Postupak po tužbi kompanije Plava Hydro Power (PHP) u vlasništvu američkog biznismena kosovskog porijekla Florina Krasnićija protiv države oko obeštećenja za aktiviranu garanciju na 250.000 eura, krenuo je ispočetka, nakon što je Apelacioni sud ukinuo prvostepenu presudu.
Država je taj iznos naplatila na osnovu ugovora o koncesiji za mini hidroelektranu (mHE) na Đuričkoj rijeci, oko koje se takođe pred Privrednim sudom godinama vodi postupak oko naknade štete zbog nerealizovane investicije.
Sudija Privrednog suda Filip Vujošević inicijalno je usvojio tužbu i naložio državi da vrati tih 250 hiljada eura jer su stečene bez osnova, dok je dio tužbe kojim je od NLB banke tražena naknada štete od 44,7 hiljada eura odbio. Sudija Vujošević je u presudi naveo da je nesporno da koncesioni ugovor nije realizovan, a imajući u vidu da je garancija izdata povodom tog ugovora, to znači da se osnov za njenu naplatu zbog kojeg je prvobitno i izdata nije ostvario.
U toj presudi je suštinski ukazao na krivicu države, dodajući da se taj osnov nije ostvario ,,upravo zbog radnji koje je preduzeo prvotuženi kao koncedent (država), odnosno radnji koje isti nije preduzeo da bi došlo do ispunjenja svih ugovornih obaveza po osnovu predmetnog ugovora o koncesiji“.
Ukidanje presude
Ipak, Apelacioni sud je bio drugačijeg stava, zbog čega je presuda ukinuta, a postupak vraćen na početak.
– Nejasni su razlozi da je naplata novčanih sredstava po bankarskoj garanciji izvršena po osnovu kojih se nije ostvario, jer se istovremeno ne utvrđuje koji je to osnov. Očigledno je da prvostepeni sud naplatu bankarske garancije vezuje za realizaciju osnovnog ugovora o koncesiji koji pristup je protivrječan razlozima da se u konkretnom slučaju radi o garanciji ,,bez prigovora“ i ,,na prvi poziv“ koju je prvotužena blagovremeno, prije isteka roka njenog važenja aktivirala, a potom rok za naplatu dozvoljeno odlagala sve do 1. 6. 2022. godine kada je naložila da se izvrši naplata i to jer je tužilac propustio da izvrši obavezu iz ugovora – stoji u ukidnom rješenju.
Sudije vijeća ovog suda su ocijenile i da nijesu ispravno utvrđene činjenice u vezi krivice za raskid ugovora, jer nije izvršen uvid u predmet koji se oko tog pitanja vodi, već se odlučne činjenice smatraju opštepoznatim ili nespornim bez posebnog obrazloženja.
Spriječenost
Sudija Vujošević je u prvostepenoj presudi ocijenio da je PHP bio spriječen da realizuje ugovor, jer je država podržala mještane i opštine u njihovom protivljenju izgradnji mHE, nakon čega je Vlada u oktobru 2019. donijela zaključak oko sporazumnih raskida više koncesionih ugovora. Sud će u ponovljenom postupku morati i da utvrdi da li je došlo do produženja roka važnosti garancije i da li je država podnosila novi poziv za plaćanje.
Na prvom ročištu u postupku koji je krenuo iznova, zastupnik NLB je kazao da je PHP u više navrata tokom 2021. godine tražio odlaganje naplate po garanciji, dodajući da to pokazuje očiglednu saglasnost PHP i države, za šta banka ne može snositi pravne posljedice. Zastupnici PHP su ukazali da takve saglasnosti nije bilo, već da su upravo dopisom u julu 2021. upozorili državu da bi svako aktiviranje garancije bilo suprotno ugovoru. Sud je naložio da će se u nastavku postupka izvršiti uvid u spor koji se vodi oko naknade štete zbog nerealizovanog projekta mHE, u kojem je vrijednost određena na šest miliona eura. PHP tvrdi da je u projekat vrijedan 12 miliona eura, do tada uloženo 1,3 miliona, optužujući državu da nije obezbijedila preduslove za realizaciju projekta te da je izostala adekvatna reakcija kada ih je lokalno stanovništvo spriječilo da započnu radove.
