U ekspozeu budućeg premijera Milojka Spajića se, u dijelu odvojenim međunaslovom „Na pravdi se gradi jaka država“, navodi da Crna Gora nikada nije imala građanski zakonik i da danas spada u red rijetkih država koje nemaju svoju građansku kodifikaciju.
Na pitanje Pobjede da li je Crna Gora imala građanski zakonik, i zaboravljamo li važne istorijske dokumente i naučnike, kao što je to bio Valtazar Bogišić i njegov Zakonik donešen prije više od 130 godina, akademik prof. dr Zoran Rašović je kazao da se sam Bogišić do kraja dvoumio kako da ga nazove – Građanski ili Opšti imovinski.
– Taj Opšti imovinski zakonik svjetski je priznat i jedan od najboljih u tom vremenu. To je bio jedan od najboljih građanskih zakonika u svijetu – istakao je prof. dr Rašović.
Prvo izdanje je doneseno 1888. godine, a drugo 1898, a oba izdanja je pisao Bogišić.
Akademik Rašović je rekao da je za objašnjenje pravne prirode i suštine nekog akta, ugovora ili zakona, manje važan naziv u odnosu na njegovu sadržinu.
– Ona je opredjeljujuća, a naziv može da pomogne u objašnjenju – kaže on.
Akademik Rašović pojašnjava da se Bogišiću u tom vremenu činilo previše složenim i previše komplikovanim za crnogorske prilike da ga nazove građanskim.
– Odabrao je naziv koji svako zna i razumije. Istina, Opšti imovinski zakonik nije regulisao svu materiju koju građanski zakonici regulišu, ali najveći dio te materije je regulisao, naročito je regulisao potpunije stvarno pravo, obligaciono pravo i opšti dio građanskog prava – naglasio je prof. dr Rašović.
Kaže da su van njega ostali dijelom porodično i nasljedno pravo, ali da to nikako ne znači da Crna Gora nije imala svoj građanski zakonik koji je Bogišić tako ponosito nazvao Opštim imovinskim zakonikom za knjaževinu Crnu Goru.
Na pitanje Pobjede zašto mi često zaboravljamo na ono što smo imali nekada, prof. dr Rašović odgovara da je možda zbunilo to što je Bogišić nazvao svoj zakonik Opšti imovinski, pa ljudi to ne povezuju sa građanskim zakonikom, ali da on to zaista i jeste bio.
– Što se kaže, naš ponos i naša perjanica – ističe prof. dr Rašović.
On je Pobjedi dostavio i fotografiju naslovne stranice nacrta Opšteg imovinskog zakonika iz 1885. godine, gdje se vidi da se Bogišić dvoumi da li da u nazivu upotrijebi ili imovinski ili građanski. Ovo je pisano Bogišićevom rukom.
– Dva su razloga što se na kraju opredijelio za naziv Opšti imovinski zakonik, i to - bojao se da Crnogorci tada neće dobro razumjeti izraz građanski. Zato je izraz imovinski njima mnogo razumljiviji; a drugi je jer su se u Crnoj Gori tada samo Nikšićani zvali građanima, pa se Bogišić bojao da bi zbog toga bilo zađevice, da je Zakonik pisan samo za Nikšićane – pojašnjava prof. dr Rašović.
Pojasnio je da Opšti imovinski zakonik sadrži još, pored navedenih, i najvažnije djelove Građanskog zakonika; dio Porodičnog prava i to familijarni odnosi prema trećim licima; Međunarodno privatno pravo; Državinu kao faktičku vlast na stvari koja nije pravo, ali je pravno zaštićena vlast.
– Nije regulisao Nasljedno pravo jer su običaji bili dominanti, niti dio Porodičnog prava u odnosima članova porodice. Međutim, to nikako ne može dovesti u pitanje činjenicu da je Opšti imovinski zakonik koga je Bogišić uoči štampanja u Parizu nazvao OIZ iz navedenog razloga – ističe akademik Rašović.
On je Pobjedi kazao da se ozbiljno radi na građanskom zakoniku Crne Gore i da su gotovo četiri dijela završena, te da su ostala još dva.
– Mislim da ćemo sljedeće godine imati novi građanski zakonik s kojim će se Crna Gora takođe ponositi – kazao je prof. dr Rašović.
