Da je Nikšić grad koji je izrodio 46 narodnih heroja i heroina, među kojima i osmijeh Ljuba Čupića, koji je prije osam decenija pošao u smrt radi slobode Crne Gore, ovog 9. maja čelnici Opštine nijesu se ni sjetili.
Ugledni Nikšićanin i čuveni crnogorski ljekar Radovan Raco Mijanović, za svojih 80 godina, kaže, prošao je mnogo, ali još ne može da vjeruje da su antifašističke i slobodarske vrijednosti Nikšića ponižene.
“Ne znamo šta nas je u gradu snašlo. Ako jednog Ljuba Čupića ne poštujemo i ako neko dođe da mokri uz njegov spomenik ili ako na taj dan kad je strijeljan ne obiđemo ga masovno kao što smo nekad radili, da odamo tu poštu ljudima koji su nam donijeli ovo što sad imamo” – ističe Mijanović.
To što zvaničnici i institucije kulture, prvi put u istoriji Nikšića, nijesu čestitali Dan pobjede, univerzitetskoj profesorici Jasmini Nikčević, ta realnost teško pada.
“Nikšić je na dubokoj i istinskoj antifašističkoj tradiciji u poslijeratnom vremenu, poslije drugog svjetskog rata građen. Sa ponosom se, na taj način, svaki građanin i svaki mali građanin, bilo u školi, bilo u različitim porodicama, ma koje strukture, nacionalne ili vjerske obrazovao u tom antifašističkom duhu”- objašnjava Nikčević.
Saglasna je i Ana Pejović, građanska aktivistikinja:
“Ako zaogovarate ideoligiju koija je bila u čvrstoj sprezi sa fašistima, odnosno sa nacistima, ne možete da slavite nešto što je van vaših ideoloških okvira.”
Na pitanje Gradske RTV zašto nije čestitao Dan pobjede nad fašizmom, predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević kaže da neće da govori za, kako je naveo, nacističke televizije, jer je, tvrdi, protivnik nacizma. Zašto je onda, poslije više od 70 godina proslavljanja, Dan oslobođenja Nikšića, od fašizma i nacizma, po stupanju na funkciju, preimenovao samo u Dan Opštine Nikšić.
Profesorica Nikčević dodaje da je to bilo iznenađenje da se ta tradicija do te mjere poništava, da je na bilbordima gradskim odjednom preimenovan praznik, Dan oslobođenja Nikšića 18. septembar, kao Dan opštine Nikišić ili praznik opštine.
Kovačević građanima nije čestitao ni Dan Evrope, već je njegov tim na sajtu Opštine okačio tri rečenice saopštenja povodom tog praznika.
Ipak, Kovačević je više prostora posvetio vjerskoj manifestaciji “Dani Svetog Vasilija Ostroškog”, ali je Gradsku RTV ostavio bez odgovora na pitanje ko je organizovao i finansirao taj događaj, kao i zašto je, prema njegovim riječima, to najvažnija manifestacija za grad pod Trebjesom.
“ Na tu “procesiju” se prozivaju djeca, da ne idu na fizičke aktivnosti koje su imale, na neku drugu edukaciju, nego da se priključe tome. Građani, kako reče jedan od njihovih vođa, treba da se okupe pod jednu crkvenu kapu, što znači da ne treba da misle svojom glavom i da imaju kritičko posmatranje svijeta”, kazao je Andro Martinović, predsjednik Savjeta Građanske inicijative “21. maj” Nikšić.
Aktivistkinja Pejović naglašava da to neće biti dobro za Nikšić.
“ Što se tiče učešća crkve Srbije, odnosno tog svetosavskog ogranka koji je u Nikšiću na impozantnom nivou, mogu samo da kažem da to neće donijeti dobro na duže staze mladim generacijama koje će da se školuju na takvim indoktriniranim neistinama, na mitovima, na lažima, na svetosavlju, na izmišljenoj istoriji postanka srpske crkve i njenog ogranka u Crnoj Gori.”
Istinsku vjeru, poručuju sagovornici Gradske, treba držati u srcu i ne poricati ustavnu činjenicu da je Crna Gora sekularna država.
“ Zapitaćemo se, na jednom takvom skupu, čak i ako zadovoljava sve potrebe vjernika, čemu zastave, čemu obilježja te vrste, ako je u pitanju nešto što slavi milost božju, blagodat i perpektivu u bratstvu i slozi naroda i svih građana Nikšića”- ocjenjuje profesorica Nikčević.
Doktor Mijanović objašnjava da se ” mošti se ne iznose, do mošti se prilazi, koliko sam ja to saznao, na koljenima, da se pokloni tamo, a ne da šetaju po gradu i Hercegovini i ne znam dokle je sve stizao sveti Vasilije Ostroški.”
Sjeća se ljekar i da je Crna Gora, za zemlje u okruženju, ranije bila Evropa. To su, kaže, bili dani kada su svi željeli da učine više za državu, na osnovu svog obrazovanja i profesije.
“Kad smo se pojavili iz Jugoslavije sa crvenim pasošem i crvenom novčanicom od deset eura, mi smo bili poštovani u cijeloj Evropi. Sjećam se sa kakvim su nas poštovanjem gledali Bugari, Rumuni, Mađari, Poljaci, Česi, mi smo tada za njih bili Evropa. Oni su sada svi u Evropskoj uniji, a mi ovdje tavorimo”- prisjeća se Mijanović.
Nikšić, prema riječima predsjednika Savjeta Građanske incicijative “21. maj”, nije propao juče, već to propadanje traje nekoliko decenija.
“Ta erozija urbanog traje od kraja osamdesetih i možda je nikšič zapravo najjasniji primjer loše politike. To je bio grad sa najboljim performansama, ako uzmete u obzir privrednu aktivnost, kulturni život, ako hoćete i geografski položaj”- objašnjava Martinović.
Da i kulturni život Nikšiča trpi, potvrdio nam je i sagovornik koji je želio da ostane anoniman. Navodi da se prvi put desilo da zbog vjerske manifestacije svi kulturni događaji budu zaustavljeni. Umjesto toga, organizovane su promocije knjiga i književne tribine koje su obojene, kako ističu, klerikalnim – retrogradnim temama.
Ukinut je i Festival uličnih svirača, jer aktuelna opštinska vlast nije htjela organizatorima da, kako kaže naš izvor, isplati već odobrenih pet hiljada eura za taj događaj.
Da opština ima novca, govori i građanski aktivista Aleksandar Saša Zeković, ukazujući da je Kovačević iz opštinske kase izdvojio novac za obnovu crkve u selu Muževice, kao i za nabavku knjiga za biblioteku Saborne Crkve Svetog Vasilija Ostroškog.
Ipak, u GI “21. maj” vjeruju da agresivno prisustvo politika bez perspektive, kao i prenaglašena uloga crkve u društvenom životu, nema budućnost.
Nikšić je, kaže Martinović, dugo trpio:
“Trpio je posljedice onih opštih društvenih dešavanja i niza loših upravljanja. Imali ste gradske uprave i gradonačelnike koji su ostavljali za sobom dugove, a da nije riješili nijedno kapitalno pitanje grada.”
Nikšić se iz dana u dan urušava, baš kao i Robna kuća u centru grada. Jednako dugo, neugledan je i Stadion malih sportova, koji je sada u rukama privatnika. Prema nezvaničnim najavama, tu bi trebalo da se gradi stambeno-poslovni kompleks, što brojni Nikšićani, koje za to mjesto vezuju sjećanja na mladost i nastupe čuvenih jugoslovenih bendova, neće dozvoliti.
