Prvobitni nacrt temeljnog ugovora kojim bi se uredili odnosi države i Srpske pravoslavne crkve, a koji je početkom marta poslat na usaglašavanje Beogradskoj patrijaršiji, sadržao je odredbu po kojoj Crna Gora potpisuje ugovor sa Pravoslavnom crkvom u Crnoj Gori, koja je kao tijelo SPC formirana 2006. godine odlukom Svetog arhijerskog sinoda, saznaje Pobjeda.
Tu krucijalnu odredbu sporazuma je, međutim, nakon usaglašavanja Beogradska patrijaršija uklonila i sada u nacrtu dokumenta koji je sredinom aprila upućen Vladi stoji da se ugovor potpisuje između države Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve. Više izvora Pobjede saopštilo je da su sa prvobitnom verzijom nacrta temeljnog ugovora bili upoznati svi lideri prosrpskih stranaka u Crnoj Gori, jer im je, za razliku od posljednje, bila dostavljena.
AMFILOHIJEVO NASLJEĐE
– Prvobitni nacrt je bio nasljeđe mitropolita Amfilohija, po čijoj inicijativi je i 2006. godine formiran Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori kao organizacioni dio Srpske pravoslavne crkve. Taj organ na čelu sa Amfilohijem je trebalo da potpiše ugovor kao što je to bio slučaj u Hrvatskoj – rekao je izvor Pobjede.
Pokojni mitropolit Amfilohije je u januaru prošle godine najavio da će u ime Mitropolije pregovarati i da želi temeljni ugovor po uzoru na one koje je Crna Gora potpisala sa Rimokatoličkom crkvom i Islamskom zajednicom i dodao da tu neće biti pomena o novom statusu, jer je Mitropolija već autonomna.
– Kada sa nama pregovaraju, to je isto kao da pregovaraju sa Beogradskom patrijaršijom, tu nema nikakve razlike – rekao je Amfilohije.
Eventualni temeljni ugovor između crkve i države ne bi, kako podvlači, definisao status Mitropolije - autonomni ili autokefalni, jer je, prema njegovim riječima, Mitropolija na čijem je on čelu autonomna i samostalna kroz vjekove.
Kako je Pobjeda ranije pisala, Episkopski savjet u Crnoj Gori na čelu sa administratorom Mitropolije crnogorsko-primorske Joanikijem predstavio je 11. marta Svetom arhijerejskom sinodu nacrt temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom, ali je na taj dokument vrh SPC imao određene primjedbe.
Porfirije
To je objavio portal Vidovdan, blizak vrhu SPC, implicirajući da vrh Beogradske patrijaršije nije zadovoljan nacrtom sporazuma. Iz teksta koji je objavio taj portal, a koji se između ostalog poziva i na izjavu istoričara Aleksandra Rakovića, bliskog vrhu SPC, proizilazi da Beogradska patrijaršija nije zadovoljna zbog čestog korišćenja termina Pravoslavna crkva u Crnoj Gori.
– Kovanica Pravoslavna crkva u Crnoj Gori četiri-pet puta je više upotrijebljena od imena Srpska pravoslavna crkva – otkrio je Raković detalje pozivajući se na saznanja iz vrha SPC.
KONSTITUISANJE
Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve je najviša izvršna vlast u SPC i čine ga patrijarh kao predsjednik i četiri eparhijska arhijereja.
Pravoslavna crkva u Crnoj Gori, odnosno Episkopski savjet, je konstituisana odlukom Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve (AS br. 95/zap. 208) od 26. maja 2006. godine kojom je predsjedavao pokojni patrijarh srpski Pavle.
Po toj odluci Sabora iz 2006. godine, koja je uvažavala okolnost da je Crna Gora postala nezavisna država, Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori sačinjavaju eparhije Srpske pravoslavne crkve: Mitropolija crnogorsko-primorska i Eparhija budimljansko-nikšićka, kao i djelovi eparhija Mileševske i Zahumsko-hercegovačke.
Temeljni ugovor između SPC i Crne Gore je i dalje na čekanju zbog zahtjeva premijera Krivokapića i vicepremijera Abazovića da se prvo izabere novi mitropolit, što je u vrhu SPC doživljeno kao ucjena. Plan Krivokapića podrazumijeva izbor Joanikija za mitropolita SPC, i tek onda potpis na temeljni ugovor. Po posljednjim informacijama iz vrha SPC, izbor novog mitropolita bi trebalo da bude održan 23. maja iako još nije utvrđen dnevni red zasijedanja Sabora.
Leposavić: Jedna riječ ugrožavala sporazum
Ministar pravde Vladimir Leposavić priznao je ranije da je bilo opasnosti da zbog jedne riječi ugovor ne bude potpisan u skorije vrijeme.
– Na isti način sam pristupio obavezi pripreme temeljnog ugovora sa Srpskom pravoslavnom crkvom. Iako je nacrt tog ugovora bio pripremljen mnogo ranije, on nije bio u potpunosti usaglašen – rekao je Leposavić.
Vladimir Leposavić
Prema njegovim riječima, predsjednik Vlade je bio upoznat sa činjenicom da je postojala opasnost da taj ugovor ne bude sklopljen u skorije vrijeme, imajući u vidu brojne političke faktore, moguće zloupotrebe i činjenicu da spor oko čak i jedne jedine riječi može da spriječi zaključenje takvog sporazuma.
