Ovo otkriće podržava teoriju da su ti elementi bili sastavljeni u raspadajućim jezgrima rijetkih supernova.
“Možete naći gvožđe i nikl u bilo kojoj običnoj supernovi, bilo gdje u univerzumu. Ali ovi teški elementi izgleda da se pronalaze samo u posebnim stelarnim eksplozijama”, izjavila je Ana Frebel, astrofizičarka sa Instituta za tehnologiju u Masačusetsu.
Prema teoriji, teški atomi se formiraju tokom brze nuklearne fuzije u srcu supernove. Ovaj takozvani r-proces, počinje kada se uništi jezgro supernove, bombardujući žestoko atomsko jezgro sa neutronima. Rezultat je stvaranje atoma težih od gvožđa, koji potom pojure u svemir, obogaćujući oblak gasa i prašine koji na kraju formira drugu zvijezdu. Ako je ta teorija tačna, neki od tih atoma završe u zvijezdama poput ove tri drevne koje su proučili Frebelova i njen naučni tim, uz pomoć spektrografa Hablovog svemirskog teleskopa.
Ne samo što je u njima otkriveno prisustvo rijetkog telura, njegova količina – obilna u odnosu na druge teške element poput barijuma i stroncijuma – bila je ista u sve tri zvijezde.
“To ukazuje da je rijetka vrsta supernove stvorila elemente u donjoj polovini periodnog sistema, uključujući telur”, smatra Frebelova.
Profesorka astronomije Dženifer Džonson, sa Univerziteta Ohajo, ističe da je telur teško detektovati jer on apsorbuje svjetlost ultraljubičastog spektra. Sunčeva svjetlost preplavljuje UV signale i nemoguće ih je primetiti teleskopom sa Zemlje.
“Ako pogledate periodni sistem elemenata, telur je u sredini elementata koje je teško izmjeriti. Ako hoćemo da razumijemo kako se r-proces odvija u univerzumu mi moramo da izmjerimo taj dio periodnog sistema”, rekla je Džonsonova.Naučni tim koji je otkrio telur u drevnim zvijezdama sada planira da popuni periodni sistem, tražeći znakove drugih teških elemenata u zvjezdanoj svjetlosti.
“Još postoji par rupa. Tu i tamo dodamo neki element, što nam da nove smjernice i olakša posao”, kaže Frebelova.
Telur
Telur je hemijski element čiji je simbol u periodnom sistemu Te, atomski broj mu je 52, a masa 127.60(3). Ovaj metaoid 16. grupe hemijskih elemenata otkrio je 1782. naučnik Franc Jozef Miler fon Rajhstajn.
Srebrno je bijele boje, metalnog izgleda, ili je u vidu tamnosivog praha. Gori na vazduhu i opasan je ako se unese u organizam.
(blic)
