornija, tako da alokacija resursa ne bi išla u pravcu maksimizacije korisnosti.
Zadatak Savjeta za finansijsku stabilnost, koji postoji od oktobra 2010. godine, je da spriječi ili ublaži sistemske rizike u finansijskom sistemu Crne Gore, kako bi se obezbijedila stabilnost i smanjili uticaji faktora koji mogli ugroziti stabilnost. Članovi Savjeta su guverner CBCG, ministar finansija i predsjednici Savjeta Agencije za nadzor osiguranja i Komisije za hartije od vrijednosti.
U Izvještaju se navodi i da su aktivnosti na očuvanju finansijske stabilnosti najefikasnije kada se sinhronizovano vode makro i mikro prudenciona regulacija, kredibilna monetarna politika, kao i orijentisana na stabilnost sistema uz fiskalno održivu politiku.
