Orlandić: Nestankom države nasilno je nestala i Crnogorska crkva

- Nasilnim ukidanjem crnogor­ske države 1918. godine iz osnova je promijenjen i položaj Crno­gorske crkve.

Nasilnim ukida­njem crnogorske države, promi­jenjen je poredak u kome je postojala Crnogorska crkva, a ona je, kao državna crkva, ostala bez države čija je crkva bila. Podgoričkom skupštinom izvršen je državni prevrat, a Crnogorska crkva je od autokefalne crkve po­stala samo jedna od 29 eparhija Srpske crkve. Do 1918. godine njen poglavar bio je na Cetinju, poslije 1918. godine u Beogradu. To je bio prvi akt nasilja prema Crnogorskoj crkvi. Drugi akt na­silja je izvršen 1920. godine, kada je regent Aleksandar Karađorđević, 17. juna 1920. godine, donio ukaz o ujedinjenju svih pravo­slavnih crkvenih oblasti u Kralje­vini SHS i stvaranju,,Avtokefalne ujedinjene srpske pravoslavne crkve Kraljevstva SHS". Time je nasilje nad Crnogorskom cr­kvom dobilo i formalno nekanonsko pokriće.

Treći akt učinjen je 1931. godine, kada je donesen Ustav SPC, i u njemu odredba kojom SPC postaje isključivi vlasnik cjeloku­pne imovine koja je do 1918. godi­ne pripadala crkvama i manasti­rima Crnogorske crkve. Ovim je u potpunosti promijenjen status i titular nepokretne imovine crno­gorskih crkava i manastira -podsjeća Orlandić.

- Imovina pravoslavne (Crnogor­ske) crkve do 1918. godine bila je državno vlasništvo, dok su crkve i manstiri imali pravo uživanja. Pravoslavlje je u Crnoj Gori ima­lo status državne religije, a Crno­gorska crkva - državne crkve, ta­ko da je zbog toga još logičnija državna vlast nad njenom imovi­nom. Oni koji prave nasilne para­lele između statusa imovine Cr­nogorske crkve i imovine Barske nadbiskupije, pokazuju da ne poznaju osnovne procese iz istorije Crne Gore. Uostalom, sve je to bilo zvanično regulisano još 1868. godine, odlukom crnogor­ske državne vlasti kojom se utvr­đuje daje država krajnji vlasnik imovine Crnogorske crkve. U toj odluci se, pored ostalog, kaže: „Zaključeno je međutim još i ovo: da se ostatak prihoda predaje na dobit u sigurne ruke; da odbor senatski, kojem će se narodna blagajna povjerit, pregleda raču­ne manastirske svako tri mjese­ca; da besposredni odgovornik za dobra crkovna bude isti Mitropo­lit Ilarion, ili drugi, koji bi ga nasljedio; i na posljetku, da glava crkve pod nikakvim izgovorom, bez znanja vlasti, ne može ništa kupiti, prodati, promijeniti ili da­rovati od onoga što crkvi prinadleži." Svi kasniji zakonski akti, doneseni do 1916. godine, samo su potvrđivali rješenje navedeno u odluci Narodne skupštine odr­žane 24. marta 1868. godine - ka­že Orlandić.

Crkveni i manastirski posjedi su navedenim mjerama državne vla­sti postali državna imovina. Od crkvenih i manastirskih prihoda izdržavali su se 40 učitelja, do 20 pitomaca u osnovnim školama. Za prve tri godine poslije reforme čisti prihodi koji su uplaćivani u državnu kasu za prosvjetne i škol­ske svrhe iznosili su 56.650 fiori-na - ističe Orlandić. - Crnogorska crkva dijelila se do 1913. godine na dvije eparhije: Mitropolijsku (Crnogorsku) i Zahumsko-rašku. Svi njihovi objekti finansirani su iz državnih ili vladarskih sredstava. Zar je lo­gično da danas ovi hramovi budu u vlasništvu Beogradske patrijaršije i da se njima raspolaže i upravlja iz Beograda - zaključuje Mićo Orlandić.

Zbog velikog interesovanja, u Upravi za nekretnine kažu da se katastarski podaci nalaze na sajtu www.uzn.me